Polonya Türkolojisinde Tadeusz Kowalski’nin yeri ve Türk dili üzerine incelemeleri

Year 2021, Issue: 22, 184 - 201, 21.03.2021

Mariana Budu

https://doi.org/10.29000/rumelide.886021

Abstract

Polonya Türkolojisi dendiğinde, Türkoloji adına yaptığı hizmetlerden dolayı akla ilk gelen Türkolog Tadeusz Kowalski’dir. T. Kowalski, Polonya Türkolojisinin temel direklerinden biridir. Türkoloji alanında yaptıkları ve bu alanda hâlâ itibar gören çalışmaları birçok araştırmanın mahsulüdür. Eserleriyle Polonya’da Türkolojiyi başlatan ve yetiştirdiği öğrencilerle devam ettiren, verdiği eserlerle adı bugüne kadar var olan bir Türkologdur. Polonya Türkolojisi hâlâ onun izinde yürümektedir. Yaptığı çalışmalarda, kendi dönemine kadar neredeyse el atılamayan konuları metotlu bir şekilde incelemiştir. Bu da onu uluslararası Türkoloji alanında takdir görmesini sağlamıştır. Türk kültürü ve dili üzerine yaptığı titiz çalışmalar dolayısıyla Türkiye ve uluslararası Türkologlar tarafından bugüne kadar saygıyla anılmaktadır. Çalışmalarında genel olarak durduğu konular Türk halk edebiyatı, Türk lehçeleri, Türkçe ağızları ve alıntı kelimeler konularındandır. Bu çalışmalarında bilimsel bilgiler ışığında araştırmalarda uygulanacak metodoloji üzerinde durmuştur. Bu makale çerçevesinde Polonya’da Türkolojinin kuruluşu, kuruluşunda T. Kowalski’nin yeri, Kowalski’nin hayat hikâyesi ve Türk dili üzerinde yaptığı çalışmalar üzerinde durulacaktır.

Keywords

Polonya Türkolojisi, Türkoloji,, Türkolog,, Tadeusz Kowalski,, Halk edebiyatı, Karayca

The place of Tadeusz Kowalski's in Polish Turcology and studies on Turkish Language

Abstract

When Polish Turcology is stated, the first turcologist name coming to mind is Tadeusz Kowalski due to his contributions to Turcology. T. Kowalski is one of the key figures in Polish Turcology. His works and still-respected studies are the results of various studies in the field of Turcology. Introducing Turcology in Poland and leading the way by his students he continues to keep his name alive with his works. Even today, Polish Turcology continues to follow in his footsteps. In his studies, he has examined the subjects that were almost taboo-like until his time methodologically. Thus, he was appreciated in the field of international Turcology. Due to his meticulous studies on the Turkish culture and language, he has been acknowledged with respect by Turkey and all the international turcologists. His fields of focus in his studies were generally on Turkish folk literature, Turkish dialects, Turkish local dialects, and quoted words. In these studies, he focused more on the methodology to be applied in research within the light of scientific data. Within the scope of this study, the establishment of Turcology in Poland, the place of T. Kowalski in this field, his background story, and his studies on the Turkish language will be discussed.

Keywords

Polish Turcology, Turcology,, Turcologist,, Tadeusz Kowalski,, Folk Literature, Karaim Language.

References

• Akkan, E. (2007). Polonya bir Avrupa ülkesi. DİA, 34, 307-309.
• Ata, A. (2012). Türkolojide Berlin-Varşova hattı. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi, 19(2), 33-43.
• Caferoğlu, A. (1949). Tadeusz Kowalski. İÜ Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, III(3-4), 245-255.
• Doğan, İ. & Kıvrakdal İ. (2002). Karaim Türkleri. Türkler, 20, 781-789.
• Durmuş, İ. (2009). Sözlük. DİA, 37, 402-414. .....................
• Dziekan, M. M. (2014). Rocznik Orientalistyczny (Yearbook of Oriental Studies) 1914-2014: A short outline. Rocznik Orientalistyczny, LXVII( 2), 5-16.
• Emiroğlu, Ö. (2017). Polonya’da Türkoloji. Ankara: TDK.
• Filipowska, S. (2011). Krakov Yagiellon Üniversitesi Doğu Dilleri Enstitüsünde 2000-2010 yılları arasında Türkoloji çalışmaları. HÜTAD, 8(15), 111-138.
• Gabain, A. von (1939). Turkologie in Polen. Polski Biuletyn Orientalistyczny, 2, 48-60.
• Gaznevi, E. (2020). Lehçede ödünçleme ve Türleri. İDİL Sanat ve Dil Dergisi, 9(65), 94-105.
• Gülensoy, T. (1991). Atebetü’l-hakâyık. DİA , 4, 50-51.
• Hoffmann, H. (2003). Problematyka religioznawcza w Badaniach Polskich Orientalistów w Latach 1873-1939. Państwo i Społeczeństwo, 3(2), 135-158.
• Jankowski, H. (2003). A history of oriental studies in Poznań. Remota Relata Studia Orientalia, 97, 87-102.
• Kiel, M. (1994). Deliorman: Kuzeydoğu Bulgaristan’da bir bölge. DİA, 9, 141-144.
• Kocaoğlu, T. (2017). Karaycanın bugünkü durumu: Mykolas Firkoviçius ile Mark Lavrinoviçius’lerin anısına. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 5(12), 1-17.
• Kończak, I. (2017). Dwudziestoletnia Przyjaźń na Odległość. Listy Profesora Tadeusza Kowalskiego do akademika Ignacego Kraczkowskiego. G. Czerwiński & A. Konopacki (Red.). Wschod Muzulmanski w Ujeciu Interdyscyplinarym: Ludzie, Teksty, Historia (s. 63-85) içinde. Białystok: Katedra Badán Filologicznych “Wshód-Zahód” Uniwersytetu w Białystoku.
• Kowalski, T. (1919). Zagadki ludowe Tureckie, Kraków: Nakładem Akademji Umiejętności.
• Kowalski, T. (1926). Język Karaimski. Miśl Karaimska, 1(3), 3-7.
• Kowalski, T. (1929). Karaimische texte im dialekt von Troki: Eingeleitet, erläutert und mit einem Karaimisch-Polnish-Deutschen glossar versechen. Kraków: Nakładem Polskiej Akademji Umiejętności.
• Kowalski, T. (1929). La methodologie des recherches sur les mots empruntes du turc dans les langues slaves. Ier Congres Des Philologues Slaves À Prague 1929 (s.y.) bildiriler kitabı içinde. (y.y.).
• Kowalski, T. (1933). Les Turcs et la langue Turque de la Bulgarie du North-Est. Mémoires de la Commission Orientaliste, 16, 1-28.
• Kowalski, T. (1934). Türk dilinin komşu millet dilleri üzerindeki tesiri. (Çev. y.), Ülkü, 4(20), 98-106.
• Kowalski, T. (1936). Zur semantischen funktion des plural suffixes -lar/lär in den Türksprachen. Kraków: Nakładem Polskiej Akademji Umiejętności.
• Kowalski, T. (1942). Dobruca’da Türk etnik unsurlar. (F. Devellioğlu, Çev.). Ankara: Recep Ulusoy.
• Kowalski, T. (1949). Kuzey-Doğu Bulgaristan Türkleri ve Türk dili. (Ö. F. Akün, Çev.), İÜ Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 3(2-3), 477-500.
• Kowalski, T. (1995). Arap edebiyatında Türklerden en eski bahisler. (E. B. Özbilen, Çev.), Türk Dünyası Araştırmaları, 99, 181-183.
• Kowalski, T. (1996). Karayim lehçesi sözlüğü (K. Aytaç, Çev.). Ankara: Engin.
• Miskinienė, G. (2009). The development of Turkic studies at Vilnius University. Acta Orientalia Vilnensia, 10(1-2), 209-223.
• Nykiel, P. (2016). 1916 ile 1919 yılları arasında Krakov müstahkem mevkii hastahanelerinde Osmanlı askerleri: Polonya kaynakları ışığında. Belleten, LXXX (287), 262-278.
• Nykiel, P. (2015). The 15th corps of the Imperial Ottoman army on the Eastern Galician front (1916-1917). Belleten, LXXIX(289), s. 335-350.
• Öztürk, A. (2015a). Karaycadaki alıntı kelimeler. Gazi Türkiyat, 16, 143-164.
• Öztürk, A. (2015b). Kırım Karaycası üzerine. Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 11(1), 87-93.
• Pokrovskaya, L. A. (2018). Gagauzcadaki diyalektlerin kökeni kakkında. (B. Hünerli, Çev.), TÜRKLAD, 2(2), 168-172.
• Sroka, M. (1999). The University of Cracow Library under nazi occupation: 1939:1945. Libraries &Culture, 34(1), 1-16.
• Stachowski, M.(2018). Nieznany wiersz okolicznościowy Orientalisty Tadeusza Kowalskiego. LingVaria, Rok: XIII, 1(25), 219-223.
• Stachowski, M. (2010). Tadeusz Kowalski a sprawa jego niedoszłego wyjazdu na Uniwersytet Stambulski. LingVaria, Rok: V, 1(9), 149-168.
• Topaktaş, H. (2010). Lehistan’dan Polonya’ya: Polonya tarihyazımında Türkler ve Türkiye. TALİD, 8(15), 537- 590.
• Topaktaş, H. (2014). Yoldaki Elçi: Osmanlı’dan günümüze Türk-Leh ilişkileri. İstanbul: Başbakanlık Osmanlı Arşivi.
• Tyszkiewicz, J. (2018). Turkolodzy polscy w czasie II wojny światowej. Kwartalnik Historii Nauki i Techniki, 63(4), 71–92.
• W., J. R. (1949). Tadeusz Kowalski (1889-1948). The Slavonic and East European Review, 27(69), 576-577.
• Yakar,·H. İ. (2007). Türk dili araştırmalarında Polonya Türkolojisinin yeri. S. Şimşek & B. Aydoğan (Ed.), Kazakistan ve Türkiye'nin Ortak Kültürel Değerleri Uluslararası Sempozyumu 21-23 Mayıs 2007 bildiriler kitabı içinde (s. 181-182), Almatı.
• Yüce, N. (2002). Tadeusz Kowalski. DİA, 26, 228-229.
• Zajączkowski, W. (1979). Prof. Dr. Tadeusz Kowalski (öl.1984): Ölümünün otuzuncu yıldönümü münasebetiyle. (A. Güzel, Çev.), Türk Kültürü, XVIII(205-206), 26-34.
• Санкт-Петербургский Филиал Архива Российской Академии Наук (СПбФРАН), ф. 1026, о. 3, д. 450.