Bir özde çeviri örneği The City of the Sultan and Domestic Manners of the Turks in 1836 ve aslına çevirilerinde kenti temsil eden göstergelerin aktarımı

Year 2021, Issue: 23, 1067 - 1084, 21.06.2021

Sündüz Öztürk Kasar Kübra Çelik

https://doi.org/10.29000/rumelide.950011

Cited By: 3

Abstract

İngiliz seyyah ve yazar Julia Pardoe, 1835 yılında geldiği Osmanlı topraklarına ilişkin gözlemlerini The City of the Sultan and Domestic Manners of the Turks in 1836 adlı eserde okuyucuyla buluşturur. Seyahatname niteliği taşıyan bu eser döneminin az sayıdaki kadın eserlerinden biri olmasının yanı sıra bir yabancı gözüyle İstanbul kenti başta olmak üzere Osmanlı topraklarındaki sosyal, kültürel ve siyasi yaşama dair derinlemesine sunduğu ipuçlarıyla dikkat çeker. Oluşturulduğu dil ve kültür bağlamıyla, yazıldığı dil ve kültür bağlamı farklı olan bu eser, İngiliz okura özgün bir eser olarak sunulsa da Türk kültürüne ait göstergelerin İngiliz kültürüne mensup bir yazar tarafından alımlanıp, İngiliz dilinde kaleme alınması eserin içerdiği zihinsel çeviri işlemine işaret eder. Bu bakış açısıyla ele alınan The City of the Sultan and Domestic Manners of the Turks in 1836 adlı eser bir çeviri metin olarak kabul edilmekte ve Sündüz Öztürk Kasar’ın ortaya koyduğu “özde çeviri” kavramı temelinde değerlendirilmektedir. Eserin Bedriye Şanda ve Banu Büyükkal tarafından Türkçeye yapılan çevirileri ise Öztürk Kasar’ın öne sürdüğü “aslına çeviri” kavramı odağında, özde çeviri eser ile karşılaştırmalı olarak ele alınmaktadır. Bu bağlamda mevcut çalışmanın amacı, Julia Pardoe’nun Osmanlı topraklarına ait göstergeleri Batılı okura ne şekilde yansıttığını ve göstergelerin Türk okura nasıl sunulduğunu yani aslına nasıl çevrildiğini açığa çıkararak kaynak ve erek metinlerde kent göstergelerinin geçirdiği dönüşümü ortaya koymaktır

Keywords

Özde çeviri, aslına çeviri, çeviri göstergebilimi, kent göstergebilimi, The City of the Sultan and Domestic Manners of the Turks in 1836

The transfer of the urban signs in The City of the Sultan and Domestic Manners of the Turks in 1836 as an example of watermark translation and in its retro-translations

Abstract

Julia Pardoe, an English traveler and writer, wrote her observations of Ottoman lands where she arrived in 1835 in her book The City of the Sultan and Domestic Manners of the Turks in 1836. The book which has the characteristics of a travel book has attracted the attention of the reader not only because it was one of the rare books of its time written by a women but also it includes detailed traces of social, cultural and political life in Ottoman lands, especially in Istanbul through the eyes of a foreigner. Although the book is presented to English reader as an original book, it includes observations of signs related to Ottoman culture through the eyes of an English traveler and these observations were written in English. The text, therefore, indicates a mental translation process in it. With this point of view, The City of the Sultan and Domestic Manners of the Turks in 1836 is accepted as a translation and examined through Sündüz Öztürk Kasar’s concept of watermark translation. In addition, Turkish translations of the book by Bedriye Şanda and Banu Büyükkal are examined through Sündüz Öztürk Kasar’s concept of retro-translation with a comparison of the original book which is a watermark translation. Therefore, the aim of this study is to present the transformation of the urban signs in the source book and the target books by examining how the signs that belong to Ottoman lands were transferred to English readers and how these signs turned back to Turkish readers or translated back to their source.

Keywords

Watermark translation, retro-translation, semiotics of translation, urban semiotics, The City of the Sultan and Domestic Manners of the Turks in 1836

References

• Asiltürk, B. (2009). Edebiyatın kaynağı olarak seyahatnameler. Turkish Studies. 4: 911- 995.
• Barthes, R. (1993). Göstergebilimsel Serüven. ( çev. Mehmet Rifat, Sema Rifat). İstanbul: Yapı Kredi.
• Bassnett, S. (2004). Travelling and translating. World Literature Written in English, 40(2): 66-76.
• Beşe, T. (2017). Marmara’nın zirvesi Uludağ. Pttlife. ( Ed. E. Safi). Çankaya, Ankara. Büyükharf Bas. Yay. Tan. Dan. ve Org. Ltd. Şti.. ss. 20-27.
• Çolakoğlu, G. & Eken, M. (2009). Türk musikisi icrasında armudi kemençe ve geçirdiği teknik gelişmeler, 38. Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi: ICANAS, Başbakanlık Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, 179-193, (10-15 Eylül 2007), Ankara
• Deniz, Ö. (2011). Cumhuriyet döneminde tatil kavramı ve 1935 tarihli ulusal bayram ve genel tatiller kanunu. Çağdaş Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi, 11 (23) : 57-72 Ertuğrul, A. (2009). Hamam yapıları ve literatürü. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 13: 241-266.
• Eynallı, E. (2014). Vakıf sever bir hanımsultan: Mihrimah. Restorasyon Yıllığı Dergisi, 9: 6-23
• Küçükkaya, B. (2019). Galata Mevlevihanesi mezartaşları (Katalog-değerlendirme). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kırklareli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. İkinci, A. (2014). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Ayasofya. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü.
• Öztürk Kasar, S. (2012). Traduction de la ville sous le point de vue sémiotique : Istanbul à travers ses signes en trois langues. In N. Rentel & S. Schwerter (Dir.). Défis et enjeux de la mediation interculturelle . Frankfurt am Main: Peter Lang, 267-285.
• Öztürk Kasar, S. (2020). Çeviri göstergebilimi ile kent göstergebiliminin bütünleşik bağlamında özde çeviri kavramının incelenmesi. Dünya Dilleri, Edebiyatları ve Çeviri Çalışmaları Dergisi, 1(1): 1-25.
• Öztürk Kasar, S. (2021). Traduire la ville en filigrane: Istanbul par Georges Simenon dans Les Clients d’Avrenos. Vous avez dit littérature belge francophone? Le défi de la traduction, Catherine Gravet et Katrien Lievois (éds.), Frankfurt : Peter Lang, 235-266.
• Pardoe, J. (1845). The City of the Sultan and Domestic Manners of the Turks in 1836, 3 vols. London: Henry Colburn.
• Pardoe, J. (1967). Yabancı Gözü ile 125 yıl Önce Istanbul. (çev. Bedriye Şanda). İstanbul: İnkılap ve Aka.
• Pardoe, J. (2017). Sultanlar Şehri İstanbul. ( çev. Banu Büyükkal). İstanbul: Türkiye İş Bankası.
• Britanicca Ansiklopedisi. https://www.britannica.com/art/rebec..............
• Cambridge Online Sözlük. https://dictionary.cambridge.org/tr/s%C3%B6zl%C3%BCk/ingilizce-t%C3%BCrk%C3%A7e/hermit.
• Cambridge Online Sözlük. https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/creation.
• Cambridge Online Sözlük. https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english-turkish/the-sabbath.
• İslam Ansiklopedisi. https://islamansiklopedisi.org.tr/sakal-i-serif.
• İslam Ansiklopedisi. https://islamansiklopedisi.org.tr/sebt--yahudilik.
• İslam Ansiklopedisi: https://islamansiklopedisi.org.tr/masallah.
• İslam Ansiklopedisi: https://islamansiklopedisi.org.tr/bismillah.
• TDK Sözlükleri. https://sozluk.gov.tr/...............................