Gotik kurguda kadınlar: Korku hikayelerinde dişi şahısların tasviri

Year 2022, Issue: Ö11, 501 - 512, 21.07.2022

Senem Üstün Kaya

https://doi.org/10.29000/rumelide.1146701

Abstract

Aydınlanma Döneminin katı kuralları, bozulamaz uygulamaları ve bilimsel düşünüşüne tepki olarak ortaya çıkan Gotik edebiyatı, 18. yüzyıl Romantik dönemi boyunca gelişen karanlık bir akım olarak kabul edilir. Gothic edebiyatı yazarları, Aydınlanma Çağının düzen ve kabul edilen inaçlarını değiştirmek için, ilginç, doğaüstü, değişik ve mantıkdışı öğeler için korku ve merak yaratmaya meyilliydi. Gotik eserlerin bazı belirli özellikleri vardır: terkedilmiş kaleler, mezarlıklar, kuleler, ıssız kiliselerden oluşan ortam; gizemli ve kasvetli atmosfer; cadılar, vampirler, hayaletler ve ruhlar gibi doğaüstü varlıkların kullanılması; büyü, gizem ve lanetler. Üslup olarak gotik, erkelerle özdeşleşse de, batı ve Türk kültürü edebiyatındaki korku hikâyelerinde, kadınların önemli rolleri vardır. Gotik kurgusunda kadınlarla özdeşleşen birçok sıfat vardır: zor durumdaki kızlar, kurbanlar, evcimen sahibeler, avcılar veya hapis olanlar, ancak, bu çalışmada, korku anlatımındaki kurbanlar ve ölümcül kadınlar karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Bu bağlamda, edebi dişil gotik karakterler arasındaki benzerlikleri belirlemek adına batı ve Türk edebiyatlarındaki örnekler analiz için seçilmiştir. İncelemeye göre, kurbanlar ataerkil düzene karşı koymak adına şeytani öğelerle mücadele ederken, ölümcül gotik karakterler, ataerkil düzene başkaldırmak adına şeytani öğeleri yaratmaktadır.

Keywords

Gotik, kurbanlar, tehlikeliler, ataerkil

Women in gothic fiction: Depiction of female figures in horror stories

Abstract

Emerged as a reaction to the strict laws, firm regulations and scientific reasoning of the Enlightment Era, Gothic literature is accepted as the darker strain, developed during the Romantic Period in the 18th century. The authors of Gothic literature tended to create terror and suspense with the uncanny, supernatural, spiritual, and irrational elements to replace order and accepted beliefs of the Age of Reason. Gothic fiction possesses certain traits: setting as the abandoned castles, cemeteries, towers, isolated churches; mysterious and gloomy atmosphere; the use of supernatural powers such as witches, vampires, ghosts or spirits; magic, mystery and curse. Although as a genre, gothic has been associated with men, women gain crucial roles in horror stories in literature of the western and Turkish cultures. There are various epithets attributed to female characters in gothic fiction: damsels in distress, victims, domestic governesses, evils, predators or prisoners; however, in this study, victims and femme fatales in horror narration are comparatively analyzed. Within this scope, examples from western and Turkish literatures were chosen for the analysis to specify the similarities among gothic female literary characters. Based on the analysis, it could be concluded that while the victims are forced to struggle with the evil forces to resist patriarchy, femme fatale gothic figures create them to challenge patriarchy.

Keywords

Gothic, victims, femme fatales, patriarchy

References

• Abrams, M. H & Harpham, G. G. (2009). A glossary of literary terms. Boston: Wadsworth.
• Ali Aziz Efendi (1999). Muheyyelâtı Aziz Efendi. (Prep. H. Alacatlı). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Arargüç, F. (2016). Mimari bir tarzdan edebi bir türe: Gotik. Journal of the Fine Arts Institute, 36, 245-257.
• Atay, O. (2008). Korkuyu Beklerken. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ayres, B. (1998). Dissenting women in Dickens's novels-The subversion of domestic ideology. London: Greenwood Press.
• Beauvoir De, S. (1956). The Second Sex. (Trans. H. M. Parshley). Great Britain: Lowe & Brydone.
• Beksaç, E. (1996). ‘Gotik’. İslam Ansiklopedisi, 14, 116-117.
• Botting, F. (1996). Gothic. London: Routledge.
• Braun, H. L. ( 2012). The rise and fall of the femme fatale in British literature, 1790-1910. Madison: Fairleigh Dickinson University Press.
• Brewer, W. D. (2004). Transgendering in Matthew Lewis’s The Monk. Gothic Studies, 6(4), 192-207.
• Campbell, R. J. (2009). Campbell’s psychiatric dictionary. New York: Oxford University Press.
• Davison, C. M. (2009). History of the Gothic: Gothic Literature 1764-1824. University of Wales Press.
• Dickens, C. (1964). Great Expectations. London: Penguin Groups, Print.
• Ellis, K. F. (1989). The contested castle: Gothic novels and the subversion of domestic ideology. Urbana and Chicago: University of Illinois Press.
• Figes, E. (1990). Sex and subterfuge: Women writers to 1850. London: Pandera Press.
• Fleenor, J. E. (1983). Introduction: The female Gothic. In J. E. Fleenor (Ed.), The Female Gothic (pp. 3-28). Montreal-London: Eden Press.
• Gilbert, S. M. & Gubar, S. (1984). The madwoman in the attic: The woman writer and the nineteenth-century literary imagination. New Haven: Yale UP.
• Gürpınar, H. R. (2005). Gulyabani. İstanbul: Özgür Yayınları.
• Haşim, A. (1923). Bir genç kızın eseri. Akşam Gazetesi.
• Heiland, D. (2004). Gothic & gender: An introduction. Malden, MA: Blackwell.
• Hoeveler, D. (1998). Gothic feminism: The professionalization of gender from Charlotte Smith to the Brontës. University Park Pennsylvania: The Pennsylvania State University Press.
• Howard, J. (2001). Introduction: The mysteries of Udolpho. London: Penguin Classics.
• Jackson, R. (1981). Fantasy: The literature of subversion. London: Routledge.
• Johnson, J. (2009). Nearly human: Dickens’s Estella and Mary Shelley’s creature as representations of the uncanny. Brookyl, NY: Brookyl College.
• Johnson, C. L. (1995). Equivocal beings: Politics, gender, and sentimentality in the 1790s: Wollstonecraft, Radcliffe, Burney, Austen. Chicago: University of Chicago.
• Kendrick, W. (1991). The thrill of the fear: 250 years of scary entertainment. New York: Grove, Weidenfeld.
• Kilgour, M. (1995). The rise of the Gothic novel. London: Routledge.
• Koçsoy, F. G. (2010). Shirley Jackson’ın Hill House’un Büyüsü adlı romanında Gotik mekân ve anne-kız ilişkileri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(2), 91- 104.
• Lewis, M. (2002). The monk. Oxford: Oxford UP........................
• Moran, B. (1998). Türk romanına eleştirel bir bakış III. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mulvey-Roberts, M. (Ed.) (1998). The handbook to Gothic literature. New York: New York University Press.
• Ofek, G. (2009). Representations of hair in Victorian literature and culture. Burlington: Ashgate.
• Öktem, A. (2018). Aslında biz çok korkuncuz. Retrieved from http://egoistokur.com/altay-oktem-aslinda-bizcok-korkuncuz/ (22.07.2022)
• Özkök, S. (2007). Selma ve gölgesi: Gotik Sakini Femme Fatale’in Patriark’a Tehdidi. Kitaplık Dergisi, 103, 82-89.
• Polikar, T. (1999). Gotik mekânlar üzerine, Virgül, 21, 10-13.
• Radcliffe, A. (2008). The mysteries of Udolpho. Oxford: Oxford University Press.
• Ringel, F. (1995). New England’s Gothic literature. New York: The Edwin Mellen Press.
• Safa, P. (2006). Selma ve Gölgesi. İstanbul: Alkım Yayınları.
• Sakaoğlu, S. (2005). Türk masallarında devler ve periler. Kitaplık, 80, 93-95.
• Scognamillo, G. (1994). Dehşetin kapıları. İstanbul: Mitos.
• Sowerby, R. (2000). The Goths in history and pre-gothic. In D. Punter (Ed.), A Companion to the Gothic (pp. 15-26). UK: Blackwell Publishers.
• Soyşekerci, H. (2019). Oggito. Retrieved from https://oggito.com/icerikler/gotik-edebiyat-hakkinda/63805
• Spooner, C. (2006). Contemporary Gothic. London: Reaktion Books.
• Türkmenoğlu, S. (2018). Türk romanı için yeni bir tür: Gotik roman. The Journal of Social Science, 5(27), 176-183.
• Uğur, V. (2019). Anadolu Gotiği: Korku romanındaki evrimin son durağı. FSM Scholarly Studies Journal of Humanities and Social Sciences, 13, 335-356.
• Urgan, M. (1991). İngiliz Edebiyat Tarihi III. İstanbul: Altın Kitaplar.
• Wallace, D. & Smith, A. (2009). The female Gothic: New directions. London: Palgrave Macmillan.
• Whelan, L. B. (2010). Class, culture and suburban anxieties in the Victorian era. New York: Routledge.
• Wolff, G. C. (1979). The Radcliffean Gothic model: A form for feminine sexuality. Modern Language Studies, 9(3), 98-113.
• Wright, A. (2002). European disruptions of the iealized woman: Matthew Lewis’s The Monk and the Marquis de Sade’s La Nouvelle Justine. In A. Horner (Ed.), European Gothic: A Spirited Exchange, 1760-1960 (pp. 39-54). Manchester: Manchester UP.
• Yalçın, A. (2002). Siyasal ve sosyal değişimler açısından Cumhuriyet Dönemi Türk romanı (1926-1940). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Yetiş, K. (1996). Namık Kemal’in Türk dili ve edebiyatı üzerine görüşleri ve yazıları. İstanbul: Alfa Basın Yayın Dağıtım.
• Yücesoy, V. Ö. (2007). Korku edebiyatı (Gotik edebiyat) ve Türk romanındaki örnekleri. (Unpublished MA thesis). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yücesoy, Ö. (2008). Batı edebiyatından Türk edebiyatına Gotik türünün serüveni. Hürriyet Gösteri, 292, 105-109.