Metin Altıok şiirinde trajik izler

Year 2023, Issue: 32, 508 - 540, 21.02.2023

Ürün Şen Sönmez

https://doi.org/10.29000/rumelide.1252787

Abstract

Metin Altıok’un şiiri, acının merkezde olduğu bir tematik bütünlük ve tutarlılık gösterir. Onun şiirinde acı sarkaçlanarak; yalnızlık, ölüm, göçebelik/yurtsuzluk/sürgünlük gibi temalarla ilişkilenir. Altıok’un biçime dair tercihleriyle sınırladığı ve kontrol altında tuttuğu bu temalar, bütünsel bir duygu atmosferi oluşturarak şiire özgül bir nitelik yüklerken trajik bir boyut da kazandırır. Şiirlerin içeriksel çemberini oluşturan temalar trajik bir duyuşun ve duruşun yansımaları olarak ele alındıklarında onun şiirinin karakteristiğini de açığa çıkarır. Biçimsel denemelere giriştiği ya da klasik biçimlere bağlandığı, imgesel olanaklar aradığı ya da kaynağını benzetmeden alan alışıldık ve klasik imgelere sığındığı, sesin ve sözün kurucu olanaklarını denediği ya da ahengi yaratmada geleneğe yaslandığı tüm şiirlerinde, şiirselin kaynağı temadan, bu tema da trajik bilinç veya duyuştan beslenir ve zaten bu sebeple şiiri tematik açıdan bir bütünlük arz eder. Acı, Metin Altıok’un şiirlerinde trajiği doğuran ve aynı zamanda ondan doğan merkezî temadır. Şiirlerin her biri trajik metinler değildir ama Metin Altıok’un şiiri tematik itibarla bir bütün olarak ele alındığında trajiğin izlerini yansıtır. Bu şiirler aynı zamanda, şiirsellik bağlamında gerçek özne ile şair özne arasındaki farkları aydınlatan metinlerdir. Bu çalışmada Altıok’un şiirleri, bu şiirlerin kuran ve ona karakteristik hususiyetini kazandıran başat unsurun tematik bütünlük olduğu savından hareketle çözümlenmiş ve trajiğin, söz konusu karakteristiği yarattığı sonucuna erişilmiştir. Trajik, kendisini doğuran ve kendisinden doğan merkezî tema olarak acı ile bu merkezî temayı besleyen ikincil temalar olan yalnızlık, ölüm, yurtsuzluk/göçebelik/sürgünlük temaları üzerinden ve şair öznenin niteliklerinden hareketle saptanmış ve yorumlanmış, otobiyografik izler ve gerçek benin yansımaları bağlamında bir değerlendirme yapılmamıştır.

Keywords

Metin Altıok, şiir, trajik, acı, yalnızlık

Tragic tragic in Metin Altıok’s poetry

Abstract

Metin Altıok's poem shows a thematic integrity and consistency in which pain is at the center. In his poem, pain is associated with themes such as loneliness, death, nomadism/statelessness/exile. These themes limited and controlled by Altıok's preferences for form, create a holistic atmosphere of emotion, imposing a poetry-specific quality and giving it a tragic dimension. When the themes that make up the contextual circle of poems are considered as reflections of a tragic feeling and stance, they also reveal the characteristics of his poetry. In all his poems, in which he undertakes formal experiments or is attached to classical forms, in which he seeks imaginary possibilities or seeks refuge in familiar and classical images that take their source without analogy, in which he tries the constitutive possibilities of sound and word or relies on tradition in creating harmony, the source of the poetic is nourished by the theme, this theme is nourished by tragic consciousness or sensation, and for this reason, his poetry presents a thematic unity. Pain is the central theme that gives birth to tragedy in Metin Altiok's poems and also springs from it. Not all poems are tragic texts, but Metin Altıok's poem reflects the traces of tragedy when taken as a whole with thematic dignity. These poems are also texts illuminating the differences between the real subject and the poet's subject in poetry. In this study, the poems of Altıok were analyzed based on the argument that thematic integrity is the main element that establishes these poems and gives them their characteristics, and it was concluded that the tragedy created the said characteristic. Tragically, it was determined and interpreted based on the themes of loneliness, death, statelessness/ nomadism/ exile, which are secondary themes that feed this central theme with pain as the central theme that gave birth to it, and the qualities of the poet subject and no evaluation was made in the context of autobiographical traces and reflections of the real self.

Keywords

poetry, tragic, pain, loneliness

References

• Akgül, A. (2017). Osmanlı-Türk romanında trajik olay örgüsü ve bir prototip olarak Taaşşuk-ı Talât ve Fitnat. Osmanlı Araştırmaları. 50 (50), 153-174. https://doi.org/10.18589/oa.591631.
• Aktunç, H. (2003). Ölümü tastamam ezberledim de geldim. Gölgesi yıldız dolu içinde. Zeynep Altıok Akatlı (Haz.). s. 202-207.
• Alkaya, O. (2003). Bıraksalar, yeni bir şiire başlayacak gibi. Gölgesi yıldız dolu içinde. Zeynep Altıok Akatlı (Haz.). s. 261-265.
• Alpay, N. (2020). Beklediler gitmedik. İstanbul: Edebi Şeyler.
• Altıok, M. (2003). Metin Altıok’a sordular söyledi. Gölgesi yıldız dolu içinde. Zeynep Altıok Akatlı (Haz.). s. 145-155.
• Altıok, M. (2013). Bir acıya kiracı. İstanbul: Kırmızı Kedi.
• Altıok, M. (2015). Şiirin ilk atlası. İstanbul: Kırmızı Kedi.
• Aristoteles. (1987). Poetika. İsmail Tunalı (Çev.). İstanbul: Remzi.
• Arslan, R. (Ed.). (2012). Metin Altıok’tan Zeynep’e mektuplar. İstanbul: Kırmızı Kedi.
• Aydoğdu, Y. (2019). Metin Altıok’un şiirlerinde tekrarlanan bir izlek: sürgünlük ve bir sürgün mekânı olarak Bingöl. Bingöl Araştırmaları Dergisi. 5 (2), 61-82. https://dergipark.org.tr/tr/pub/bad/issue/51976/584984
• Balcı, Y. (2008). Tanpınar trajik bir şair ve şiiri. İstanbul: 3F.
• Bolat, S. (2003). Şiirimizin gezgini. Gölgesi yıldız dolu içinde. Zeynep Altıok Akatlı (Haz.). s. 2018-222.
• Bonnard, A. (2001). İnsan ve tragedya. Yaşar Atan (Çev.). İstanbul: Evrensel.
• Boym, S. (2010). Tırnak içinde ölüm. Emine Ayhan (Çev.). İstanbul: Metis.
• Cemal, A. (2015). Sanat üzerine denemeler. İstanbul: Can.
• Compagnon, A. (2022). Teorinin cini. Savaş Kılıç (Çev.). İstanbul: Metis.
• Coşkun B. (2016). Trajik kahramanı trajik yapan nedir? (Sunum Metni). Aristoteles Sempozyumu, Ankara. ttps://www.academia.edu/28413334/Trajik_Kahraman%C4%B1_Trajik_Yapan_Nedir
• Coşkun Özüaydın, B. (2019). Trajik insanın yolu. Toplum, Siyaset ve Etik içinde. Eray Yağanak ve Ahmet Umut Hacıfevzioğlu (Ed.). s. 43-59.
• Çığrı Yıldırım, A. (2018). Servet-i Fünun romanında trajik durum. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Bartın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bartın.
• Dağıstanlı, T. (2010). Metin Altıok ve şiirlerinin yapı, tema ve üslup bakımından incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Celal Bayar Üniversitesi, Manisa.
• Dara, R. (1983). Nesin Vakfı Edebiyat Yıllığı-1983, İstanbul.
• Doğan, M. C. (2006). Şair sözü. İstanbul: Yapı Kredi.
• Hızlan, D. (2003). Ay ışığı altında hüzünlü çeşitlemeler. Gölgesi yıldız dolu içinde. Zeynep Altıok Akatlı (Haz.). s. 207-218.
• İnce, Ö. (2003). Metin Altıok alaturka yerleşik yabancı. Gölgesi yıldız dolu içinde. Zeynep Altıok Akatlı (Haz.). s. 78-82.
• Kadıoğlu, Ş. (2022). Trajedi ve trajik üzerine düşünceler. Frankofoni. 1 (40), 121-130).
• Kahyaoğlu, O. (2003). Metin Altıok’un “küçük tragedyalar”ı. Gölgesi yıldız dolu içinde. Zeynep AltıokAkatlı (Haz.). s. 255-257.
• Kaygalak, M. (2003). Metin Altıok şiiri için bir deneme ya da bir kar güvesi için notlar. Gölgesi yıldız dolu içinde. Zeynep Altıok Akatlı (Haz.). s. 178-189.
• Kurt, K. (2019). Trajik modernleşmelerin kesişimi: Oğuz Atay ve Dostoyevski. Toplum ve Bilim. 148. 78-105.
• McCallum, P. (2018). 21. yüzyılda modern trajedi’yi okumak. Barış Özkul (Çev.). Modern trajedi içinde. (s. 11-31). İstanbul: İletişim.
• Nietzsche, F. (2011). Tragedyanın doğuşu. İsmet Zeki Eyüboğlu (Çev.). İstanbul: Say.
• Perinçek, D. (2003). Yakılacak şair Metin Altıok. Gölgesi yıldız dolu içinde. Zeynep Altıok Akatlı (Haz.). s. 95-105.
• Taner, M (2003). Metin’li zaman. Gölgesi yıldız dolu içinde. Zeynep Altıok Akatlı (Haz.). s. 68-74.
• Telli, A. (2003). Yüreği bungun bir şair: Metin Altıok. Gölgesi yıldız dolu içinde. Zeynep Altıok Akatlı (Haz.). s. 193-199.
• Tunalı, İ. (2008). Estetik. İstanbul: Remzi.
• Ülgen Kaya, E. (2012). Unamuno ve Scheler’de trajik kavramı. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Williams, R. (2018). Modern trajedi. Barış Özkul (Çev.). İstanbul: İletişim.
• Yaşar, F. (2005). Metin Altıok’un şiirlerinin tematik ve poetik açıdan incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van.
• Yavuz, H. (2003). Sevgili şair Metin Altıok İçin. Gölgesi yıldız dolu içinde. Zeynep Altıok Akatlı (Haz.). s. 157-159.