Filiz çocuk gazetesinde yer alan yazı türlerinin değerlendirilmesi

Year 2023, Issue: 34, 129 - 142, 22.06.2023

Raşit Koç

https://doi.org/10.29000/rumelide.1316236

Abstract

Çocuk edebiyatı kavramının ortaya çıkmasından itibaren çocuk edebiyatı alanında eser veren yazarlar ve yayıncılar çocuklara yönelik nitelikli eserler sunmak için edebiyatın her türünü çocuk edebiyatı içerisinde değerlendirerek geniş okuyucu kitlelerine ulaşmak istemişlerdir. Çocuk gazeteleri ve dergilerinin ortaya çıkması da bu çabaların ürünüdür. Çocuklar için yazmak her zaman ustalık gerektiren bir yazma becerisi olmuştur. Bunu bilen çocuk edebiyatı yazarları çocukların beğenilerini merkeze alarak hazırladıkları çocuk dergileriyle, çocuk gazeteleriyle çocukların beğenilerini kazanarak uzun süre okunmak ve takip edilmek istemişlerdir. Bu amaçla hazırladıkları dergi ve gazetelere her edebî türden örnekler yerleştirerek okurlarının ilgisini çekmeyi amaçlamışlardır. İlk örnekleri Almanya’da görülen çocuk dergileri ve gazeteleri Tanzimat’tan sonra matbuat hayatının canlanmasıyla Osmanlı Devleti’nde de yayınlanmaya başlar. Cumhuriyetin ilanından ve harf devriminden sonra daha da gelişen süreli çocuk yayınları çocuk edebiyatının önemli bir bölümünü oluşturur. Türkiye dışındaki Türkler de yaşadıkları coğrafyalarda dillerini ve kültürlerini devam ettirebilmek ve çocuklarına ana dillerini öğretmek amacıyla çocuk dergilerinden ve gazetelerinden yararlanırlar. Bu amaçla Bulgaristan’da, eski Yugoslavya’da yaşayan Türkler çıkardıkları çocuk dergileri ve gazeteleriyle kültürel varlıklarını sürdürmeyi başarırlar. Bu gazetelerden biri olan Filiz çocuk gazetesi, 1992-2019 yılları arasında Bulgaristan’da 27 yıl boyunca Balkanlarda yaşayan Türk çocuklarının dil ve düşünce gelişimine, ana dili öğrenimlerine katkıda bulunmuştur. Bu çalışmada, Filiz gazetesinin 2011-2019 yılları arasında yayınlanan sayılarında yer alan yazılar doküman analizi yöntemiyle taranarak türlerine göre incelenecektir. Böylece Türkiye’de hakkında fazla bilgiye sahip olunmayan Filiz çocuk gazetesinin çocuk edebiyatı ve Türkçe öğretimi alanında tanınarak gazeteyle ilgili farkı çalışmaların da yapılmasına katkı sunmak amaçlanmıştır.

Keywords

Filiz çocuk gazetesi, çocuk edebiyatı, süreli yayınlar, çocuk gazetesi

References

• Acer, E. G. (2021). Osmanlı mizah basınının bir temsilcisi: Latife Gazetesi (1874-1875). Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7 (1), 99-117.
• Akgün, A. (2016). Bulgaristan Türkleri çocuk edebiyatı (dönemler-temsilciler-türler). Ankara: Bengü Yayıncılık.
• Duman, D. ve Doğdu, M. (2015). Erken cumhuriyet dönemi çocuk dergilerinde tasarruf bilinci oluşturma çabaları, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, XV/31, 201-221. Ercan, A. N. ve Akpınar, Ş. (2014). Eski harfli bir çocuk gazetesi: Sadâkat/Etfâl, Tübar -XXXVI- Güz, 109-130.
• Gezmen, B. (2019). Bir eğitim aracı olarak çocuk dergileri “Mavi Kırlangıç” çocuk dergisi, Erciyes İletişim Dergisi, Cilt 6, Sayı 1, 59-80.
• Kemiksiz, Ö. (2021). Türk Dili ve Edebiyatı ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik düzeyleri, Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(3), 973-992.
• Kıral, B. (2020). Nitel bir veri analizi yöntemi olarak doküman analizi, Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 15, 170-189.
• Koç, R. (2007). Tanzimat ve meşrutiyet dönemi aydınlarının Türk dilinin eğitimine ve yapısına bakışları, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı 33, 11-25.
• Kuyucu, M. ve Kırık, A. M. (2020). Geçmişten günümüze Türkiye’de çocuk dergiciliği ve günümüz çocuk dergilerinin oluşturduğu fırsatlar. A. M. Kınık (Ed.), Geleneksel medyada çocuk ve iletişim içinde (ss. 13-38). Ankara: Çizgi kitabevi.
• Kuzu, A. (2013). Veri toplama yöntem ve araçları. A. A. Kurt (Ed.), Bilimsel araştırma yöntemleri içinde (ss. 93-115). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
• Küçük, S. (2010). İlk Türkçe çocuk dergileri ve “Çocuklara Mahsus Gazete”, Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Sayı 24, 221-257.
• Okay, C. (2006). Eski harfli çocuk dergileri, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Cilt 4, Sayı 7, 511-518.
• Okumuş, S., Kaçar, H. ve Kaçar, E. (2013, 14-16 Kasım). Makedonya’da Türkçe yayınlanan bir çocuk dergisi: Tomurcuk (şekil, muhteva ve yazar kadrosu açısından inceleme). (Ed. A, Balaban ve B, Çağlayan) Tiran-Arnavutluk. Uluslararası dil ve edebiyat çalışmaları konferansı “Balkanlarda Türkçe” bildiri kitabı 2. cilt, içinde (268-275). Tiran: Üniversiteti Hëna e Plotë Press.
• Şimşek, H. (2001). XIX. Yüzyıl çocuk dergiciliği ve eğitsel işlevleri üzerine, Millî Eğitim Dergisi, Sayı 151, 1-9.
• Bulgaristan Radyosu (2023). Gabrova mizah ve hiciv evi 50. yılını kutluyor. <https://bnr.bg/tr/post/100144314/gabrovoda-mizah-ve-yergi-evi-40-yasinda, adresinden 19.01.2023> tarihinde erişilmiştir.
• Türkiye’nin Entelektüel Birikimi (2023) Bulgaristan’da Türkçenin Filiz’i 22 yaşında <https://www.dunyabizim.com/dunyada-kultur/bulgaristanda-turkcenin-filizi-22-yasinda-video-h18837.html 18.01.2023> tarihinde erişilmiştir.