Türk sinemasında din ve intihar: korku sineması ekseninde Dabbe (Hasan Karacadağ, 2006) filmi örneği

Year 2023, Issue: 35, 929 - 949, 21.08.2023

Cangül Akdaş

https://doi.org/10.29000/rumelide.1346239

Cited By: 1

Abstract

İnsanlık geçmişten günümüze ölümle yüzleştiği andan itibaren ölümsüzlüğün yollarını aramıştır. Yok olma düşüncesi ağır geldiğinden, öldükten sonra yeni bir yaşama devam edeceklerine dair birtakım teoriler üretmiş ve böylece ölüm korkusu dinleri var etmiştir. Ölümsüzlük gibi bireyin yaşamak yerine ölümü tercih etmesi de tüm insanlığın merak ettiği konulardan biridir. Bu çalışma, sinemada intihar eyleminin egemen İslam inancı perspektifinde nasıl yeniden inşa edildiğini konu edinmektedir. Çalışmanın amacı 2000 sonrası Türk sinemasında önemli bir janr olarak kabul edilen korku sinemasının şekillenmesinde egemen İslam inancının etkisini ortaya çıkarmaktır. Çalışmanın diğer bir amacı ise ilk İslami korku filmi olarak tanımlanan Dabbe filminde intihar eyleminin egemen din ideolojisi perspektifinde nasıl yeniden inşa edildiğini tespit etmektir. Bu doğrultuda çalışmada öncelikle İslam dininde intihar olgusunun nasıl nitelendirildiğine yönelik görüşler üzerinde durulmuştur. 2000 sonrası Türk sinemasında din olgusunun inşasında etken olan nedenler açıklanmaya çalışılmıştır. Özellikle 2000 sonrası bir janr olarak ortaya çıkan korku filmlerinin yeniden inşasında İslam dinine yönelik düşünce ve motiflerin sıklıkla yer aldığına değinilmiştir. Son olarak örnekleme alınan film, yorumsamacı yöntem ile sosyolojik ve ideolojik yaklaşım çerçevesinde çözümlenmiştir. Filmde intihar eyleminin egemen inanç ideolojisi perspektifinde yeniden inşası İslam inancı, İslami motifler ve Kur’an-ı Kerim gibi İslam dinine yönelik temel ögelerden yararlanılarak gerçekleştirilmiştir. Dabbe filminde karakterlerin bedenlerinin cinler tarafından kontrol edilmesi nedeniyle bilinçli olarak intihar eylemini gerçekleştirmediği ve Tarık’tan sonraki karakterlerin intiharlarının edilgen olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Keywords

Türk sineması, din, intihar

References

• A’râf Suresi 27. ayet Diyanet İşleri http://www.kuranmeali.com/AyetKarsilastirma.php?sure=7&ayet=27 Erişim Tarihi: 19 04 2023.
• Abisel, N. (1995). Popüler türler ve sinema. İstanbul: Alan Yayıncılık.
• Ağılkaya, Z. (2010). İntihar ve din: intihar girişiminde bulunanlar üzerine empirik bir araştırma. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 38, 173-202. chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/162764 Erişim Tarihi: 10 06 2023.
• Akdaş, C. (2022a). Türk Sinemasında Ölüm. İstanbul: Urzeni Yayınevi.
• Akdaş C. (2022b). Türk Sinemasında İntihar. İstanbul: Urzeni Yayınevi.
• Alak suresi Diyanet İşleri https://kuran.diyanet.gov.tr/tefsir/Alak-suresi/6107/1-5-ayet-tefsiri Erişim Tarihi: 19 04 2023.
• Aytekin, M. (2016). Türk korku sinemasından mesaj var: yerel korkulardan evrensele Hasan Karacadağ korkusu. Y. D. Birincioğlu ve G. Parlayandemir (Ed.), Tür(k) sinemasında auteurler (21-78) içinde. İstanbul: Kriter Yayınevi.
• Box Office, https://boxofficeturkiye.com/ Erişim Tarihi: 12 07 2023.
• Box Office, Seyirci Rekortmeni Korku Filmleri, Box Office https://boxofficeturkiye.com/tum-zamanlar/turler/korku-filmleri Erişim Tarihi: 12 07 2023.
• Castells, M. (2008). Enformasyon çağı: ekonomi toplum ve kültür cilt: 1 (2. baskı). (Çev. E. Kılıç). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Cirhinlioglu, F. G. & Ok, Ü. (2010). İnanç ya da dünya görüşü biçimleri ile intihara yönelik tutum, depresyon ve yaşam doyumu arasındaki ilişkiler. Cumhuriyet Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 34 (1), 1-8. http://cujos.cumhuriyet.edu.tr/tr/pub/issue/4342/59353 Erişim Tarihi: 29 05 2023.
• Dini Yayınlar Genel Müdürlüğü, (5-7 Kasım 2004). II. Dini Yayınlar Kongresi Sonuç Bildirgesi. https://docplayer.biz.tr/388157-Yayin-kongreleri-sonuc-bildirgeleri-i-v.html Erişim Tarihi: 29 05 2023.
• Durkheim, E. (2013). İntihar (Çev. Z. İlkgelen). İstanbul: Pozitif Yayınları.
• En’am Suresi, 60. ayet, Diyanet İşleri https://kuran.diyanet.gov.tr/tefsir/En'%C3%A2m-suresi/849/60-ayet-tefsiri Erişim Tarihi: 19 04 2023.
• Eren, Ş. (1995). Kur’an’da gayb bilgisi. İzmir: Işık Yayınları.
• Gearing, R. E., & Alonzo, D. (2009). Religion and suicide. Journal of Religion and Health, 48, 332-341. https://www.jstor.org/stable/40344481 Erişim Tarihi: 02 05 2023.
• Hökelekli, H. (t.y.). “İslam Ansiklopedisi”, https://islamansiklopedisi.org.tr/intihar .
• Hüner, Ş. (2006). Kuran'da ve İncil'de Dabbetü'l Arz ve Mesih İsa. İstanbul: Ozan Yayıncılık.
• Kalyoncu, H. (2011). Ölümsüzlük ihtiyacı: intihar, ötenazi ve reenkarnasyon. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Kaya, F. (2019). Yorumsamacı Yaklaşımda Anlama Kavramının Önemi ve Pozitivizm Eleştirisi. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, 272-280. https://dergipark.org.tr/tr/pub/diclesosbed/issue/61629/920422 Erişim Tarihi: 16 03 2023.
• Lüleci, Y. (2009). Türk sineması ve din. İstanbul: Es Yayınları.
• Maide Suresi, 32. ayet, bkz. Diyanet İşleri, https://kuran.diyanet.gov.tr/tefsir/M%C3%A2ide-suresi/701/32-ayet-tefsiri Erişim Tarihi: 19 04 2023.
• Minois, G. (2008). İntiharın tarihi: istemli ölüm karşısında batı toplumu (Çev. N. Acar). Ankara: Dost Kitabevi.
• Necm Suresi, 44. ayet, Diyanet İşleri, https://www.kuranvemeali.com/necm-suresi/44-ayeti-meali Erişim Tarihi: 19 04 2023.
• Neml Suresi - 82. ayet, Diyanet İşleri https://kuran.diyanet.gov.tr/tefsir/Neml-suresi/3241/82-ayet-tefsiri Erişim Tarihi: 19 04 2023.
• Oktik, N., Öngören, B., & Sezer, S. (2006). Türkiye’deki intiharların sosyolojik analizi:1980-2005. Türkiye’de Güncel Toplumsal Sorunlar V. Ulusal Sosyoloji Kongresi Bildirileri içinde (s.38-402). https://www.academia.edu/32534040/T%C3%BCrkiyedeki_%C4%B0ntiharlar%C4%B1n_Sosyolojik_Analizi_1980_2005 Erişim Tarihi: 13 04 2023.
• Oskay, Ü. (2014). Çağdaş fantazya: popüler kültür açısından bilimkurgu ve korku sineması. İstanbul: İnkılap Yayınları.
• Özel, C. (2017). Ne benimsin ne kara toprağın: Türk ulusal kimliği içerisinde dinin konumunun makro dönüşümler ekseninde bir analizi. Journal of International Social Research, 10 (53), 875-890. https://www.researchgate.net/publication/321985846_NE_BENIMSIN_NE_KARA_TOPRAGIN_TURK_ULUSAL_KIMLIGI_ICERISINDE_DININ_KONUMUNUN_MAKRO_DONUSUMLER_EKSENINDE_BIR_ANALIZI Erişim Tarihi: 13 04 2023.
• Özkaracalar, K. (2016). İslami korku filmlerinin ideolojik/siyasi topoğrafyası. İleri Haber. https://www.ilerihaber.org/yazar/islami-korku-filmlerinin-ideolojiksiyasi-topografyasi-50243.html
• Özpay, O. (2019). Türk korku sinemasına panoramik bir bakış ve ideolojik izdüşümleri. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (AKİL), 32, 551-567. https://dergipark.org.tr/tr/pub/akil/issue/51740/619243 Erişim Tarihi: 10 06 2023.
• Pamuk, O. (2015). Kara Kitap (3. Baskı). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Pösteki, N. (2012). 1990 sonrası Türk sineması. Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Sümer, N. (2015). Dinlerde intihar şehitlik ve ötenazi. Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
• TDK, “İntihar”, (Çevrimiçi) https://sozluk.gov.tr/ Erişim Tarihi: 27 04 2023. TÜİK “Ölüm ve ölüm nedenleri istatistikleri”, (Çevrimiçi) https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Olum-ve-Olum-Nedeni-Istatistikleri-2022-49679 Erişim Tarihi: 12 05 2023.
• Ulutaş, N. (2011). İntihar ve roman. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Yahya, H. (2001). Ahir zaman ve Dabbetü’l-Arz. İstanbul: Araştırma Yayıncılık.
• Yıldırım, E. T. (2009). İslamcı Türk sinemasında varoluşçu çizgiler. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 5(4), 161-174. https://dergipark.org.tr/tr/pub/josc/issue/19018/200675 Erişim Tarihi: 16 06 2023.
• Yücel, M (2007). Edebiyatta ölüm ve intihar (3. Baskı). İstanbul: Agora Kitaplığı.