European Recovery Programı kapsamında hazırlanan propaganda afişlerinin ikonolojik ve ikonografik yöntemle incelenmesi

Year 2024, Issue: 39, 652 - 669, 21.04.2024

Merve Ersan , Yunus Şafak Kahraman

https://doi.org/10.29000/rumelide.1469443

Cited By: 1

Abstract

Yirminci yüzyılda benzeri daha önce görülmeyen büyüklükte yıkım ve çöküşe neden olan iki büyük savaş yaşanmıştır. Bütün dünyayı etkileyen Birinci ve İkinci Dünya Savaşlarının teknolojik, siyasi ve tarihi sonuçları kadar, propagandaları da dikkat çekmektedir. Bu dönemde propaganda afişleri halkın belirli konularda dikkatini çekmek, onları yönlendirmek için en çok kullanılan kitle iletişim araçlarından biri olmuş, savaş sonrası dönemde de hükümetler tarafından siyasal faaliyetler konusunda halkı ikna etmek için kullanılmaya devam etmiştir. İkinci Dünya Savaşı sonrasında Avrupa ülkelerinin içinde bulunduğu sosyal, siyasal ve ekonomik yıkımın yaralarını sarmak amacı ile Amerika Birleşik Devletleri, Türkiye Cumhuriyeti’ni de kapsayan bir yardım programını hayata geçirmiştir. Bu çalışmada Amerika Birleşik Devletleri’nin European Recovery Programı kapsamında olan ülkeler tarafından yapılan propaganda afişlerinin ikonografik ve ikonolojik yöntemle analizleri yapılarak bu afişlerde görünenin ardındaki mesajlara ulaşılması amaçlanmıştır. Erwin Panofsky’nin sanat eserlerini incelemek için kullandığı ikonolojik ve ikonografik analiz yönteminin grafik tasarım alanında kullanımı propaganda afişlerinin daha iyi anlaşılmasına katkıda bulunmuştur. Üç aşamadan oluşan yöntem, afişlerin yapıldığı zamana ve mekâna göre anlamın nasıl şekillendiğini tespit etmeye yardımcı olmuştur. Sonuç olarak bu çalışmada incelenen afişlerin, dönemin birliktelik, ekonomik kalkınma ve gelecek güzel günlerin vaadi gibi siyasi söylemleri ve toplumun içinde bulunduğu psiko-sosyal durumu yansıttıkları görülmüştür. Ayrıca, sanatçıların kendi kültürlerinin mecazlarından, imgelerinden ve duygularından yararlandıkları, bunun yanı sıra, basit, sade ve tanınır imgeler kullandıkları görülmüştür.

Keywords

Propaganda Afişleri, İkinci Dünya Savaşı, Amerika Birleşik Devletleri, Avrupa, Marshall Planı, European Recovery Program (ERP).

References

• Akın, F. (2017). İkinci Dünya Savaşı sonrası yeni dünya düzeni ve Türkiye. İş ve Hayat, 3(5), 119-135. https://dergipark.org.tr/en/pub/isvehayat/issue/52096/680397
• Aydemir, B. (2021). II. Dünya Savaşı Sonrasında (1945-1950) Türkiye'nin İktisadî Durumu ve Sosyal Hayatta Yaşanan Gelişmeler. İçtimaiyat, 5(1), 73-89. DOI: 10.33709/ictimaiyat.909848
• Bedir Erişti, S. D. (2016). Görsel araştırma yöntemleri teori, uygulama ve örnek. Pegem Akademi: Ankara
• Belge, T., Best, A., Hanhimäki, J. M., Maiolo, J. A., ve Schulze, K. E. (2015). 20. yüzyılın uluslararası tarihi. Siyasal Kitabevi.
• Çeken, B. (2020). İllüstrasyonun afiş tasarımında kullanımı ve illüstrasyon içeren afiş tasarımlarının çözümlenmesi. İdil Sanat ve Dil Dergisi, 9(66), 285-295.
• Çeken, B., ve Arslan, A. A. (2016). İmgelerin göstergebilimsel çözümlenmesi “film afişi örneği”. Bayburt Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2).
• Çeken, M. B., ve Ersan, M. (2022). II. Dünya Savaşı Dönemınde Propaganda Afışleri: ABD ve Almanya Örneği. Ulakbilge, 72: 477–488. doi: 10.7816/ulakbilge-10-72-05
• Değirmenci, F. (2018). Siyasal İletişimin Öncülü Olarak Siyasal Propaganda. Lobicilik ve Siyasal İletişim, Atatürk Üniversitesi.
• Delil, S., (2023). Hareketli posterlerde grafik tasarımın rolü üzerine bir inceleme. SED Journal of Art Education, 11(1), 10-19. doi: 10.7816/sed-11-01-02
• Henry Ford Museum. (2023). Europan recovery program posters. https://www.thehenryford.org/collections-and-research/digital-collections/artifact
• Hobsbawm, E. (1996). Kısa 20. Yüzyıl Aşırılıklar Çağı. (Y. Alogan, Çev.). Sarmal Yayınevi.
• Öksüz, H. ve Köksal, A. (2020). Birinci Dünya Savaşı'nda Alman propaganda albümlerine bir örnek: “Album De La Grande Guerre”. History Studies 12(6), 3183-3198. https://doi.org/ 10.9737/hist.2020.961
• Panofsky, E., (2021), İkonoloji Araştırmaları: Rönesans Sanatında İnsancıl Temalar. (O. Düz Çev.). Pinhan Yayınları
• Pehlivan Baskın, Z. (2022). Çocuklara Yönelik Tasarlanan Afişlerde Tipografi Kullanımı. Sosyal Bilimler Dergisi, (59).
• Qualter, T. H. (1980). Propaganda teorisi ve propagandanın gelişimi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, 35(1), 255-307.
• TDK (2009), Türkçe Sözlük, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Uzunkaya, S. Ş. (2019). İkinci dünya savaşı sonrasında Türkiye ekonomisi ve Marshall planının ekonomiye etkileri. Ekonomi İşletme ve Maliye Araştırmaları Dergisi, 1(3), 176-185. https://doi.org/10.38009/ekimad.540293
• Yıldız, Ö. (2019). İkinci dünya savaşına genel bir bakış. Uluslararası Yönetim ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(12), 62-75.