İbn Şüheyd el-Endelüsî'nin (tevâbi‘ ve zevâbi) risâlesinde'deki zaman ve mekân edimbilimsel gösterimleri

Year 2024, Issue: 40, 729 - 741, 25.06.2024

Ayat Alkhlıf

https://doi.org/10.29000/rumelide.1502234

Abstract

Bu çalışma، İbn Şüheyd el-Endelüsî'nin (Tevâbi‘ ve Zevâbi) risâlesinde'deki zaman ve mekân gösterimleri konusunu edimbilimsel yaklaşım çerçevesinde ele almaktadır. Bu tür ifadelerin analizi, kullanım doğasından kaynaklanmaktadır; çünkü bunlar yalnızca belirli bir referansı belirtmeyi amaçlayan dilsel işaretleri temsil etmekle kalmaz، aynı zamanda konuşmacıların niyetlerinin çeşitliliğine bağlı olarak çeşitli bağlamsal çağrışımlarla bağlantılı gerekli iletişim araçlarını da temsil ederler ve söylemdeki roller. bu tür bir anlatım, okuyucunun anlama ve yorumlama sürecinde yardımcı olmasında önemli bir rol oynar. Araştırma, metinde yer alan zaman ve mekân gösterimlerin analiz edilmesiyle ilgilidir. Çünkü bu gösterimler dilde bol miktarda bulunan gösterimlerin türleri arasında yer almakta ve kullanımları، kastedilen anlamın doğru bir şekilde belirlenmesi sürecinde konuşmacının niyetinin yanı sıra bağlamın da önemli rolünü yansıtmaktadır. Söylemdeki zaman ve mekânın kesin olarak belirtilmesi, bir mekânda oluşan sözlü olayların ve bunların diyaloğun taraflarıyla olan ilişkilerinin ifade edilmesi. zaman ve mekân gösterimlerin önemi، bunların belirli bir referansla bağlantılı dilsel göstergeler olması gerçeğiyle belirlenmez. Daha ziyade, onların konuşmadaki gerçek kullanımları, farklı durumlarda konuşmacılar arasında meydana gelen dilsel etkileşim modelini ortaya çıkaran ince farkları içerir. konuşma olayının oluştuğu bağlamlara bağlı olarak anlamlardaki gerçek farklılıkları da ortaya çıkarır. Bir söylemin yapısını oluşturan dilsel gösterimler, dolaylı anlamlara ve hayal gücüne dayalı olarak edebi söylemde kullanıldığında belirgin bir özgüllüğe sahiptir. Zaman ve mekân gösterimlerin oynadığı iletişimsel ve etkileşimli rolün doğasını pragmatik bir bakış açısıyla ele almanın önemi buradan kaynaklanmaktadır. Araştırma، edebi metinde muhataplar arasındaki dilsel etkileşim sürecinde oluşan kesin anlamların belirlenmesinde zaman ve mekân gösterimlerin oynadığı kullanım (edimbilimsel) rolünü ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Araştırma، teorik çerçevenin genel olarak sinyal kavramını ve türlerini، özel olarak da zaman ve mekân gösterimleri ele alması ve gösterimleri edimbilimin en önemli konularından biri olarak tanımlaması nedeniyle tanımlayıcı analitik yaklaşıma dayanmaktadır. Analitik yön، edebi dil çerçevesinde oynadıkları rolü doğrulamak amacıyla zaman ve mekân gösterimlerin edimbilimsel (kullanım) işlevlerini analiz etmeye odaklanır.

Keywords

Edimbilim, Zaman Gösterimleri, Mekân Gösterimleri, Tevâbi‘ ve Zevâbi Risâlesi, İbn Şüheyd el-Endelüsî

Time and place pragmatic dexis in Ibn Shuhaid al-Andalusi's risalat al-tawabi' wa-zawabi

Abstract

This research deals with the topic of time and place dexis in Ibn Shuhaid al-Andalusi's Risalat al-Tawabi' wa-Zawabi, in the framework of the Pragmatic approach. The analysis of this type of dexis stems from their usage nature, as they do not only represent linguistic signs aimed at specifying a specific reference, but rather they represent necessary means of communication linked to various contextual connotations depending on the diversity of the speakers, intentions and roles in the discourse. this kind of dexis plays an important role in helping the reader in the process of understanding and interpretation. The research is analyzing the time and space dexis in the text. Because these dexis are among the types of dexis abundant in the language, and their use reflects the important role of the context as well as the speaker's intention in the process of accurately determining the intended meaning. The precise indication of time and place in discourse, the expression of verbal events occurring in a place and their relations with the parties of the dialogue. The significance of dexis of time and space is not determined by the fact that they are linguistic signs linked to a specific reference. Rather, their actual use in speech involves subtle differences that reveal the pattern of linguistic interaction that occurs between speakers in different situations. It also reveals real differences in meaning depending on the contexts in which the speech event occurs. Linguistic dexis that form the structure of a discourse have a distinct specificity when used in literary discourse, based on indirect meanings and imagination. Hence the importance of considering from a pragmatic perspective the nature of the communicative and interactive role played by time and space dexis. The research aims to reveal the usage (pragmatic) role played by time and space representations in determining the precise meanings formed in the process of linguistic interaction between the interlocutors in the literary text. This research is based on a descriptive analytical approach، as the theoretical framework deals with the concept and types of signals in general, and time and space dexis in particular, and defines dexis as one of the most important subjects of pragmatics. The analytical aspect focuses on analyzing the pragmatic (usage) functions of time and space dexis in order to verify the role they play within the framework of literary language.

Keywords

Pragmatics, Time Dexis, Place Dexis, Risalat al-Tawabi, Ibn Shuhaid al-Andalusi

الإشاريَّات التَّداوليةُ الزَّمانيَّةُ والمَكانيَّةُ في رسالةِ التَّوابعِ والزَّوابعِ لابنِ شُهَيدٍ الأَندَلُسيِّ

Abstract

تتناولُ هذه الدِّراسة موضوعَ الإشاريَّات الزَّمانيَّة والمكانيَّة في رسالة التَّوابع والزَّوابع لابن شُهَيد الأندلسي في ضوء المقاربة التَّداولية. وينطلق تحليل هذا النوع من الإشاريَّات من طبيعتها الاستعمالية، فهي لا تمثِّل علامات لغويةً تهدف إلى تحديد مرجع معين فحسب، بل إنها تمثِّل وسائلَ تواصليةً ضروريةً ترتبط بدلالاتٍ سياقيةٍ متنوِّعة تبعًا لتنوع مقاصد المتَكلمين وأدوارِهم في الخطاب، وهي تؤدِّي دورًا مهمًّا في مساعدة القارئ في عملية الفهم والتأويل. ويهتمُّ البحث بتحليل الإشاريَّات الزَّمانيَّة والمكانيَّة الواردة في النص؛ لأن هذه الإشاريَّات تعدُّ من أنواع الإشاريَّات الحاضرة بكثرةٍ في اللغة، ويعكسُ استعمالُها الدَّورَ المحوريَّ للسَّياق إلى جانب مقاصد المتكلِّم في عملية تحديد المعنى المرادِ بصورةٍ صحيحةٍ، مثلما يُبرِز أهمية التّحديد الدّقيق للزَّمان والمكان في الخطاب، للتعبير عن الأحداث الكلاميّة المتشكِّلة في فضاءٍ ما وعلاقتِها بأطراف الحوار. ولا تتحدَّد أهميّة الإشاريَّات الزَّمانيَّة والمكانيَّة بكونها علاماتٍ لغويةً ترتبط بمرجعٍ معيَّنٍ، بل تنطوي استعمالاتُها الفعليةُ في الكلام على فروقاتٍ دقيقةٍ تكشف عن نمط التّفاعل اللغوي الذي يحصل بين المتكلِّمين في المواقف المختلفة، كما تكشف عن الاختلافات الحقيقيَّةِ في المعاني، تبعًا للسِّياقات التي يتشكَّل ضمنَها الحدَث الكلاميّ. والعلاماتُ اللّغويةُ المشَكِّلةُ لبنية خطابٍ ما، تتمتَّع بخصوصيةٍ واضحةٍ عندما تُستَعمَل في الخطاب الأدبيّ القائمِ على المعاني غيرِ المباشرةِ والخيال. ومن هنا تبرز أهميّة تناولِ طبيعةِ الدورِ التواصليّ والتفاعليّ الذي تضطَّلع به الإشاريَّات الزَّمانيَّة والمكانيَّة من وجهة نظرٍ تداوليةٍ. ويهدف البحث إلى الكشف عن الدّور الاستِعماليّ (التَّداوليّ) الذي تقوم به الإشاريَّات الزَّمانيَّة والمكانيَّة في تحديد المعاني الدقيقةِ المتشكِّلةِ أثناء عملية التفاعل اللغويّ بين المتخاطِبين في النصِّ الأدبيِّ. ويعتمد البحث على المنهجِ الوصفيّ التّحليليّ، إذ يتناولُ الإطارُ النَّظَريّ مفهومَ الإشاريَّاتِ وأنواعَها عمومًا والإشاريَّاتِ الزَّمانيَّة والمكانيَّة خصوصًا، بوصف الإشاريَّاتِ أحدَ أهمِّ المباحثِ التَّداولية. ويركّز الجانب التحليلي على تحليل الوظائف التَّداولية (الاستعماليّة) للإشاريات الزَّمانيَّة والمكانيَّة بهدف التحقُّق من الدَّور الذي تقوم به في إطار اللّغة الأدبيّة.

Keywords

التَّداولية, الإشاريَّات الزمانية, الإشاريَّات المكانية, رسالة التوابع والزوابع, ابن شُهَيد الأندلسيّ

References

• Armingaud، Françoisee. )1986(. el-Mukârebetu’t-Tedâvuliyye، Çeviren. Saʻîd ʻAllûş. Ribat: Merkezu’l-İnmâi’l-Kavmî.
• Charaudeau، Patrick ve Dominique Maingueneau. )2008(. Muʻcemu Tahlil’l-Hitâb، Çeviren. ʻAbdulkâdir el-Muhayrî ve Hammâdî Samûd. Tunus: Dâr Sinatra el-Merkezu’l-Vatanî li’t-Terceme.
• eş-Şâvîş، Muhammed.)2001(. Usûlu Tahlîli’l-Hitâbi fi’n-Nazariyyeti’n-Nahviyyeti’l-ʻArabiyye (Te’sîsu Nahvi’n-Nass). 1.Baskı. 2.Bölüm. Tunus: el-Munazzamatu’l-ʻArabiyyetu li’t-Tevzî’، 2001.
• eş-Şehrî، ʻAbdulhâdî b. Zâfir. )2004(. İstrâticiyyâtu’l-Hitâb: Mukârebetun Luğaviyyetun Tedâvuliyye. 1. Baskı. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Cedîdi’l-Muttehide.
• eş-Şenterînî، Ebu’l-Hasan ʻAlî b. Bessâm.(1997). eẕ-Zahîretu fî Mehâsini Ehli’l-Cezîre. 2.Baskı. Beyrut: Daru’s- Sakâfe.
• et-Taberî، Muhammed b. Cerîr. )1994(. Tefsîru’t-Taberî: Câmiʻu’l-Beyân ‘an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân. 1.Baskı. 1. Bölüm. Thk. Beşşâr ʻEvvâd Mâʻrûf ve ʻİsâm Fâris el-Herestânî، Beyrut: Muessesetu’r-Risâle.
• Levinson، Stephen C. (1983). Pragmatics. (2nd ed.). Cambridge University Press.
• Levinson، Stephen C. (1983). Pragmatics. (2nd ed.). New York: Cambridge University Press.
• Nahle، Mahmûd Ahmed. (2002). Âfâkun Cedîdetun fi’l-Bahsi’l-Luğaviyyi’l-Muʻâsir. Dâruʼl- Maʻrifeti’l-Câmiʻyye.
• Roboul، Anne ve Jacques Moeschler. )2016). Limâza Yahtâcu Tahlîlu’l-Hitâbi ilâ Nazariyyetin Zihniyye، Çeviren Zehebiyye Hâc Hemû. 1. Baskı. Amman: Daru Kunuzi’l- Maʻrifeti li’n-Neşri ve’t-Tevzîʻ.
• Yule، George. (2010). et- Tedavuliyye (Pragmatics)، Çeviren. Kuseyi el-ʻEttâbî. 1. Baskı. Ribât: ed-Daru’l-ʻArabiyyetu li’l-ʻUlûm Nâşirun.