ОЦЕНКА АЛЬТЕРНАТИВ ДЛЯ СЕКТОРА БЫТОВОЙ ТЕХНИКИ В РОССИИ С ИСПОЛЬЗОВАНИЕМ МНОГОКРИТЕРИАЛЬНЫХ МЕТОДОВ ПРИНЯТИЯ РЕШЕНИЙ

Year 2025, Issue: 13, 319 - 344, 30.06.2025

Tahire Hüseyinli

https://doi.org/10.48068/rusad.1604720

Abstract

Сектор бытовой техники, являющийся важной частью экономики Российской Федерации, предлагает привлекательные возможности для инвестиций благодаря своему размеру и разнообразию. В этом секторе потребителям в стране предлагаются различные варианты: наряду с продукцией местного производства доступны бренды, импортируемые из других стран. Таким образом, сектор бытовой техники является как крупным потребительским рынком, так и занимает важное место в национальной экономике благодаря своей производственной деятельности. В последние годы на данный сектор негативное влияние оказали международные санкции и перебои с цепочками поставок. Ввоз многих известных брендов, которые ранее импортировались в страну, сократился, также наблюдаются проблемы с импортом комплектующих для брендов местного производства. Ожидается, что такая ситуация изменит предпочтения и потребительские привычки покупателей бытовой техники. Изменение потребительских привычек открывает больше возможностей для отечественных производителей и одновременно усиливает конкуренцию на рынке бытовой техники. При этом возрастает роль отечественных производителей и альтернативных поставщиков в этом секторе. В этом направлении в исследовании рассматривается сектор бытовой техники в России и изучаются факторы, влияющие на поведение потребителей в данном секторе. Для сбора данных были опрошены эксперты, работающие в секторе бытовых товаров, полученные ответы проанализированы с помощью методов многокритериального принятия решений (MCDM) и оценены факторы, влияющие на решения потребителей о покупке. В исследовании такие критерии, как качество продукции, соответствие цене, энергосбережение, послепродажное обслуживание, лояльность к бренду, были определены в соответствии с мнениями экспертов, для определения весов этих критериев был использован метод Best-Worst (BWM), а для ранжирования альтернатив- метод EDAS. Согласно результатам исследования, среди альтернативных вариантов наиболее предпочтительными являются продукты немецкого происхождения, за которыми следуют японские и южнокорейские бренды. Исследование будет полезно отечественным и иностранным инвесторам, которые планируют вкладывать средства в данный сектор экономики страны и должны учитывать поведение потребителей и международную конкуренцию.

Keywords

Россия , сектор бытовой техники , поведение потребителей , Многокритериальное принятие решений (МКПР)

EVALUATION OF ALTERNATIVES FOR THE WHITE GOODS SECTOR IN RUSSIA USING MULTI-CRITERIA DECISION MAKING

Abstract

The white goods sector, which constitutes an important part of the economy in the Russian Federation, offers attractive investment opportunities with its size and diversity. Consumers in the country have a variety of options in the white goods sector and have the opportunity to purchase brands imported from other countries along with local production. Therefore, the white goods sector both offers a large consumer market and plays an important role in the national economy with its production activities. In recent years, the white goods sector has been adversely affected by international sanctions and supply chain problems. The entry of many famous brands that were previously imported into the country has decreased, and there have also been problems in importing parts for local production brands. This is expected to reshape the preferences and consumption habits of white goods consumers. The reshaping of consumer habits offers more opportunities for domestic producers and at the same time increases competition in the white goods market. In the process, the role of domestic producers and alternative suppliers in the sector has increased. In this direction, the study examines the white goods sector in Russia and examines the factors affecting consumer behavior in the sector. The opinions of experts working in the white goods sector were consulted and the answers received were analyzed with Multi-Criteria Decision Making (MCDM) methods and the factors affecting the purchasing decisions of consumers were evaluated. In the study, criteria such as product quality, price suitability, energy saving, after-sales services, brand loyalty were determined in line with expert opinions and the Best-Worst method (BWM) was used to determine the weights of these criteria, while the EDAS method was used to rank the alternatives. According to the results of the study, German products are the most preferred among the alternatives, followed by Japanese and South Korean brands. The research will contribute to domestic and foreign investors who aim to invest in the sector of the country in question and who should consider consumer behavior and international competition.

Keywords

Russia , White Goods Sector , Consumer Preferences , Multi-Criteria Decision Making (MCDM)

RUSYA’DA BEYAZ EŞYA SEKTÖRÜ İÇİN ALTERNATİFLERİN ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME YÖNTEMLERİYLE DEĞERLENDİRİLMESİ

Abstract

Rusya Federasyonu’nda ülke ekonomisinin önemli bir parçasını oluşturan beyaz eşya sektörü, büyüklüğü ve çeşitliliğiyle yatırım açısından cazip imkânlar sunmaktadır. Ülkede tüketiciler açısından beyaz eşya sektöründe çeşitli seçenekler mevcut olup, yerel üretimle birlikte diğer ülkelerden ithal edilen markaları satın alma fırsatı bulunmaktadır. Dolayısıyla beyaz eşya sektörü, hem büyük bir tüketici pazarı sunmakta hem de üretim faaliyetleriyle ülke ekonomisinde önemli bir yer tutmaktadır. Son yıllarda beyaz eşya sektörü, uluslararası yaptırımlar ve tedarik zinciri sorunlarından olumsuz etkilenmiş ve uygulanan uluslararası yaptırımlar sonucu sektörde önemli sorunlar yaşanmıştır. Daha öncesinde ülkeye ithal edilen birçok ünlü markanın girişi azalmış ve bununla birlikte yerel üretim markaları için parçaların ithalinde de sorunlar görülmüştür. Bu durumun beyaz eşya tüketicilerinin tercihlerini ve tüketim alışkanlıklarını yeniden şekillendireceği öngörülmektedir. Tüketici alışkanlıklarının yeniden şekillenmesi, yerli üreticilere daha fazla fırsat sunmakta ve aynı zamanda beyaz eşya pazarındaki rekabeti daha fazla artırmaktadır. Süreç içinde sektördeki yerli üreticiler ve alternatif tedarikçilerin rolü artırmıştır. Bu doğrultuda çalışmada, Rusya’da beyaz eşya sektörü incelenerek sektörde tüketici davranışlarını etkileyen faktörler ele alınmıştır. Beyaz eşya sektöründe çalışan uzmanların görüşlerine başvurulmuş ve alınan cevaplar Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemleriyle analiz edilerek tüketicilerin satın alma kararlarını etkileyen faktörler değerlendirilmiştir. Çalışmada, uzman görüşleri doğrultusunda ürün kalitesi, fiyat uygunluğu, enerji tasarrufu, satış sonrası hizmetler, marka sadakati gibi kriterler belirlenmiş ve bu kriterlerin ağırlıklarının belirlenmesinde Best-Worst yöntemi (BWM) kullanılırken, alternatiflerin sıralanmasında ise EDAS yöntemi kullanılmıştır. Çalışmanın sonuçlarına göre, alternatifler arasında en çok Alman menşeili ürünler tercih edilirken, bu ürünleri Japonya ve Güney Kore menşeili markaların izlediği belirlenmiştir. Araştırma söz konusu ülke sektöründe yatırım yapmayı hedefleyen, tüketici davranışları ve uluslararası rekabet hususlarını göz önünde bulundurması gereken yerli ve yabancı yatırımcılar açısından katkı sağlayacaktır.

Keywords

Rusya , Beyaz Eşya Sektörü , Tüketici Davranışları , Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV)

References

• Aleshkov, A. V., M. V. Burik & Yu. S. Nikulina. “Strategii Rossiyskih Torgovıh Setey Segmenta Bıtovoy Tekniki”, Vestnik Khabarovskogo Gosudarstvennogo Universiteta Ekonomiki i Prava 2/106 (2021): 4-19.
• Aliev, A. T., A. V. Jeltenkov & K. V. Baldin. “Problemy i potentsial razvitiya ekonomiki, promyshlennogo proizvodstva i innovatsiy v sovremennoy Rossii.” Vestnik Moskovskogo Gosudarstvennogo Oblastnogo Universiteta. Seriya: Ekonomika 2 (2023): 48-58.
• Alpaydın, S. & Yumurtacı Aydoğmuş, H. “Analitik Hiyerarşi Prosesi ile Tedarikçi Seçimi Uygulaması,” Sayısal Yöntemlerle Tedarik Zinciri içinde, ed. M. Gümüş & U. Aydoğmuş, 7-25. Konya: Eğitim Yayınevi, 2021.
• Aydoğmuş, U., H. Yumurtacı Aydoğmuş & Mehmet Gümüş. “Çok Kriterli Karar Verme Yöntemi ile İşletmelerde ERP Seçimi: EDAS Yöntemi Uygulaması,” İşletme Biliminde Güncel Çalışmalar içinde, ed. Ö. E. Arslan & E. Kamber, 23-35. Konya: Eğitim Yayınevi, 2022.
• Barinova, N. V., & V. R. Barinov. “Transformatsiya ekonomicheskogo povedeniya potrebiteley v tsifrovom mire.” Vestnik Rossiyskogo Ekonomicheskogo Universiteta im. G. V. Plekhanova 17/5 (113) (2020): 169-181.
• “Bıtovaya Tehnika i Elektronika (Rınok Rossii).” TADVISER. Erişim 17.12.2024. https://www.tadviser.ru/index.php/Статья:Бытовая_техника_и_электроника_%28рынок_России%29, 11.09.2024.
• Bondarenko, V. A. “Osnovnie Tendentsii Pokupatelskogo Povedeniya: Zakonomernosti i Protivorechiya, Obshchie Trendy i Rossiyskie Osobennosti.” Prakticheskiy Marketing 10 (2023): 16-22.
• Cherkasova, O. V., M. A. Kostyuhina & T. S. Komisarova, İsslodovanie Potrobitelskogo Sprosa Rınka Botovoy Tehniki i Elektroniki v g. Saransk, Ekonomika i Sotsiyum 4-5/13 (2014): 231-242.
• Gerchik, Y. V. & E. A. Danilova. “Otvietnaya Strategiya Rossiyskoy Federatsii na Antirossiyskie Zapadnie Sanktsii kak Element Gosudarstvennogo Politicheskogo Pozitsionirovaniya.” Gumanitarnie Nauki. Vestnik Finansovogo Universiteta 13/6 (2023): 98-103.
• Guo, S. & Hui Zhao. “Fuzzy Best-Worst Multi-Criteria Decision-Making Method and Its Applications.” Knowledge-Based Systems 121 (2017): 23-31.
• He, X., L. Li, X. Liu, Y. Wu, S. Mei & Z. Zhang. “Using Grey Relational Analysis to Analyze Influential Factor of Hand, Foot and Mouth Disease in Shenzhen.” Grey Systems: Theory and Application 9/2 (2019): 197-206.
• Kalugin, A. D. & A. A. Dzyubanenko. “Issledovanie Sostoyaniya Mirovogo Rınka pri Proizvodstve Bitovoy Tekhniki.” Upravlenie Ekonomikoy, Sistemami, Protsessami: Sbornik Statey V Mezhdunarodnoy Nauchnoy-Prakticheskoy Konferentsii, Penza, 15-16 Oktyabrya 2021 Goda içinde, 120-123. Penza: Penzenskiy Gosudarstvennyy Agrarnyy Universitet, 2021.
• Kamber, E., U. Aydoğmuş, H. Yumurtacı Aydoğmuş, M. Gümüş & C. Kahraman. “Prioritization of drip-irrigation pump alternatives in agricultural applications: An integrated picture fuzzy BWM&CODAS methodology.” Applied Soft Computing 154 (2024): 111308.
• Keshavarz Ghorabaee, M., E. K. Zavadskas, L. Olfat & Z. Turskis. “Multi-Criteria Inventory Classification Using a New Method of Evaluation Based on Distance from Average Solution (EDAS).” Informatica 26/3 (2015): 435-451.
• Kirillova, S. V., & V. M. Evseev. “Analiz Rınka Krupnoy Bıtovoy Tekhniki v Rossii.” Uralskaya Gornaya Shkola – Regionam: Materialy Mezhdunarodnoy Nauchno-Prakticheskoy Konferentsii içinde, edited by N. G. Valiev, 526–527. Yekaterinburg: Uralskaya Gornopromyshlennaya Dekada, 2020.
• Kitaev, A. E. & I. I. Mironova “Potrebiteľskie Predpochteniya na Rossiyskom Rınke Umnıh Domov: Empiricheskoe Issledovanie.” Vestnik Sankt-Peterburgskogo Universiteta Menedzhment 18/2 (2019): 204-234.
• Klimov, K. G. “Marketing İnnovatsiy v Proizvodstve.” Doctoral dissertation, Donetskiy Natsionalnyy Universitet Ekonomiki i Torgovli İmeni Mikhaila Tugan-Baranovskogo, Donetsk, 2019.
• Koreckov, Y. V., V. A. Kozlov, S. L. Ozerov, V. V. Rezvova & A. Zh. Yakushev. “Sovremennye Trendy Elektronnogo Rinka Tovarov Bytovoy Tekhniki i Elektroniki.” Ekonomika i Upravlenie: Problemy, Resheniya 3/10 (2021): 63-75.
• Lyan, Sh. “Faktori, Vliyayushchie na Protsess Prinyatiya Potrebitelem Resheniya o Vyborе Magazina Bitovoy Tekhniki i Elektroniki.” Dni Nauki içinde, 315-319. Vladivostok: DVFU, 2018.
• Nefedova, K. A., I. I. Savelev & V. E. Konyukhova. “Osobennosti Formirovaniya Loyalnosti Pokupateley Internet-Magazinov.” Industrialnaya Ekonomika 1 (2021): 29-36.
• Nikulina, Y. S., & Burik, M. V. “Potrebitel’skie Predpochteniya kak Osnova dlya Razrabotki Strategicheskikh Napravleniy Razvitiya Torgovykh Setey Bytovoy Tekhniki na Rynke g. Khabarovska.” Innovatsionnoe Razvitie: Potentsial Nauki i Sovremennogo Obrazovaniya, Sbornik Statey VIII Mejdunarodnoy Nauçno-Praktiçeskoy Konferentsii içinde, 119-124. Penza: Nauka i Prosveshchenie, 2020.
• Ning, B., R. Lin, G. Wei & X. Chen. “EDAS method for multiple attribute group decision making with probabilistic dual hesitant fuzzy information and its application to suppliers selection.” Technological and Economic Development of Economy 29/2 (2023): 326-352.
• Ogorodov, V. A., D. A. Ogorodov, & T. V. Rastimeshina. “Faktory Vneshnego Vliyaniya na Povedenie Potrebiteley v Usloviyax ‘Utopicheskogo’ Rınka.” Ekonomicheskie i Sotsialno-Gumanitarnye Issledovaniya 1/25 (2020): 36-45.
• Pavlovskiy, S. A. “Analiz Kachestva Bytovoy Televizionnoy Tekhniki Byudzhetnogo Segmenta.” Regional’nye Rynki Potrebitel’skikh Tovarov: Kachestvo, Ekologichnost’, Otvetstvennost’ Biznesa içinde, 42-44. Krasnoyarsk: Sibirsky Federalny Universitet, 2023.
• Platonova, Yu. O. & L. A. Sosunova. “Raschet Indeksa Udovletvorennosti Klientov Uslugami Internet-Magazinov.” Vestnik Samarskogo Finansovo-Ekonomicheskogo Instituta 15 (2012): 11-16.
• Poritskaya, Y. O. & A. A. Solovyova. “Perspektivi Sotrudnichestva RF s Turtsiey v Sfere Vısokix Tekhnologiy.” Mezhdunarodnye Otnosheniya: Istoriya i Sovremennost’. Vektor Ekonomiki 11 (2020): 319-325.
• Rezaei, J. “Best-Worst Multi-Criteria Decision-Making Method.” Omega 53 (2015): 49-57.
• Rezvova, V. V. & Yu. V. Korechkov. “Sovremennye Trendy Elektronnogo Rınka Tovarov Bytovoy Tekhniki i Elektroniki.” Impuls Organizatsionnıh Innovatsiy 176 (2022): 176-201.
• Rjesik, K. A. “Segmentatsiya Rynka, Vybor Tselevıh Segmentov i Pozitsionirovanie Tovara na Rınke Bıtovoy Tekhniki.” BBK 65.422. Kolektiv Avtorov. Torgovlya i Rynok: Nauchnyy Zhurnal 1/53 (2020): 84-99.
• Rjesik, K. A. “Strategiya Marketinga na Rynke Bytovoy Tekhniki.” Innovatsionnoe Razvitie Ekonomiki 1 (2018): 130-134.
• Rjesik, K. A. Marketingovye Issledovaniya na Rınke Bytovoy Tekhniki. Dissertation for the degree of Doctor of Economics, Donetskiy natsionalnıy universitet ekonomiki i torgovli im. Mihaila Tuga-Baranovkogo, Donetsk, 2021.
• “Rossiyanam dostupen assortiment bıtovoy Tehniki bolsogo çisla proizvoditeley.” TASS. Erişim 05.03.2024. https://tass.ru/ekonomika/20247713
• Rusya Federasyonu Ülke Raporu. Moskova Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği. Erişim 12.12.2024. https://ticaret.gov.tr/data/5bcc5d4813b876034cfece26/RF%20%C3%9Clke%20Raporu%202024.pdf
• Sandli, M. H. “Analiz Tendentsiy na Rınke Bıtovoy Tekhniki (za 2016-2020 gg. v Rossii).” European Scientific Conference içinde, 115-118, Penza: Nauka i Prosveshchenie, 2022.
• Seliverstov, Y. I. & E. N. Çijova. “Zapadnım Sanktsiyam Rossiya Doljna Protivopostavit Importozamesenie i Innovatsii.” Vestnik Altaiskiy Akademii Ekonomiki i Prava 5/3 (2022): 442-449.
• Seliverstova, N. S. “Strukturnıe Sdvigi v Elektronnoy Promyslennosti Rossii.” Ekonomika Promyshlennosti/Russian Journal of Industrial Economics 17/1 (2024): 67-75.
• Setiawansyah, S. “Combination of EDAS Method and Entropy Weighting in the Selection of the Best Customer Service.” CHAIN: Journal of Computer Technology, Computer Engineering, and Informatics 2/3 (2024): 107-119.
• Shpak, V. V. “Formirovanie organizatsionno-upravlencheskoy modeli realizatsii ‘Strategii razvitiya elektronnoy promyshlennosti Rossiyskoy Federatsii na period do 2030 goda’.” Vestnik Chelyabinskogo Gosudarstvennogo Universiteta 3/449 (2021): 10-23.
• Solovyeva, A. A. & V. K. Denisov. Issledovanie Otnosheniya Potrebitelyey k Osushestvleniyu Onlayn Pokupok,” Vserossiyskaya Nauchnaya Konferentsiya Molodykh Issledovateley s Mejdunarodnım Uchastiem, Posvyashchennaya Yubileynomu Godu v FGBOU VO «RSU im. AN Kosygina «Ekonomika Segodnya: Sovremennoe Sostoyanie i Perspektivy Razvitiya» (Vektor-2020) içinde, 77-81. 2020.
• Tsvetkov, M. A. & I. Y. Tsvetkova. “Osobennosti Ispol’zovaniya Potrebitelyami Elektronnix Uslug v Protsesse Soverseniya Onlayn Pokupok Bıtovoy i Tsifrovoy Tehniki.” Aktual’nye problemy upravleniya: Sbornik nauchnykh statey po itogam VIII Vserossiyskoy nauchno-prakticheskoy konferentsii «Aktual’nye problemy upravleniya» (16 noyabrya 2021 g.) içinde, edited by S. N. Yashin & S. A. Borisov, 137-143. Nizhniy Novgorod: Elektronnoe izdanie, 2021.
• Więckowski, J., P. Gajewski, K. Swałdek & W. Sałabun. “Application of Copras, Promethee, and Edas Methods in Sustainable Energy Development: A Comparative Study Case.” Procedia Computer Science 246 (2024): 5428-5438.
• Zavadskas, E. K., & Z. Turskis. “Multiple Criteria Decision Making (MCDM) Methods in Economics: An Overview.” Technological and Economic Development of Economy 17/2 (2011): 397-427.
• Zolfani, S. H. & P. Chatterjee. “Comparative evaluation of sustainable design based on Step-Wise Weight Assessment Ratio Analysis (SWARA) and Best Worst Method (BWM) methods: a perspective on household furnishing materials.” Symmetry 11/74 (2019): 1-33.
• Zuev, V. N., E. Y. Ostrovskaya & V. A. Levchenko. “Rol Turtsii i Kitaya v Sisteme Vneshneekonomicheskikh Prioritetov Rossii v Usloviyakh Sanktsiy,” Vestnik Mezhdunarodnykh Organizatsiy: Obrazovanie, Nauka, Novaya Ekonomika 19/1 (2024): 149-175.