БОЛЬШЕВИСТСКАЯ ПЕЧАТЬ И ГЕГЕМОНИЯ: ВЛИЯНИЕ АПРЕЛЬСКИХ ТЕЗИСОВ НА ОБЩЕСТВЕННУЮ МОБИЛИЗАЦИЮ

Year 2025, Issue: 13, 89 - 113, 30.06.2025

Samet Yerköy

https://doi.org/10.48068/rusad.1643783

Abstract

В данном исследовании анализируется, как Апрельские тезисы Владимира Ленина, написанные в 1917 году, обеспечили эффективную социальную мобилизацию посредством большевистской прессы. Апрельские тезисы, являясь основополагающим документом, определившим идеологическую и политическую направленность Русской революции, ясно обозначили цель социалистической революции и подвергли резкой критике существующий капиталистический порядок, обращаясь к широким слоям общества, таким как рабочий класс и крестьянство. В исследовании, основываясь на теории гегемонии Антонио Грамши, рассматриваются взаимосвязь ленинского дискурса с идеологией и функция большевистской прессы в распространении этого дискурса как теоретическая рамка; в качестве метода анализа используется модель критического дискурса Тёна ван Дейка, с помощью которой риторические стратегии Ленина систематически исследуются в когнитивном, дискурсивном и социальном измерениях. Этот метод позволил глубже понять идеологические цели Ленина и силу его дискурса. Апрельские тезисы, доведённые до широких масс большевистской прессой, сыграли решающую роль в распространении революционного сознания и активном участии народа в революционном процессе; пресса не только служила передатчиком сообщений, но и усиливала коммуникативную инфраструктуру и идеологические рамки революции, распространяя идеологическое содержание среди широких слоев общества. Кроме того, она способствовала повышению политической осведомлённости масс и сыграла определяющую роль в формировании соотношения сил между участниками революционного процесса. Результаты показывают, что ленинский дискурс стремился радикально изменить восприятие существующей системы от имени рабочих и крестьянских масс, а также что дискурс функционировал как стратегический и идеологический инструмент. Анализируя Апрельские тезисы Ленина в контексте социальной мобилизации и построения гегемонии, исследование раскрывает, как революционные движения формируют эффективное лидерство и механизмы гегемонии посредством языка и дискурса в их историческом и политическом контексте; таким образом, демонстрируется преобразующая сила языка и его роль в создании идеологической гегемонии через стратегические цели ленинского дискурса и его взаимодействие с социальными динамиками. В этом контексте большевистская пресса и риторика Ленина рассматриваются как конкретные примеры переплетения дискурса и идеологии в политике в процессе социалистической революции.

Keywords

История России , Владимир Ленин , Апрельские тезисы , большевистская пресса , Русская революция 1917 года , социальная мобилизация , гегемония , революционный дискурс

BOLSHEVIK PRESS AND HEGEMONY: THE IMPACT OF APRIL THESES ON SOCIAL MOBILIZATION

Abstract

This study analyzes how Vladimir Lenin’s April Theses, written in 1917, enabled effective social mobilization through the Bolshevik press. As a foundational document that defined the ideological and political orientation of the Russian Revolution, the April Theses clearly articulated the goal of socialist revolution. They harshly criticized the existing capitalist order by addressing broad social groups, including the working class and the peasantry. Based on Antonio Gramsci’s theory of hegemony, the study presents the relationship between Lenin’s discourse and ideology, as well as the function of the Bolshevik press in disseminating this discourse, as its theoretical framework; it employs Teun van Dijk’s model of critical discourse analysis as the methodological tool, systematically examining Lenin’s rhetorical strategies across cognitive, discursive, and social dimensions. This method enabled a deeper understanding of Lenin’s ideological goals and discursive power. The April Theses, disseminated to the masses by the Bolshevik press, played a critical role in the spread of revolutionary consciousness and the active participation of the people in the revolutionary process; the press not only acted as a conveyor of messages but also strengthened the communicative infrastructure and ideological framework of the revolution by delivering ideological content to broader social bases. Furthermore, it increased political awareness among the masses and played a decisive role in shaping power relations among the actors of the revolutionary process. The findings reveal that Lenin’s discourse aimed to fundamentally alter the existing perception of the system on behalf of the working and peasant classes, and that the discourse functioned as both a strategic and ideological tool. By examining Lenin’s April Theses in the context of social mobilization and the construction of hegemony, the study reveals how revolutionary movements establish effective leadership and hegemony mechanisms through language and discourse in their historical and political contexts; thus, it demonstrates the transformative power of language and its role in creating ideological hegemony through the strategic objectives of Lenin’s discourse and its interaction with social dynamics. In this context, the Bolshevik press and Lenin’s rhetoric are evaluated as concrete examples of the interweaving of discourse and ideology in politics during the socialist revolutionary process.

Keywords

Russian history , Caucasus , Muslims of Russia , Tatar , military service

BOLŞEVİK BASINI VE HEGEMONYA: NİSAN TEZLERİ’NİN TOPLUMSAL MOBİLİZASYON ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Abstract

Bu çalışma, Vladimir Lenin’in 1917 yılında kaleme aldığı Nisan Tezleri’nin, Bolşevik basın aracılığıyla nasıl etkili bir toplumsal mobilizasyon sağladığını analiz etmektedir. Nisan Tezleri, Rus Devrimi’nin ideolojik ve politik yönelimini belirleyen temel bir belge olarak, sosyalist devrim hedefini net biçimde ortaya koymuş ve geniş işçi sınıfı ile köylü sınıfı gibi toplumsal kesimlere hitap ederek mevcut kapitalist düzeni sert bir şekilde eleştirmiştir. Çalışmada, Antonio Gramsci’nin hegemonya teorisi temelinde Lenin’in söylemlerinin ideolojiyle ilişkisi ve Bolşevik basının bu söylemi yayma işlevi teorik çerçeve olarak sunulmuş; söylem analizi yöntemi olarak Teun van Dijk’in eleştirel söylem analizi modeli tercih edilerek Lenin’in retorik stratejileri bilişsel, söylemsel ve toplumsal boyutlarıyla sistematik biçimde incelenmiştir. Bu yöntem Lenin’in ideolojik hedeflerini ve söylem gücünü derinlemesine anlamaya olanak sağlamıştır. Nisan Tezleri, Bolşevik basın tarafından geniş kitlelere ulaştırılarak devrimci bilincin yaygınlaşmasında ve halkın devrim sürecine aktif katılımında kritik rol oynamış; basın, sadece mesajların taşıyıcısı olmakla kalmayıp, ideolojik içeriği geniş toplumsal tabanlara ulaştırarak devrimin iletişim altyapısını ve ideolojik çerçevesini güçlendirmiştir. Ayrıca, kitlelerin siyasi farkındalığını artırmış ve devrim sürecindeki aktörler arasındaki güç ilişkilerinin şekillenmesinde belirleyici olmuştur. Bulgular, Lenin’in söylemlerinin işçi ve köylü kitleleri adına mevcut sistem algısını kökten değiştirme amacı taşıdığını ve söylemin hem stratejik hem de ideolojik bir araç olarak işlev gördüğünü göstermektedir. Çalışma, Lenin’in Nisan Tezleri’ni toplumsal mobilizasyon ve hegemonya inşası bağlamında ele alarak, devrimci hareketlerin dil ve söylem aracılığıyla nasıl etkili bir liderlik ve hegemonya mekanizması kurduğunu tarihsel ve siyasal bağlamda ortaya koymakta; böylece Lenin’in söylemlerinin stratejik amaçları ve toplumsal dinamiklerle kurduğu ilişki üzerinden dilin dönüştürücü gücünü ve ideolojik hegemonya yaratmadaki rolünü göstermektedir. Bu bağlamda, Bolşevik basın ve Lenin’in retoriği, sosyalist devrim sürecinde söylem ile ideolojinin siyasette iç içe geçtiğinin somut örnekleri olarak değerlendirilmektedir

Keywords

Rusya tarihi , Vladimir Lenin , Nisan Tezleri , Bolşevik basın , 1917 Rus Devrimi , toplumsal mobilizasyon , hegemonya , devrimci söylem

References

• Aka, Asiye. “Antonio Gramsci ve ‘Hegemonik Okul.” Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 12/21 (2009): 329-338.
• Antonov-Ovseenko, Anton Antonoviç. “Periodiçeskaya Peçat i İyulskoe Vosstanie 1917 g. v Petrograde.” Uçenıe Zapiski Zabaykalskogo Gosudarstvennogo Universiteta. Seriya Filologiya, İstoriya, Vostokovedenie 2 (2012): 217-221.
• Bates, Thomas R. “Gramsci and the Theory of Hegemony.” Journal of the History of Ideas 36/2 (1975): 351-366.
• Baykalov, İvan Akimoviç. Lenin i Stalin o Peçati. Moskva: Tipolaboratoriya Vkij, 1933.
• Blackledge, Adrian. Discourse and Power in a Multilingual World. Amsterdam: John Benjamins Publishing Company, 2005.
• Blommaert, Jan ve Bulcaen, Chris. “Critical Discourse Analysis.” Annual Review of Anthropology 29,1 (2000): 447-466.
• Cox, Robert Warburton. “Gramsci, Hegemony and International Relations: an Essay in Method.” Millennium: Journal of International Studies 12/2 (1983): 162-175.
• De Giovanni, Biagio. “Lenin and Gramsci: State, Politics and Party.” Gramsci and Marxist Theory içinde, ed. Chantal Mouffe, 259-288. New York: Routledge, 2014.
• Donoghue, Matthew. “Beyond Hegemony: Elaborating on the Use of Gramscian Concepts in Critical Discourse Analysis for Political Studies.” Political Studies 66/2 (2018): 392-408.
• Gilgulin, Moisey Davidoviç, vd. Leninskaya “İskra”: K Pyatidesyatiletiyu so Dnya Vıhoda Pervogo Nomera. Moskva: Gospolitizdat, 1950.
• Gorlov, Aleksandr Vitalyeviç. “Ob Aprelskih Tezisah V.İ. Lenina.” Vestnik Ekspertnogo Soveta 3/38 (2024): 60-67.
• Gujva, Dmitriy Gennadyeviç. “Voennıe Gazetı i Jurnalı v Godı Pervoy Mirovoy Voynı kak Osnovnoe Sredstvo İnformirovannaya Russkoy Armii.” Russkaya Publitsistika i Periodika Epohi Pervoy Mirovoy Voynı: Politika i Poetika içinde, ed. Vadim Vladimiroviç Polonskiy, 546-557. Moskva: İmli Ran, 2013.
• Gündoğan, Ercan. “Conceptions of Hegemony in Antonio Gramsci’s Southern Question and the Prison Notebooks.” New Proposals: Journal of Marxism and Interdisciplinary Inquiry 2/1 (2008): 45-60.
• Ives, Peter. Language and Hegemony in Gramsci. London: Pluto Press, 2004.
• Hoare, Quintin & Nowell Smith, Geoffrey. Selections from the Prison Notebooks of Antonio Gramsci. London: Lawrence & Wishart, 1999.
• Knyazev, Yuriy Amvrosiyeviç. “Veteranı Treh Revolyutsiy (Stranitsı iz Jizni i Borbı Mıtişçinskogo Raboçego-Bolşevika G. P. Maksimova.)” Avangardnaya Rol Proletariata v Revolyutsionnom Dvijenii Rossii (1895-1917 gg.): Sbornik Trudov içinde, ed. Ervand Amayakoviç Kurginyan, 100-116. Moskva: Moskovskiy Oblastnoy Pedagogiçeskiy İnstitut im. N.K. Krupskoy, 1973.
• Lenin, Vladimir İlyiç. Chto Delat?. Moskva: OGİZ Gosudarstvennaya İzdatelstvo Politiçeskoy Literaturı, 1945. Morera, Esteve. Gramsci’s Historicism: A Realist Interpretation. New York: Routledge, 2011.
• Novikov, Viktor İvanoviç. Lenin i Deyatelnost İskrovskih Grupp v Rossii: 1900-1903. Moskva: Mısl, 1984.
• Palamarçuk, Oleg Timofeyeviç. “Jurnalistika v Jizni Politika Lenina.” Ekonomika. Pravo. Peçat. Vestnik KSEİ 1-2 (2017): 83-93.
• Polevoy, Yuzef Zaharoviç. Leninskaya İskra i İskrovskie Organizatsii v Rossii. Moskva: Gospolitizdat, 1941.
• Ponomarev, Boris Nikolayeviç vd. İstoriya Kommunistiçeskoy Partii Sovetskogo Soyuza. Moskva: Politizdat, 1982.
• Rabinoviç, Aleksandr. Bolşeviki Prihodyat k Vlasti: Revolyutsiya 1917 Goda v Petrograde. Moskva: Progress, 1989.
• Riley, Dylan John. “Hegemony, Democracy, and Passice Revolution in Gramsci’s Prison Notebooks.” California Italian Studies 2(2) (2011): 1-21.
• Spiridonova, Lidiya Alekseevna. “Bıl li Gorkiy ‘Porajentsem?’ (Po Materialam Publitsistiki Epohi Pervoy Mirovoy Voynı)”, Russkaya Publitsistika i Periodika Epohi Pervoy Mirovoy Voynı: İssledovaniya i Materialı içinde, ed. Vadim Vladimiroviç Polonskiy, 145-168. Moskva: İmli Ran, 2013.
• Şandra, Valentin Andreeviç. Propaganda Marksistsko-Leninskoy Teorii v Gazete: Uçebno-Metodiçeskoe Posobie. Moskva: İzdatelstvo Moskovskogo Universiteta, 1978.
• Thomas, Peter D. “After (Post) Hegemony.” Contemporary Political Theory 20/2 (2021): 318-340.
• Thomas, Peter D. “The Modern Prince: Gramsci’s Reading of Machiavelli.” History of Political Thought 38/3 (2017): 523-544.
• Tok, Nafiz. “An Essay on Gramsci’s Concept of Civil Society.” Atatük Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 17/3-4 (2003): 239-254.
• Van Dijk, Teun A. “Critical Discourse Analysis.” The Handbook of Discourse Analysis içinde, ed. Deborah Tannen, Heidi E. Hamilton, and Deborah Schiffrin, 466-485. New Jersey: John Wiley & Sons, 2015.
• Van Dijk, Teun A. Discourse and Power. New York: Palgrave Macmillan, 2008.
• Van Dijk, Teun A. Discourse as a Social Interaction. London: Sage Publications, 1997.
• Van Dijk, Teun A. “Discourse semantics and ideology.” Discourse & Society 6/2 (1995): 243-289.
• Van Dijk, Teun A. Discourse and Context: A Sociocognitive Approach. Cambridge: Cambridge University Press, 2008.
• Van Dijk, Teun A. Discourse and Knowledge: A Sociocognitive Approach. Cambridge: Cambridge University Press, 2014.
• Candeias, Mario. “Gramscian Constellations. Hegemony and the Realisation of New Ways of Production and Living.” Rosa Luxemburg Stiftung (2013): 2; Erişim Tarihi 11.01.2025. https://www.rosalux.de/fileadmin/rls_uploads/pdfs/allg_Texte/Gramscian_Constellations.pdf
• Pravda, [gazeta], 1937, № 105 (7071), 16 Aprelya.” Biblioteka im. N. A. Nekrasova, Elektronnaya Biblioteka. Erişim 08.01.2025. https://electro.nekrasovka.ru/books/6147365/pages/1