İLKÖĞRETİM OKULLARI (6., 7., 8. SINIFLAR) İÇİN HAZIRLANAN TÜRKÇE SÖZLÜKLERİN TÜRKÇE DERS KİTAPLARINDAKİ SÖZ VARLIĞINI YANSITMASI BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Year 2009, Issue: 18, 79 - 98, 09.05.2013

Engin Yılmaz Yonca Koçmar

Abstract

İlköğretim Okulları (6., 7., 8. sınıflar) için hazırlanan Türkçe sözlüklerin; Türkçe ders
kitaplarındaki (MEB; 6., 7., 8. sınıflar) "söz varlığı"nı yansıtma düzeyini belirlemek ve
sözlük hazırlayıcılara çeşitli öneriler getirmek üzere hazırlanan bu çalışmada betimsel
araştırmalardan tarama modeli kullanılmıştır. Sözlükçülük ve okul sözlükçülüğü üzerinde
durularak; sözlük hazırlama esasları açıklanmış ve okul sözlüklerinin eğitim-öğretimdeki
işlevlerine ve yararlarına değinilmiştir. İlköğretim 6., 7., 8. sınıflara yönelik olarak
hazırlanan değişik tarihlerde, değişik yayınevleri tarafından yayımlanmış toplam 5 (beş)
Türkçe Okul Sözlüğü olasılığa dayalı basit tesadüfî örnekleme yoluyla seçilmiştir.
Belirlenen sözlükler, modern Sözlükbilim yöntem ve ilkelerine uygunluk bakımından
incelenmiştir. Ders kitaplarındaki anlatı metinleri taranarak, “Cibakaya 2.2.” dizin
programına aktarılmış ve alfabetik dizin elde edilmiştir. Alfabetik dizinin “a” maddesini
oluşturan madde başı birimlerin sıklık değerleri ve belirlenen 5 (beş) Türkçe okul
sözlüğünde bulunma durumları saptanarak tablo halinde gösterilmiştir. Araştırma
sonucunda; İlköğretim Okulları için hazırlanan Türkçe sözlüklerin, Türkçe ders
kitaplarındaki söz varlığını yansıtma düzeylerinin yeterli olduğu, ancak modern
Sözlükbilim yöntem ve ilkelerinden yeterince yararlanılamadan hazırlandığı ortaya
konulmuştur.

Keywords

Türkçe Ders Kitabı, Söz Varlığı, Okul Sözlüğü, Sözlükbilim

THE EVOLUATION OF THE TURKISH DICTIONARIES THAT PREPARED FOR ELEMENTARY EDUCATİON (6th, 7th, 8th GRADES) TO REFLECT THE VOCABULARY OF THE TURKISH TEXTBOOKS

Abstract

This study prepared for determining the level of the Turkish dictionaries that prepared for elementary education (6th, 7th, 8th grades) reflection “vocabulary” in Turkish textbooks (MEB; 6., 7., 8. grades). This study prepared for bringing various suggestions to dictionary preparatories. This study used screening model that is in the descriptive researches. Abaout lexicography and school lexicography, dictionary preparation principles explained and functions and benefits of the dictionaries at the school education have been mentioned. Totally, 5 (five) Turkish school dictionaries that prepared for elementary education (6th, 7th, 8th grades) were published by different publishing houses in various dates. They were selected through simple random sampling based on probability. Determined dictionaries were examined in terms of compliance modern lexicology principles and methods. Narrative texts in the textbooks were scanned and transferred to an index programme that was called “Cibakaya 2.2.” and alphabetical index was obtained. Frequency of lexeme “a” in alphabetical index by identifying situations are shown in table. As a result of research; Turkish school dictionaries that prepared for elementary education (6th, 7th, 8th grades) reflecting the vocabularies may be said to be adequate levels in Turkish textbooks but methods and principles could not get enough from modern Lexicology

Keywords

Turkish Textbook, Vocabulary, School Dictionary, Lexicology

References

• A. Akademik/Bilimsel Kaynaklar AKSAN, D. (2007). Her Yönüyle Dil. (4. Baskı). Ankara: TDK Yayınları.
• BUDAK, Y. (2000). Sözcük Öğretimi ve Sözlüğün İşlevi. Dil Dergisi, S: 92, 19-25.
• ÇOTUKSÖKEN, Y. (1992). Dil ve Edebiyat Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Cem Yayınları.
• KAYA, N. (2007). Okul Sözlüklerinin Değerlendirilmesi (1945-2005). Basılmamış
• Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. MACLAREN, G. A. (2007). Türkçe Sözlüklerdeki Tanımlarda Eylemden Türemiş
• Sözcüklerin Üye ve Rol Yapısının Yeri. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI. (2000). İlköğretim Okulu Türkçe Yazı Programı 6- 8. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• ÖZÖN, M.N. (2000). İlköğretim Okulları İçin Çağdaş Türkçe Sözlük. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• SAYALI, M. (1992). Türkçe Sözlük (1988) Üzerine Genel Değerlendirme (1),
• Çağdaş Türk Dili, S. 58, 32-34. SEVER, S. (2004). Türkçe Öğretimi ve Tam Öğrenme. Ankara: Anı Yayıncılık.
• SEVER, S. (2008). Çocuk ve Edebiyat, İzmir: Anı Yayıncılık.
• TÜRK DİL KURUMU. (2005). Türkçe Sözlük. (10. Baskı), Ankara: TDK Yayınları.
• YILMAZ, E. (2009). Türkiye Türkçesi Üzerine Araştırmalar. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• B. İncelenen Kaynaklar DOĞAN, A. (2008). İlköğretim Türkçe Sözlük 6-7-8, Ankara: Akçağ Yayınları.
• PÜSKÜLLÜOĞLU A. (2009). İlköğretim 6., 7., 8. Sınıflar İçin Türkçe Sözlük. (15.
• Baskı). Ankara: Arkadaş Yayınevi. ATEŞ, T. (2003). Örnekli Türkçe Sözlük İlköğretim II. Aşama. (3. Baskı). Ankara: Esen Yayınları.
• SERHAT A.Ş. YAYIN KURULU. (t.y.). İlköğretim 6., 7., 8. Sınıflar İçin Türkçe Sözlük. İstanbul: Serhat Yayınları. İLKÖĞRETİM OKULLARI İÇİN TÜRKÇE SÖZLÜK ÇALIŞMA GRUBU. (2005).
• İlköğretim Okulları İçin Türkçe Sözlük. Ankara: TDK Yayınları. MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI. (2008). İlköğretim Türkçe 6 Ders Kitabı. (3. Baskı).
• İstanbul: Feza Gazetecilik. MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI. (2008). İlköğretim Türkçe 7 Ders Kitabı. ( 2. Baskı).
• Ankara: Özgün Matbaacılık. MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI. (2008). İlköğretim Türkçe 8 Ders Kitabı. İstanbul: Feza Gazetecilik.