Ahmed al-Aktas. Qissat Ḥayāt al-Bukhārī: Sīrah Tārīkhiyyah Jadīdah. Jeddah: Markaz al-Iḥsān, 2024, 536 p.

Year 2025, Volume: 27 Issue: 1, 268 - 275, 15.06.2025

Hatice Demirci Akyüz

https://doi.org/10.17335/sakaifd.1638344

Abstract

Qissat Ḥayāt al-Bukhārī: Sīrah Tārīkhiyyah Jadīdah by Ahmed al-Aktas, published in 2024 by Markaz al-Iḥsān (Jeddah), offers a chronological and contextual reading of al-Bukhārī's life and travels. From his birth to his death, the author puts forward several original chronological propositions regarding al-Bukhārī's scholarly journey, his travels, his teacher-student network, the composition of his works, and the transmission of his books, many of which had not been previously addressed in scholarship. With his profound command of classical sources and manuscripts, Aktaş employs various methodological approaches in his chronological reconstructions. When specifying the likely periods of al-Bukhārī’s meetings with teachers, Aktaş, in the absence of explicit samāʿ dates, uses their death dates as reference points. In cases involving contemporaries or students, he examines their scholarly development to assess plausible times and locations for such encounters. As such, the book enables the reconstruction not only of al-Bukhārī’s routes but also those of scholars within his network. Aktaş's approach demonstrates how biographical details not explicitly recorded in the sources can be inferred through transmitted reports. The study offers scholars an innovative reading strategy and contributes significantly to the fields of ḥadīth history and Islamic biographical research. Moreover, the critical responses provoked by its chronological claims reflect a growing scholarly vitality in the field.

Keywords

Hadīth , al-Bukhārī , Riḥla , al-Jāmiʿ al-Ṣaḥīḥ

Ahmed el-Aktaş. Kıssatü Hayâti’l-Buhârî: Sîre Târîhiyye Cedîde. Cidde: Merkezü’l-İhsân, 2024, 536 s.

Abstract

Ahmed el-Aktaş’ın kaleme aldığı 2024 yılında yayımlanan Kıssatü Hayâti’l-Buhârî Sîre Târîhiyye Cedîde isimli eser, Buhârî’nin hayatına dair kronolojik ve bağlamsal bir okuma teklif etmektedir. Yazar, doğumundan vefatına kadar geçen sürede Buhârî’nin ilmî serüveni, rihleleri, hoca-talebe irtibatları, eserlerini telifi ve çevresindeki talebe topluluğuna rivayetlerine dair daha önceki araştırmalarda gündeme getirilmemiş çok sayıda özgün tarihlendirme iddiasında bulunmuştur. Klasik kaynaklara ve yazma nüshalara olan derin vukufiyetiyle Aktaş, bu tarihlendirmeleri yaparken farklı yöntemlere başvurmuştur. Tespit edilebildiği kadarıyla yazar, Buhârî’nin uğradığı rotalardaki hocalarıyla hangi zaman diliminde görüşmüş olduğuna dair izaha giriştiğinde, kaynaklarda semâ tarihine yönelik açık bir bilgi yoksa hocalarının vefat tarihlerini merkeze alarak muhtemel bir tarihlendirme yapmıştır. Akranı ya da talebeleriyle ilişkisi gündeme geldiğinde ise Buhârî’nin görüştüğü söz konusu kişinin ilmî serüvenini inceleyerek, karşılaşmanın gerçekleşmiş olabileceği muhtemel mekan ve zamanlara dair çeşitli ihtimalleri değerlendirmiştir. Dolayısıyla eser, yalnızca Buhârî’nin rihleleri hakkında değil, onun irtibat kurduğu şahısların seyahat güzergahlarının tespitinde de başvurulabilecek bir kaynak niteliği taşımaktadır. Kitabında takip ettiği yöntemlerle Aktaş, kaynaklarda açıkça zikredilmeyen biyografik detayların, yine rivayetler aracılığıyla nasıl görünür kılınabileceğini gösteren başarılı bir örnek ortaya koymaktadır. Bu yönleriyle eser günümüz araştırmacılarına alternatif bir okuma yöntemi sunmakta, hadis tarihi ve biyografi çalışmalarına önemli bir katkı sağlamaktadır. Ayrıca kitabın yayımlanmasının ardından kısa sürede tarihlendirme tekliflerine yönelik eleştirilerin kaleme alınmaya başlaması, bu alandaki ilmi canlılığın artmasına da vesile olmuştur.

Keywords

Hadis , Buhârî , Rihle , el-Câmiu’s-sahîh

References

• Aktaş, Ahmed İsmail. Kıssatü Hayâti’l-Buhârî Sîre Târîhiyye Cedîde. Cidde: Merkezü’l-İhsân, 2024.
• Aktaş, Ahmed İsmail. “Verrâku’l-Buhârî ve te’lifü’s-Sahîh”. Mecmûatü’l-Mahtûtâti’l-İslâmiyye 35/36, 408-423.
• Aktaş, Ahmed İsmail. “Ta’lîkât ala’l-Melhûzât Elletî Evredehâ Dr. Hâtim el-Avnî alâ Kitâbi Kıssati Hayâti’l-Buhârî”. Erişim 14 Şubat 2025. https://drive.google.com/file/d/1y9wfmJ18hYZtY1pn0ufatv53OvURVCpq/view
• Avnî, Şerif Hâtim. “Melhûzât alâ Kitâbi Kıssati Hayâti’l-Buhârî”. Erişim 11 Şubat 2025. https://dr-alawni.com/files/books/pdf/1736932980.pdf
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail. et-Târîhu’l-kebîr. thk. Muhammed b. Sâlih b. Muhammed ed-Dibâsî. 12 Cilt. Riyad: Dâru’n-Nasîha & en-Nâşiru’l- Mütemeyyiz, 2019.
• Taban, Zeyd. Asıl Hadisler Bağlamında Buhârî’nin Şartları. Bayburt: Bayburt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2024.
• The Bukhari Project. “Interactive Map”. Erişim 11 Şubat 2025. https://map-bukhari-project.netlify.app