GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE MUTFAK ESTETİĞİ: OSMANLI İMPARATORLUĞU İLE MODERN MUTFAK TASARIMLARININ KARŞILAŞTIRILMASI

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 254 - 278, 31.08.2024

Ünalcan Kutal , Yılmaz Seçim

Öz

Türkiye birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Bu medeniyetlerin etkileşimleri ve kültürel özellikleri günümüze kadar kısmen gelmeyi başarmasına rağmen, mutfak kültürlerinin izlerini hala görmek mümkündür. Tarihi süreç içerisinde Türkiye’de yaşayan medeniyetlerin mutfak dizayn kültürlerine rastlamak mümkündür. Bu noktadan hareketle yapılan araştırmanın amacı, Osmanlı saray mutfağı dizaynı ile günümüz mutfak dizaynının karşılaştırılmasıdır. Yapılan araştırmanın sonucuna göre, Osmanlı mutfak dizaynı ile günümüz mutfak dizaynı arasında belirgin farkların olduğu tespit edilmiştir. Osmanlı mutfaklarının büyüklüğü, işlevselliği ve göze çarparken günümüz mutfaklarında minimalizm ve modern teknolojinin kullanımı ön plana çıkmaktadır. Ayrıca Osmanlı mutfaklarında zengin malzeme kullanımı günümüz mutfaklarına kıyasla daha ön plana çıkmaktadır. Genel olarak her iki mutfağında günün koşul ve şartlarına uygun olarak şekillendirildiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı, Mutfak Kültürü, Mutfak Dizaynı

Kaynakça

• Ak, K. (2015). Osmanlı'dan günümüze Türk yemek kültüründe seramik yemek kapları. ProQuest Dissertations Publishing.
• Akbaş, A., & Özdemir, B. (2012). Otel İşletmelerinde Mutfak Yönetimi. Detay Yayıncılık.
• Aksoy, M., Akbulut, A. B., & İflazoğlu, N. (2016). Mevlevilikte mutfak kültürü ve Ateşbaz-ı Veli makamı. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 96-103.
• Argunşah, M., & Çakır, M. (2018). 15. Yüzyıl Osmanlı Mutfağı.
• Azsöz, G. (2016). Mevlevihanelerde Matbah-I Şerif. . Toros Üniversitesi İİSBF Sosyal Bilimler Dergisi,, 31-44.
• BA, KK, Matbah-ı Âmire . (tarih yok). Helvahane Defteri. Ankara: Başbakanlık Arşivi.
• Başbakanlık Arşivi, K. (.-ı. (tarih yok). Dîvân-ı Hümâyun. Ankara: Başbakanlık Arşivi.
• Baysal, A. (2012). Türk Mutfağı, Özellikleri, Etkileşimleri, Beslenme Antropolojisi-I. Hatipoğlu Yayınları , 123-150.
• Bilgin, A. (2003). TDV İslâm Ansiklopedisi: https://islamansiklopedisi.org.tr/matbah-i-amire adresinden alındı
• Bilgin, A. (2004). Osmanlı Saray Mutfağı . İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Bilgin, A. (2016). Osmanlı Başkentinin İaşesi ve İstanbul Mutfak Kültürü.Osmanlı Mutfağı. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Basımevi.
• Bilgin, A., & Samancı , Ö. (2015). Kitchen and Dining Tables Utensils Used in the Ottoman Palace During the Classical Period. . Turkish Cuisine ,Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism.
• Ciğerim, N. (2001). Türk Mutfak Kültürü Üzerine Araştırmalar: Batı ve Türk Mutfağı'nın Gelişimi." Etkileşimi ve Yiyecek İçecek Hizmetlerinde Türk Mutfağının Yerine Bir Bakış. Yayın 28.
• Efendi, T. (2005). Osmanlı Mutfağı. İstanbul: Dönence Yayınları.
• Eldem, S. H., & Akozan, F. (1982). Topkapı Sarayı: bir mimari araştırma. Ankara: İstanbul, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Eraslan, N. (2017). Mutfak Çalışanları. Ankara: Nobel.
• Ertaş, M., Solak, B. B., & Kılınç, C. Ç. (2017). Konya’da Mevlevi Mutfağı Yiyeceklerinin Gastronomi. Gazi Üniversitesi Turizm Fakültesi Dergisi, 52-70.
• Giritlioğlu, İ., Karakan, H. İ., & İpar, M. S. (2016). Otel İşletmelerinde Yiyecek - İçecek Departmanı Çalışanlarının İş Tatminine Etki Eden Faktörler Üzerine Yazınsal Bir İnceleme. (s. 27-30). Antalya: 3rd International Congress on Social Sciences, China to Adriatic.
• Güler, S. (1998). Otel işletmelerinde mutfak planlaması. MS thesis. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gürsoy, D. (2013). Tarihin Süzgecinden Mutfak Kültürümüz. İstanbul: Oğlak Yayıncılık.
• Halıcı, N. (2007). Mevlevi Mutfağı. İstanbul: Metro Kültür Yayınları.
• Hatipoğlu, A., & Batman, O. (2014). Osmanlı Saray Mutfağı’na Ait Gastronomik Unsurların Günümüz Türk Mutfağı İle Kıyaslanması. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergis, 11(2), 62-74.
• Kızıldemir, Ö., Öztürk, E., & Sarıışık, M. (2014). “Türk Mutfak Kültürünün Tarihsel Gelişiminde Yaşanan Değişimler”. AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,, 198-201.
• Kömürciyan, Ç. (1998). İstanbul Tarihi, 17. Asırda İstanbul. İstanbul: Eren Yayıncılık.
• Maviş, F. (2003). Türk Mutfağı Hakkında Genel Bilgi. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Olğaç, M. S. (2020). Osmanlı Saray Mutfağı. Seminer. Konya.
• Orgun, Z. (1982). Osmanlı Sarayında Yemek Yeme Adabı. (s. 139). Ankara: Türk Mutfağı Sempozyumu Bildirileri.
• Orgun, Z. (1984). Osmanlı Sarayında Kilercibaşılık ve Kilercibaşı Defterinden Saray Tatlıları. . Geleneksel Türk Tatlıları Sempozyum. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Millî Folklor Araştırma Dairesi Yayınları.
• Özdemir, A. (2023). https://www.hasascibasiahmetozdemir.com: https://www.hasascibasiahmetozdemir.com/Sayfalar/1255/Mutfak-Bolumleri-Nelerdir-.html adresinden alındı
• Özdoğan, O. N., & Özdoğan, Y. G. (2020). Osmanlı Mutfak Hiyerarşisi. A. Akbaba, & N. Çetinkaya içinde,
• Gastronomi ve Yiyecek Tarihi (s. 138-152). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Özkoç, A. G. (2006). Yiyecek İçecek İşletmelerinin Üretim Fonksiyonlarındaki Etik Uygulamaları Üzerine. Sakarya: Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Saman, Ö. (2016). Yemekler: Genel Özellikler, Pişirme Teknikleri ve Uygulamalar. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Basımevi.
• Samancı, Ö., & Bilgin, A. (2008). 19. Yüzyılda Osmanlı Saray Mutfaklarında Kullanılan Araç ve Gereçler. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Seçim, Y. (2020). Şeb-i Arus Etkinliğine Katılan Turistlerin Mevlevi Mutfağı Yemek Taleplerinin Tespit. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,, 778-796.
• Sezgin, A. C., & Durmaz, P. (2019). Osmanlı Mutfak Kültüründe Şerbetlerin Yeri ve Tüketimi (The Place and Consumption. Studies). Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 1499-1518.
• Sökmen, A. (2014). Yiyecek- İçecek Bölümü ve Organizasyonu Yapısı. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Şafak, Y. (2017). Konya Mevlâna Dergâhı Son Aşçıbaşısı Nizameddin Çelebi. Current Research in Social, 71-75.
• Şavkay, T. (2000). Osmanlı mutfağı (Vol. 290). . Şekerbank.
• Türkan, C. (2004). Mutfak ve Kısımları. Balu: UBF Foodsolutıons.
• Uluçay, Ç. (1992). Harem II. . Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Yerasimos, M. (2014). 500 Yıllık Osmanlı Mutfağı . İstanbul: Boyut Yayıncılık ve Ticaret A.Ş.
• Yiyecek ve İçecek Hizmetleri Mutfak Üniteleri. (2018). Ankara: T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.