SANATIN SONU, NFT VE ROTHKO’NUN RUHU ÜZERİNE

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 2, 631 - 648, 21.12.2022

Zafer Kalfa

https://doi.org/10.20488/sanattasarim.1221939

Cited By: 1

Öz

Nedense teknolojinin, insan yaşamını olumlu yönde geliştirdiği yönündeki iddialar gibi o iddialara
gösterilen ilgi de her geçen gün kuvvet kazanıyor. Ortada henüz, bir kapsam olarak teknolojinin insanı daha
mutlu, daha sağlıklı, ya da başarılı yaptığına inanmamızı gerektirecek bir süreklilik hali yok. Dahası, aksi
yönde emareler görmek de hiç zor değil. Buna rağmen hemen her sahada etkin ve nihayet sanata da doğrudan
müdahale aşamasına varmış bir teknoloji gerçeği ile burun burunayız. NFT ve metaverse gibi ne olduğu,
nereye varacağı halâ kestirilemeyen ama bugünlerde adeta bir tabu halinde benimsenip pek çok mecrada
boy gösteren uygulamaların sanatı (ve aslında bilim ve teknolojiyi de) yeniden tanımlanmaya muhtaç ettiği
görülüyor. Bu esnada, sanatın tinsel yönü ve sanat eserinin biricikliğine ilişkin tartışmaların bir kez daha
ihtiyaç haline geldiği de eldeki bulgulardan anlaşılabiliyor. Tüm bu sebepler ile güncel teknolojinin sanat
üzerindeki tahakkümünü, NFT ve kripto kavramlarını inceleyerek sorguluyoruz.

Anahtar Kelimeler

Biriciklik, Sanat ve tin, Bilim, Rothko, Sanatın sonu.

ON THE END OF ART, NFT AND ROTHKO’S SOUL

Öz

For some reason, like claims that technology improves human life in favourable way, the interest
taken on those claims have been gaining strength day by day. There is no yet a state of continuity that
would require us to believe that technology makes people happier, healthier, or more successful as a whole.
Moreover, it is not difficult to see signs to the contrary. Nevertheless, we are face to face with a technology
actuality that is effective in almost every field and has finally reached the stage of direct intervention in art.
It is seen that practices such as NFT and the metaverse, which are still unpredictable in terms of what it is
or where it will go, but have been adopted as a taboo and appear in many media these days, require art
(and indeed science and technology) to be redefined. Meanwhile, with the data available at present, it can
be seen that the discussions about spiritual aspect of art and the uniqueness of the art-work have become
a necessity once again. For all these reasons, we question the dominance of current technology on art by
examining the concepts of NFT and crypto.

Anahtar Kelimeler

Uniqueness, Art and spirit, Science, Rothko, End of art.

Kaynakça

• • Artisans, (Kasım/ Aralık, 2021). Feride İkiz Söyleşisi, Haz: Ceylan Atatunç, s.26-32.
• • Artun, Ali. (Kasım, 2013). Arthur Danto’nun Ölümü, Andy Warhol ve Sanatın Sonu, e-skop, Erişim: 17.12.2021. https:// www.e-skop.com/skopbulten/arthur-dantonun-olumu-andy-warhol-ve-sanatin-sonu/1621
• • Artun, Ali. (Nisan, 2021). Kripto Sanat, Kripto Para, e-skop, Erişim: 16.12.2021. https://www.e-skop.com/skopbulten/kriptosanat- kripto-para/6130
• • Azoulay, Audrey. (November, 2021). UNESCO member states adopt the first ever global agreement on the Ethics of Artificial Intelligence, unesco.org, Erişim: 5.01.2022, https://en.unesco.org/news/unesco-member-states-adopt-first-ever-global-agreement- ethics-artificial-intelligence?s=03
• • Baudrillard, Jean. (1996/ 2002). The Perfect Crime, Translated by Chris Turner, New York: Verso Books.
• • Behramoğlu, Ataol. (Haziran, 2021). Alev Alatlı ile Murakabe Günleri: “Ataol Behramoğlu”, Kapadokya Üniversitesi, Erişim: 10.12.2021. https://www.youtube.com/watch?v=CeiNfSsdSrw (54.40’tan itibaren).
• • Belting, Hans. (2002/ 2020). Sanat Tarihini Sonu, (çev. Mustafa Tüzel), İstanbul: İletişim Yayınları.
• • Berger, John. (1989/ 2017). Picasso’nun Başarısı ve Başarısızlığı, çev. Yurdanur Salman, Müge G. Sökmen, İstanbul: Metis Yayınları.
• • Breslin, E. James. (1993). A Biography Mark Rothko, Chicago: The University of Chicago Press.
• • Buchloh, Benjamin. (2001). Andy Warhol’s One Dimensional Art, October Files 2: Andy Warhol (ed. Annette Michelson), Massachusetts: The MIT Press.
• • Danto, C. Arthur. (1997/2020). Sanatın Sonundan Sonra, çev. Zeynep Demirsü, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• • Dash, Anil. (April, 2021). NFTs Weren’t Supposed to End Like This, The Atlantic, Erişim: 29. 12. 2021, https://www.theatlantic. com/ideas/archive/2021/04/nfts-werent-supposed-end-like/618488/
• • Dimili, Burcu. (Aralık, 2021). Kültürel Çarpışmalardan Doğan Bir NFT Sergisi, artdogistanbul.com, Erişim: 10.12.2021, https://artdogistanbul.com/konvansiyonel-sanat-piyasasi-ile-dijital-teknolojinin-carpismasindan-dogan-bir-nft-sergisi/
• • Dimili, Burcu. (Aralık, 2021). NFT Özel Dosya: Kripto Sanat ve NFT Dünyasında Galerinin Rolü, artdogistanbul.com, Erişim: 10.12.2021, https://artdogistanbul.com/nft-ozel-dosya-kripto-sanat-ve-nft-dunyasinda-galerinin-rolu/
• • Dossin, Catherine. (2017). Understanding France’s Response to the 1964 Venice Biennale in Its Cultural and Curatorial Context, Annika Öhrner (Ed.) Art in Tranfer in the Era of Pop. Stockholm: Södertörn University.
• • Elden, Neyran. (Mart, 2021). NFT dünyasında bir Türk sanatçı: Tarık Tolunay, BBC News Türkçe, Erişim: 2.12.2021, https:// www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-56455110
• • Kay, Grace. (March, 2021). Beeple, the third-most valuable artist alive, says investing in crypto art is risky as a lot of NFTs ‘will absolutely go to zero’, Insider.com, Erişim: 25.12.2021, https://www.businessinsider.com/beeple-some-nft-investmentswill- hit-zero-crypto-art-bubble-2021-3
• • Kılınç, Deniz. (Eylül, 2021), Sanat dünyası, NFT’lerle Yeniden Şekilleniyor, Dünya.com, Erişim: 19. 11.2021, https://www. dunya.com/finans/kripto-para/sanat-dunyasi-nftlerle-yeniden-sekilleniyor-haberi-633420
• • McLaughlin, Rosanna. (November, 2021). How NFTs Are Shaking up the Art World, The Guardian, Erişim: 19.11.2021, https://www.theguardian.com/artanddesign/2021/nov/06/how-nfts-non-fungible-tokens-are-shaking-up-the-art-world
• • Özkalp, Enver. (1992). Teknoloji ve Çevre, Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İlimler Bilgisi Fakültesi Dergisi, (1-2) 381-417.
• • Pereira, Lorenzo. (August, 2015). Contemporary Abstract Art – The Return of the Informal, widewalls.ch, Erişim: 20.11.2021, https://www.widewalls.ch/magazine/contemporary-abstract-art
• • Rajchman, John. (2011/ 2017). Çağdaş: Yeni Bir Fikir mi?, ed. Ali Artun, Çağdaş Sanat Nedir?, İstanbul: İletişim Yayınları.
• • Remiro, L. Miguel. (2006). Mark Rothko: Writings on Art, New Haven & London: Yale University.
• • Rose, Barbara. (October 1965), “ABC Art”, Art In America, (p. 58-69).
• • Rosenblum, Robert. (1989/ 2001). Sanat Tarihi Olarak Warhol, çev. Elçin Gen, ed. Esra Aliçavuşoğlu, Sanatı ve Yaşamıyla Andy Warhol, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• • Sichel, Jennifer. (March, 2018). ‘What is Pop Art?’ A Revised Transcript of Gene Swenson’s 1963 Interview with Andy Warhol, Oxford Art Journal, Volume 41, Issue 1, (p. 59-83).
• • Stankiewicz, Kevin. (March, 2021). Auction House Sotheby’s Enters NFT World Through Collaboration with Digital Artist Pak, CNBC, Erişim: 5.12.2021. https://www.cnbc.com/2021/03/16/sothebys-enters-nft-world-in-collaboration-with-digitalartist- pak.html
• • Stone, Mark. (August, 2019). Engaged in a Commercial Profession, Erişim: 30.11.2021. https://henrimag.com/?p=11390
• • Thorn, Rebecca. (Mart, 2021). Hızla büyüyen Kripto Sanat Dünyası: Sanatçılar ve Koleksiyoncular Ne Diyor?, BBC News Türkçe, Erişim: 2.12.2021. https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-56407936
• • Tolstoy, Lev. (1898/ 2000). Sanat Nedir? çev. Kâbil Demirkıran, İstanbul: Şule Yayınları.
• • Turani, Adnan. (1974/ 2011). Çağdaş Sanat Tarihi, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• • Warburton, Nigel. (May, 2017). Has Art Ended Again?, aeon.co, Erişim: 2.12. 2021, https://aeon.co/essays/even-if-the-storyof- art-has-died-does-art-still-live-on
• • Yaykın, Murat. (2010). Sanat, Teknoloji, Bilim ve Fotoğraf, İstanbul: Kalkedon Yayınları.