Abstract
Oryantalist resim repertuarı içinde Batılılar için büyülü bir gizemi olan harem yaşantısı önemli bir yer tutmaktadır.
Bu resimlerde doğulu bir dekor içinde ve doğulu kostümler giymiş olan egzotik güzellerin biçimsel kökenleri
ise Batılı resim geleneğindeki Venüs temsillerine dayanmaktadır. Ingres, Delacroix ve Gerome gibi Oryantalist
sanatçıların harem sahnelerinde betimledikleri “tutsak” kadınlar, Doğu’yu vahşi, ilkel ve şehvet düşkünü olarak
göstermek için oldukça uygundur. Böylece bilinçaltında “kurtarıcı” olarak kendini konumlandıran Batılı erkek
özne, hem eylemini meşrulaştıracak hem de iktidarını imleyecektir. 19. yüzyılın sonlarına doğru kendi medeniyetini
sorgulamaya başlayan Batı’da Doğu’ya olan oryantalist ilgi azalmış ve harem sahneleri popülerliğini yitirmiştir.
Bu süreçlerde farklı ifade arayışlarına giren Avrupalı sanatçılar, daha önce ilkel ve vahşi olarak tanımladıkları
Doğulu toplumların kültür ve sanat formlarını kullanarak modern sanata yön vermişlerdir. Modern sanatın önemli
isimlerinden Henry Matisse ise “Odalık” serisinde İslam sanatındaki bezeme mantığını kullanarak kurguladığı
resim mekânında bu Doğulu “tutsak” kadını, merkezi bir motife dönüştürmek suretiyle yalnızca biçimsel bir öge
konumuna indirgemiştir. Böylece Oryantalist söylem içerisinde “Doğu” imgesinin kurulmasına ve yaygınlaşmasına
aracılık eden kadın figürünün ifade ettiği anlamın içi boşaltılmıştır. Bu çalışmada oryantalizmin tanımı yapılacak;
tarihsel süreçte Doğu-Batı ilişkisinin kültür ürünlerindeki yansımalarına değinilecek; öteki üzerinden kendini
tanımlama biçimi olarak oryantalist resimlerdeki ideolojik bağlam üzerinde durulacak ve oryantalist resim
geleneği içinde kadın temsilleri aracılığı ile Doğu imgesinin nasıl şekillendiği incelenecektir.
Keywords
References
- Altıntaş, Osman, “Matisse’in Eserlerinde Oryantalizm”, İdil Dergisi 3.11.2014
- Azman, Ayşe, “Oryantalistlerin İstanbul’undan Bienalin İstanbul’una”, Sosyoloji Dergisi, 3. Dizi, 24. Sayı, 2012/1
- Çırakman, Aslı, “Oryantalizmin Doğusu ve Oryantalist Bilgi”, Toplumsal Tarih Dergisi, İstanbul 2003
- Denny, Walter B. (1983), “Orientalism In European Art*”. The Muslim World, 73: 262– 277. doi:10.1111/j.1478-1913.1983.tb03268.x
- Germaner, Semra; İnankur, Zeynep, Oryantalizm ve Türkiye, Türk Kültürüne Hizmet Vakfı Yayınları, İstanbul, 1989
- Güçsav, Gonca, Odalık, Görünmeyeni Sergilemek, (çev. Evren Yılmaz), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2012
- Keyman, Fuat; Mutman, Mahmut; Yeğenoğlu, Meyda, Oryantalizm, Hegemonya ve Kültürel Fark içinde Oryantalizmin Gölgesi Altında: Batı’ya Karşı İslam, İletişim Yayınları, İstanbul, 1999
- Lemaire, Gerard-Georges, The Orient in Western Art, Könemann, Köln, 2001
- Leppert, Richard, Sanatta Anlamın Görüntüsü , Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 2002
- Needham, Gerald, “Orientalism in France”, Sanat Dergisi, Sayı 42, Bölüm 4, 1982
- Said, Edward. “Oryantalizm (Doğubilim) Sömürgeciliğin Keşif Kolu”, (çev. Nezih Uzel), İrfan Yayıncılık, İstanbul, 1998
- Shiner, Larry, Sanatın İcadı Bir Kültür Tarihi, (çev. İsmail Türkmen), Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 2004
- Uluç, Güliz; Soydan, Murat, “Said, Oryantalizm, Resim ve Sinemanın Kesişme Noktasında Harem Suare” Bilig, Yaz, s:42: 35-53, 2007
- Resim 1: Jean Dominique Ingres, Büyük Odalık, 1814, tüyb. 162x91 cm. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Jean_Auguste_Dominique_Ingres,_La_ Grande_Odalisque,_1814.jpg
- Resim 2: Jean Auguste Dominique Ingres, Köle ve Odalık, 1842, tüyb, 76x105cm. https://www.tarihnotlari.com/wp-content/uploads/2013/04/odalisque-withfemale- slave-1842-by-jean-auguste-dominique-ingres.jpg
- Resim 3: Jean Auguste Dominique Ingres, Türk Hamamı, 1862, tüyb, çap:108cm. https://www.thinglink.com/scene/726503934453088257
- Resim 4: Eugene Delacroix, Cezayirli Kadınlar, 1834, tüyb. 180x229cm. http://mironovacolor.org/articles/style_evolution/romantism.html
- Resim 5: Jean Leon Gerome, Köle Pazarı, 1867, tüyb. 63.5 x 84.8 cm. http://allart.biz/up/photos/album/G/Jean_Leon_Gerome/jean_leon_gerome_64_ slave_market.jpg
- Resim 6: Henry Matisse, Yeşil Şalvarlı Mavi Kuşaklı Uzanan Odalık,1927, tüyb, 98x130cm. https://www.baskiloji.com/kanvas-tablo/68806/a-nude-lying-on-her-back-1927#
- Resim 7: Henry Matisse, Arkadan Görünen Uzanan Odalık, 1927, tüyb, 66x92cm. https://www.baskiloji.com/kanvas-tablo/69131/reclining-nude-back-1927#
- Resim 8: Henry Matisse, Uzanan Odalık, 1926, tüyb, 38.4x54.9cm. http://www.artribune.com/wp-content/uploads/2017/04/Henri-Matisse- Reclining-Odalisque-1926.jpg
- Resim 9: Henry Matisse, Yeşil Kuşaklı Odalık, 1926-27, tüyb, 50.8x64.8cm. https://www.baskiloji.com/kanvas-tablo/68812/odalisque-with-green-scarf#
- Resim 10: Henry Matisse, Kırmızı Armonili Uzanan Odalık, 1927, tüyb, 38.4x55cm. https://www.metmuseum.org/toah/works-of-art/1999.363.44
Abstract
References
- Altıntaş, Osman, “Matisse’in Eserlerinde Oryantalizm”, İdil Dergisi 3.11.2014
- Azman, Ayşe, “Oryantalistlerin İstanbul’undan Bienalin İstanbul’una”, Sosyoloji Dergisi, 3. Dizi, 24. Sayı, 2012/1
- Çırakman, Aslı, “Oryantalizmin Doğusu ve Oryantalist Bilgi”, Toplumsal Tarih Dergisi, İstanbul 2003
- Denny, Walter B. (1983), “Orientalism In European Art*”. The Muslim World, 73: 262– 277. doi:10.1111/j.1478-1913.1983.tb03268.x
- Germaner, Semra; İnankur, Zeynep, Oryantalizm ve Türkiye, Türk Kültürüne Hizmet Vakfı Yayınları, İstanbul, 1989
- Güçsav, Gonca, Odalık, Görünmeyeni Sergilemek, (çev. Evren Yılmaz), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2012
- Keyman, Fuat; Mutman, Mahmut; Yeğenoğlu, Meyda, Oryantalizm, Hegemonya ve Kültürel Fark içinde Oryantalizmin Gölgesi Altında: Batı’ya Karşı İslam, İletişim Yayınları, İstanbul, 1999
- Lemaire, Gerard-Georges, The Orient in Western Art, Könemann, Köln, 2001
- Leppert, Richard, Sanatta Anlamın Görüntüsü , Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 2002
- Needham, Gerald, “Orientalism in France”, Sanat Dergisi, Sayı 42, Bölüm 4, 1982
- Said, Edward. “Oryantalizm (Doğubilim) Sömürgeciliğin Keşif Kolu”, (çev. Nezih Uzel), İrfan Yayıncılık, İstanbul, 1998
- Shiner, Larry, Sanatın İcadı Bir Kültür Tarihi, (çev. İsmail Türkmen), Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 2004
- Uluç, Güliz; Soydan, Murat, “Said, Oryantalizm, Resim ve Sinemanın Kesişme Noktasında Harem Suare” Bilig, Yaz, s:42: 35-53, 2007
- Resim 1: Jean Dominique Ingres, Büyük Odalık, 1814, tüyb. 162x91 cm. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Jean_Auguste_Dominique_Ingres,_La_ Grande_Odalisque,_1814.jpg
- Resim 2: Jean Auguste Dominique Ingres, Köle ve Odalık, 1842, tüyb, 76x105cm. https://www.tarihnotlari.com/wp-content/uploads/2013/04/odalisque-withfemale- slave-1842-by-jean-auguste-dominique-ingres.jpg
- Resim 3: Jean Auguste Dominique Ingres, Türk Hamamı, 1862, tüyb, çap:108cm. https://www.thinglink.com/scene/726503934453088257
- Resim 4: Eugene Delacroix, Cezayirli Kadınlar, 1834, tüyb. 180x229cm. http://mironovacolor.org/articles/style_evolution/romantism.html
- Resim 5: Jean Leon Gerome, Köle Pazarı, 1867, tüyb. 63.5 x 84.8 cm. http://allart.biz/up/photos/album/G/Jean_Leon_Gerome/jean_leon_gerome_64_ slave_market.jpg
- Resim 6: Henry Matisse, Yeşil Şalvarlı Mavi Kuşaklı Uzanan Odalık,1927, tüyb, 98x130cm. https://www.baskiloji.com/kanvas-tablo/68806/a-nude-lying-on-her-back-1927#
- Resim 7: Henry Matisse, Arkadan Görünen Uzanan Odalık, 1927, tüyb, 66x92cm. https://www.baskiloji.com/kanvas-tablo/69131/reclining-nude-back-1927#
- Resim 8: Henry Matisse, Uzanan Odalık, 1926, tüyb, 38.4x54.9cm. http://www.artribune.com/wp-content/uploads/2017/04/Henri-Matisse- Reclining-Odalisque-1926.jpg
- Resim 9: Henry Matisse, Yeşil Kuşaklı Odalık, 1926-27, tüyb, 50.8x64.8cm. https://www.baskiloji.com/kanvas-tablo/68812/odalisque-with-green-scarf#
- Resim 10: Henry Matisse, Kırmızı Armonili Uzanan Odalık, 1927, tüyb, 38.4x55cm. https://www.metmuseum.org/toah/works-of-art/1999.363.44
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Journal Section | Makaleler |
| Authors | |
| Publication Date | June 22, 2018 |
| Published in Issue | Year 2018 |