Güzelyurt’ta Kaybolan Bir Değer; Çömlekçilik El Sanatı ve Son Ustası Alaf Dede

Gamze Uray

Araştırma Makalesi

Güzelyurt’ta Kaybolan Bir Değer; Çömlekçilik El Sanatı ve Son Ustası Alaf Dede

Yıl 2020, Sayı: 25, 341 - 359, 10.06.2020

Gamze Uray

Öz

Çömlekçilik en genel tanımıyla kilin, çark veya elle şekillendirildikten sonra ateşte dayanıklılık kazandırmak suretiyle pişirilip, kullanıma hazır hale getirilen üretim olarak tanımlanabilir. Çömlekçilik, ilk olarak avcı-toplayıcı hayat tarzından yerleşik hayata geçen insanoğlunun temel ihtiyaçlarını karşılamak üzere ortaya çıkmış, ilerleyen zaman içerisinde ihtiyaçtan öteye geçmiş daha sonra estetik bir öge haline gelmiştir. Çömlekçilik el sanatının/ zanaatının ham maddesi, çömlekçi çarkı, süsleme, kurutma, fırınlama ve fırın özelliklerinin yanı sıra geleneksel yapısıyla da önem arz etmektedir. Yıllardır usta-çırak ilişkisi ile öğrenilen çömlekçilik sanatı, teknolojinin gelişmesine bağlı olarak ihtiyaçların farklılaşması, yeni neslin ilgisini çekmemesi ve bu alanda yetişen çırak sayısının ihtiyaçları karşılayamaması gibi birçok nedenden ötürü unutulmaya yüz tutmuştur.
Bu çalışma; Aksaray iline bağlı tarihi Güzelyurt (Gelveri) ilçesinde yaşayan son çömlek ustası Alaf Dede ve çömlekçilik el sanatı ile ilgilidir. Ayrıca Güzelyurt (Gelveri) ilçesinde yok olmaya yüz tutmuş çömlekçilik sanatının geriye kalan tek ustası Alaf Dede’nin konuyla ilgili bilgi birikimi, duygu ve düşüncelerini bir araya getirerek yazılı bir kaynak oluşturmaktır.
Çalışmada tarama (survey) modeli uygulanmıştır. Konuyla ilgili literatür taraması yapılarak konunun teorik yapısı oluşturulduktan sonra araştırmanın amacı doğrultusunda saha çalışması yapılmıştır. Saha çalışmasında gözlem ve görüşme teknikleri uygulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Aksaray, Güzelyurt, Alaf Dede, Çömlekçilik, Usta

Kaynakça

Kaynakça
Akurgal, E. (1997). Anadolu Kültür Tarihi. Ankara: Phoenix Yayınları.
Esin, U. (1993). Gelveri-Ein Beispiel für die kulturellen Beziehungen zwischen Zentralanatolien und Südosteuropa während des Chalkolithikums. Anatolica. Netherlands: Netherlands Institute.
Foss, C. (1991). Cappadocia. The Oxford Dictionary of Byzantium. England: Oxford University Press.
Gül, M. F. (2011). Eski(me)yen Aksaray Fotoğrafları. Aksaray: Aksaray Sanayi ve Ticaret Odası.
Güner, G. (1988). Anadolu’da Yaşamakta Olan İlkel Çömlekçilik. İstanbul: Grafik Sanatlar Matbaacılık.
Kaya, E. (2009). On Bin Yıllık Tarihi Kent Aksaray. Aksaray: Yeni Aksaray Basın Yayın.
Konyalı, İ. H. (1975). Abideleri ve Kitabeleri ile Niğde Aksaray Tarihi. İstanbul: Fatih Yayınevi Matbaası.
Özbudak, M. O. (2010). Gelveri Kültürü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji Anabilim Dalı Prehistorya Bilim Dalı, İstanbul.
Özdoğan, M. (1994). “Marmara Bölgesi-Balkanlar-Orta Anadolu Arasındaki Kronoloji Sorununa Yeni Bir Yaklaşım”, XI. Türk Tarih Kongresi (s.76), Ankara.
Ramsay, W. M. (1897). Impressions of Turkey During Twelve Years Wanderings. London: Library of the Univercity of California.
Sevin, V. (2003). Anadolu Arkeolojisi. İstanbul: Der Yayıncılık.
Şimşirgil, A. (2016). Sultan II. Kılıç Arslan ve Aksaray. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
Tezcan, Burhan. (1958). Aksaray Çevresinden Derlenen Eserler. Ankara: Belleten, XXII.
Timur, M. (1987). “Anadolu’da Seramiğin Doğuşu”, Antika Dergisi, 29, 8.
Turan, O. (1984). On iki Hayvanlı Türk Takvimi. İstanbul: Cumhuriyet Matbaası.
Türedi, Ö. A. (1999). “Ateşin Toprağa Hükmettiği Sanat”. İstanbul: Süreli Sanat ve Kültür Dergisi. 157.
Vurgun, M. (2019, 12 Temmuz). Muharrem Vurgun ile Geleneksel Gelveri Çömlekçiliği Üzerine Söyleşi, Muharrem Vurgun’un Evi. Güzelyurt-Aksaray.
Yurt Ansiklopedisi. (1982). “Aksaray Maddesi”. İstanbul: Anadolu Yayıncılık.
Görsel Kaynakları
Görsel 1. Gül, M. F. (2011). Eski(me)yen Aksaray Fotoğrafları. Aksaray: Aksaray Sanayi ve Ticaret Odası.
Görsel 2. Aktokat, Nuri. (2019). https://guzelyurt.aksaray.edu.tr/fotograflarla-guzelyurt.
Görsel 3-4. Özbudak, M. O. (2010). Gelveri Kültürü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji Anabilim Dalı Prehistorya Bilim Dalı, İstanbul.
Görsel 5-18. Gamze Uray. (2019). 12 Temmuz Güzelyurt İlçesi’nde yapılan fotoğraf çekimi.
İnternet Kaynakları
İnternet:http://www.aksarayajans.com/gundem/aksaray-canak-comlek-gelveri-guzelyurt- kapadokya-metin-nalbantogl/188/.

Toplam 26 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil	Türkçe
Bölüm	Makaleler
Yazarlar	Gamze Uray Bu kişi benim 0000-0002-7975-7772
Yayımlanma Tarihi	10 Haziran 2020
Yayımlandığı Sayı	Yıl 2020 Sayı: 25

Kaynak Göster

APA	Uray, G. (2020). Güzelyurt’ta Kaybolan Bir Değer; Çömlekçilik El Sanatı ve Son Ustası Alaf Dede. Sanat Ve Tasarım Dergisi(25), 341-359.
AMA	Uray G. Güzelyurt’ta Kaybolan Bir Değer; Çömlekçilik El Sanatı ve Son Ustası Alaf Dede. Sanat ve Tasarım Dergisi. Haziran 2020;(25):341-359.
Chicago	Uray, Gamze. “Güzelyurt’ta Kaybolan Bir Değer; Çömlekçilik El Sanatı Ve Son Ustası Alaf Dede”. Sanat Ve Tasarım Dergisi, sy. 25 (Haziran 2020): 341-59.
EndNote	Uray G (01 Haziran 2020) Güzelyurt’ta Kaybolan Bir Değer; Çömlekçilik El Sanatı ve Son Ustası Alaf Dede. Sanat ve Tasarım Dergisi 25 341–359.
IEEE	G. Uray, “Güzelyurt’ta Kaybolan Bir Değer; Çömlekçilik El Sanatı ve Son Ustası Alaf Dede”, Sanat ve Tasarım Dergisi, sy. 25, ss. 341–359, Haziran 2020.
ISNAD	Uray, Gamze. “Güzelyurt’ta Kaybolan Bir Değer; Çömlekçilik El Sanatı Ve Son Ustası Alaf Dede”. Sanat ve Tasarım Dergisi 25 (Haziran 2020), 341-359.
JAMA	Uray G. Güzelyurt’ta Kaybolan Bir Değer; Çömlekçilik El Sanatı ve Son Ustası Alaf Dede. Sanat ve Tasarım Dergisi. 2020;:341–359.
MLA	Uray, Gamze. “Güzelyurt’ta Kaybolan Bir Değer; Çömlekçilik El Sanatı Ve Son Ustası Alaf Dede”. Sanat Ve Tasarım Dergisi, sy. 25, 2020, ss. 341-59.
Vancouver	Uray G. Güzelyurt’ta Kaybolan Bir Değer; Çömlekçilik El Sanatı ve Son Ustası Alaf Dede. Sanat ve Tasarım Dergisi. 2020(25):341-59.

Kapak Resmi İndir

Makale Dosyaları

Tam Metin