Fotoğraflarla Geçmişi Hatırlamak: Güncel Sanat Pratiğinde Bellek ve Hafıza Çalışmaları

Yıl 2020, Sayı: 26, 395 - 413, 28.12.2020

Eren Görgülü

Öz

Tarihsel perspektiften bakıldığında fotoğraf ve bellek arasındaki ilişkiler geçmişten günümüze değin
kapsamlı bir şekilde araştırılmış, sorgulanmış ve tartışılmıştır. Fotoğraflar geçmişte yaşanan an’lar ve
olaylarla ilgili bilgilerin zaman içinde ele geçirilen taşıyıcıları olmuştur. Roland Barthes’ın da belirttiği
üzere ‘orada olanların’ açık bir kanıtı olarak gerçekliği yansıtmakta, an’a göndermede bulunmakta,
an’ı temsil etmekte ve geçmişe yaşananlara dair bir anma ve hatırlatma görevi görmektedir. Bu
çalışma tarihte yaşanmış olayların fotoğraf çalışmalarına yansımasını Sergey Larenkov, Joe Hedwig
Teeuwisse, Shawn Clover, Nick Sullivan ve Seth Taras gibi sanatçıların yeniden/tekrar fotoğraflama
bağlamında ürettikleri eserler aracılığıyla incelemeyi ve değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Fotoğraflar,
gerçeğe olan yakınlığı bağlamında izleyiciye yaşanan olayları doğrudan göstermesi sebebiyle bu çalışma
adına önemlidir. Bu çalışma içeriği bakımından betimsel modele dayalı nitel bir araştırmadır. Geçmiş
ve şimdiyi tek bir yüzeyde çift katmanlı bir şekilde tesis eden çalışma kapsamındaki fotoğraflar,
geçmişteki gerçekliğe günümüz perspektifinden bakmayı talep etmektedir.

Anahtar Kelimeler

fotoğraf, Bellek, Sanat, Yeniden Fotoğraflama

Kaynakça

• Akova, D. N. (2011). Savaş Fotoğrafında Gerçeklik. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Fotoğraf Ana Sanat Dalı. İstanbul.
• Assman, J. (2001). Kültürel Bellek (çev. Ayşe Tekin). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Balázs, B. (2013). Görünen İnsan. İstanbul: Say Yayınları.
• Barrett, T. (2017). Fotoğrafı Eleştirmek İmgeleri Anlamaya Giriş. İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
• Barthes, R. (2014). Camera Lucida (Çev. Reha Akçakaya). İstanbul: Altıkırkbes Yayınları.
• Batchen, G. (2000). Each Wild Idea: Writing Photography History. Cambridge, MA: Massachusetts Institute of Technology Press.
• Berger, J. (1988). O Ana Adanmış. İstanbul: Metis Yayınları.
• Berger, J. (2016). Bir Fotoğrafı Anlamak. İstanbul: Metis Yayınları.
• Değirmenci, K. (2016). Fotoğrafın İmgeleri Temsil, Gerçeklik ve Dijital Çağda Fotoğraf. İstanbul: Doğu Kitabevi.
• Deleuze, G. (2005). Bergsonculuk (çev. Hakan Yücefer). İstanbul: Otonom Yayıncılık.
• Jung, C.G.(2016). İnsan Ruhuna Yöneliş. İstanbul: Say Yayınları.
• Kula, N. ve Koluaçık İ. (2016). Sinema ve Toplumsal Bellek: Türk Sinemasında Almanya’ya Dış-Göç Olgusu. ODÜ Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, Cilt: 6 Sayı: 15.
• Leslie, E. (2019). Walter Benjamin Fotoğraf Yazıları. İstanbul: Kolektif Kitap.
• Ritchin, F. (2012). Fotoğraftan Sonra. İstanbul: Espas Yayınları.
• Sayın, Z. (2009). İmgenin Pornografisi. İstanbul: Metis Yayınları.
• Sekula, A. (2013). Fotoğrafik Keşfin Anlamı Üzerine (Viktor Burgin, Fotoğrafı Düşünmek). İstanbul: Espas Yayınları.
• Sontag, S. (2011). Fotoğraf Üzerine. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Tagg, J. (2013). Fotoğrafın Değeri (Viktor Burgin, Fotoğrafı Düşünmek). İstanbul: Espas Yayınları.
• Yacavone, K. (2015). Benjamin, Barthes ve Fotoğrafın Tekilliği. İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
• Helin, P. (November, 2016). The History Channel Wants You To Know Where You Stand, Web: https://www.digitalmicdrop.com/2016/11/10/history-channel-wants-know-stand/ adresinden 01.08.2020’de alınmıştır.
• Hosmer, K. (September, 2012). Blending in San Francisco’s Massive Earthquake, Web: https://mymodernmet.com/shawn-clover-1906-and-2010-the-earthquake-blend/ adresinden 11.08.2020’de alınmıştır.
• Mutti, G. (July, 2015). Changing Cities: The Overlapping of Past and Present, Web: https://www.anothermag.com/art-photography/7611/changing-cities-the-overlapping-ofpast- and-present adresinden 19.08.2020’de alınmıştır.
• Noorata, P. (October, 2013). Sergey Larenkov’s Ghosts of World War II, Web: https:// mymodernmet.com/my-modern-shop-sergey-larenkov/ adresinden 19.08.2020’de alınmıştır.
• Townsend, P. (October, 2015). Ghosts of War: Storming the Reichstag Building in Berlin 1945, Web:https://www.flickr.com/photos/brizzlebornandbred/21799455600/in/ photostream/ adresinden 24.08.2020’de alınmıştır.
• Görsel 1: https://www.digitalmicdrop.com/2016/11/10/history-channel-wants-knowstand/, Erişim Tarihi: 01.08.2020.
• Görsel 2: https://twistedsifter.com/2012/05/blending-scenes-from-wwii-into-presentday/, Erişim Tarihi: 05.08.2020.
• Görsel 3: https://www.flickr.com/photos/hab3045/4937119178/in/ album-72157629743161979/, Erişim Tarihi: 16.08.2020.
• Görsel 4: https://mymodernmet.com/shawn-clover-1906-and-2010-the-earthquakeblend/, Erişim Tarihi: 19.08.2020.
• Görsel 5: https://www.anothermag.com/art-photography/7611/changing-cities-theoverlapping- of-past-and-present, Erişim Tarihi: 22.08.2020.