TOPLUMCU GERÇEKÇİLİK VE MÜZİK: ŞOSTAKOVİÇ’İN CAZ ORKESTRASI İÇİN SUİT NO. 1 ve 2'DEN VALS ÖRNEĞİ

Yıl 2023, Sayı: 49, 383 - 404, 01.12.2023

Ümit Fışkın

https://doi.org/10.61742/sanatyazilari.1336461

Öz

Sovyet Komünist Partisi 1932’den itibaren, Lenin’in “sanat halka aittir” yaklaşımıyla sanatçıların 19. yüzyıl ‘gerçekçilik’ bağlamında yapıt üretmesini istemiştir. Zamanla Toplumcu Gerçekçilik akımına dönüşen bu yaklaşım sanatçılar üzerinde önemli derecede etkili olmuştur. Bu etkinin izleri Şostakoviç’te Caz Orkestrası İçin Suit No. 2, Vals (1938) (Vals 2) yapıtında görülür. Op. 38a Caz Orkestrası İçin Suit No. 1, Vals (1934) (Vals 1) yapıtındaki ana temanın varyasyonunu, Vals 2’de tekrar kullanmıştır. İki vals arasında tema, armonik ilerleyiş ve akora yabancı sesler arasında belirgin farklar vardır. Vals 1’de soprano hattında yoğun kromatizm ve armonik ilerleyişte sık sık modülasyon gözlenir. Vals 2’de soprano hattında daha sade bir ezgi yapısı ve modülasyonun az olduğu görülür. Bu doğrultuda çalışmamızın amacı Şostakoviç’in Op. 38a Caz Orkestrası İçin Suit No.1, Vals ve Caz Orkestrası İçin Suit No. 2, Vals yapıtlarını Toplumcu Gerçekçilik bağlamında karşılaştırmalı olarak incelemektir. Problemimiz devlet politikasının sanatçı ve müzikal üretim üzerinde ne ölçüde etkili olduğudur. Bu doğrultuda Şostakoviç’in Toplumcu Gerçekçilik yaklaşımını nasıl ele aldığı Op. 38a Caz Orkestrası İçin Suit No.1, Vals ve Caz Orkestrası İçin Suit No. 2, Vals örneği üzerinden değerlendirilecektir. Çalışmada form analizi, fonksiyon ve armoni analizi yapılacaktır. Analizde Fransız şifrajı kullanılmıştır. Şostakoviç Vals 2’de Toplumcu Gerçekçilik prensiplerini sağlamak için armonik ilerleyiş bağlamında çok fazla modülasyona yer vermez. Motif ve tema kurgusunda ses sınırlarını daraltmış, tema ve motif tekrarlarıyla akılda kalıcılık sağlamıştır.

Anahtar Kelimeler

Toplumcu Gerçekçilik, Şostakoviç, Caz Suiti, müzik analizi, müzikoloji

Kaynakça

• Arkitera, Erişim: 15.07.2023. https://v3.arkitera.com/g151-diktatorluk-ve-mimarlik.html?year=&aID=2708&o=2706.
• Arkitera, Erişim: 15.07.2023. https://v3.arkitera.com/g151-diktatorluk-ve-mimarlik.html?year=&aID=2706.
• Burkholder, J. P., Grout, D. J., Palisca, C. V. (2010). A History of Western Music. New York, London: W.W.Norton & Company.
• Caplin, William. E. (1998). Classical Form: A Theory of Formal Functions for the Instrumental Music of Haydn, Mozart, and Beethoven. Oxford: Oxford University Press.
• Ethan, Sam. (2019). Suite For Jazz Orchestra No. 1: Waltz In G Minor, Musescore, https://musescore.com/user/8392516/scores/5559479. Erişim Tarihi: 25.11.2020.
• Griffiths, Paul. (2015). Batı Müziğinin Kısa Tarihi (A. Berktay (ed.); M. H. Spatar (trans.); 3rd ed.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Lerdahl, F. (2001). Tonal Pitch Space. Oxford: Oxford University Press.
• McKeon, Edward. (1996). Reviewed Work: Shostakovich: The Limpid Stream by Royal Stockholm Philharmonic Orchestra, Gennadi Rozhdestvensky, Shostakovich. Tempo, 196, 55–56. http://www.jstor.org/stable/944469
• Nemutlu, M.-Manav, Ö. (2011). Müzikte Alımlama. İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Schonberg, Harold. C. (1997). Büyük Besteciler, Çev. A. F. Yıldırım. İstanbul: Doğan Egmont Yayıncılık ve Yapımcılık Tic. A.Ş.
• Tagızade, Leyla. (2006). Sosyalist Realizm: Kökeni, Oluşum Süreci ve Kavramı. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 3(4), 7–24.
• Tam, Andrea (2015). Waltz No. 2, Musescore, https://musescore.com/user/5038821/scores/1273736. Erişim Tarihi: 25.11.2020.