Hieronymus Bosch'un "Dünyevi Zevkler Bahçesi" Triptiğindeki Hayvan İmgeleri

Yıl 2024, Sayı: 51, 456 - 474

Merve Yenigeldi

https://doi.org/10.61742/sanatyazilari.1516192

Öz

Batı resim sanatında zaman içerisinde dönüşümler geçirdiği gözlemlenen hayvan imgesi; sembolik, alegorik veya metaforik ifade biçimlerinde dönemin düşünsel altyapısına dair işaretler bırakır. Hayvan imgesi, Orta Çağ’da Hristiyanlık öğretisini yaymak ve dini mesajlar aşılamak amacı ile kullanılmaya başlar. Orta Çağ’dan Rönesans’a geçiş döneminde bilimin önem kazanması, hayvanlara yönelik yeni yaklaşımlar getirse de Orta Çağ’ın fantastik dünyası ilgi çekmeye devam eder. Erken dönem Rönesans resmi içerisinde konumlandırılan Hieronymus Bosch, Orta Çağ’ın fantastik varlıkları ile hayvanları betimleyerek gerçeküstü bir dünya yaratmıştır. Bu makalede, Bosch’un “Dünyevi Zevkler Bahçesi” triptiğindeki hayvan imgelerinden hareketle oluşturduğu görsel dilin temellerinin irdelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada, nitel araştırma yöntemi kullanılmış olup, araştırmanın kapsamı Orta Çağ ve Rönesans sanatı ile sınırlandırılmıştır. Bosch’un hayvan temsilleri odağında seçilmiş olan görseller, her bir panel için ayrı başlık altında değerlendirilmiş ve sembolizmi üzerine önermelerde bulunulmuştur. Bu çalışma, Bosch’un hayvan imgeleri üzerinden Orta Çağ ile Rönesans arasındaki geçiş dönemine bir bakış sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Hieronymus Bosch, Dünyevi Zevkler Bahçesi, Batı Resim Sanatı, Kuzey Avrupa Sanatı, Hayvan İmgesi

Kaynakça

• Akdeniz, Defne. (2017). Resim Sanatında Gastronomi. Ankara: Gece Kitaplığı.
• Alexandrian, Sarane. (1993). Surrealist Art. Londra: Thames and Hudson.
• Beksaç, A., E. Akkaya, T. (1990). Kaynak ve Kökenleriyle Avrupa Resim Sanatı. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Berger, John. (1980). Why Look at Animals?. New York: Pantheon Books.
• Berger, John. (2018). Portreler: Sanatçılar Üzerine Yazılar. (B. Eyüboğlu, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Bosing, Walter. (2004). Hieronymus Bosch: Between Heaven and Hell. Köln: Taschen.
• Carr-Gomm, Sarah. (2014). Sanatın Gizli Dili. (S. Zengilli, Ed.) İstanbul: İnkilap Yayınevi.
• Cohen, Simona. (2014). Review Essay: Animal Imagery in Renaissance Art. Renaissance Quarterly, 164-180. Eri-şim: 12.07.2024. https://www.jstor.org/stable/10.1086/676155
• Dufour, Alessia Devitini. (2002). Art Book Bosch: Hayal gücünün Derinlikleri. (N. Gökçeoğlu, Çev.). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Eco, Umberto. (1997). Ortaçağı Düşlemek. (Ş. Karadeniz, Çev.). İstanbul: Can Yayınları.
• Eyüboğlu, S., İprişoğlu, M. Ş. (2013). Avrupa Resminde Gerçek Duygusu. İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
• Gibson, Walter. (1995). Hieronymus Bosch. Londra: Thames and Hudson.
• Gombrich, E. H. (1969). Bosch’s “GARDEN OF EARTHLY DELIGHTS”: A Progress Report. Journal of the Warburg and Courtauld Institudes, 162-170. Erişim: 12.07.2024. https://doi.org/10.2307/750611
• Gülpınar, Şevin. (2024). Rönesans’ta Sürrealizm: Bosch ve Bruegel Sanatı Üzerine Sosyolojik Bir Bakış. İmgelem, 299-335. Erişim: 13.07.2024. Doi: 10.53791/imgelem.1481763
• Irak, Medine. (2019). Hyreniomus Bosch’un “Yeryüzü Zevkleri Bahçesi” resmi: Gerçeküstücülüğü yeniden Okuma. Sanat Dergisi, 39-46. Erişim: 13.01.2024. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/694971
• Janson, H. W., Janson, D. J. (1957). The Picture History of Painting: From Cave Painting to Modern Times. New York: Harry N. Abrams.
• Karol, Nazlı. (2020). Hieronymus Bocsh’un Hayvanları. Bilim ve Gelecek, 2-5. Erişim: 12.09.2024. https://www.academia.edu/76940595/Hieronymus_Boschun_Hayvanlar%C4%B1
• Kiriş Büyükgüner, Huri. (2021). 20. Yüzyıl Batı Sanatında Hayvan İmgesi. (Yayımlanmamış Sanatta Yeterlik Tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Resim Anasanat Dalı, İstanbul.
• Levey, Michael. (1984). From Giotto to Cézanne: A Concise History of Painting. Londra: Thames and Hudson.
• Linfert, Carl. (1989). Hieronymus Bosch. New York: Harry N. Abrams.
• Marrow, James H. (1986). Symbol and Meaning in Northen European Art of the Late Middle Ages and Early Rena-issance. Simiolus: Netherlands Quarterly for the History of Art, 150-169. Erişim: 01.07.2014. https://www.jstor.org/stable/3780635
• Muratlı, Sibel Banu. (1996). Bosch’un Sanatına İkonografik Bir Bakış. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marma-ra Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Resim-İş Eğitimi Anasanat Dalı Resim Eğitimi Sanat Dalı, İstanbul. Erişim: 12.09.2024. https://katalog.marmara.edu.tr/veriler/yordambt/cokluortam/E/F/D/E/D/T0050877.pdf
• Öndin, Nilüfer. (2017). Rönesans ve Simya. İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
• Öndin, N., Kayaalp, A. (2024). Kuzey Rönesansı. İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
• Pignatti, Terisio. (1974). Painting: Through the Eighteenth Century. New York: Newsweek Books.
• Sullivan, M. A. (2014). The timely art of Hieronymus Bosch: the left panel of “The Garden of Earthly Delights”. Oud Holland, 165-194. Erişim: 12.01.2024. https://031080bzv-y-https-www-jstor-org.msgsu.proxy.deepknowledge.io/stable/24766228?searchText=hieronymus+bosch&searchUri=%2Faction%2FdoBasicSearch%3FQuery%3Dhieronymus%2Bbosch&ab_segments=0%2FSYC-7052%2Ftest&refreqid=fastly-default%3A32ea46d7f16a0ec5f17af42ac4b5862d&seq=13
• Tanilli, Server. (2003). Yüzyılların Gerçeği ve Mirası II. Cilt. İstanbul: Adam Yayınları.
• Varal, S., Uçar A. S. (2023). Geoffrey Chaucer’in The House of Fame ve The Parliament of Birds Eserlerinde Orta Çağ Hayvan Sembolizmi Geleneği. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Uluslararası Filoloji Ve Çeviribilim Dergi-si, 18-33. Erişim: 09.07.2024. https://doi.org/10.55036/ufced.1268101