SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ ÖĞRENCİLERİNİN TIBBİ HATA TUTUMLARININ BELİRLENMESİ

Year 2020, Volume: 2 Issue: 1, 40 - 51, 23.01.2020

Fadime Çınar , Esra Pamuk , Enes Faruk Ulusoy , Mustafa Yılmaz

Abstract

Amaç: Özellikle teknolojideki hızlı ilerlemeler sağlık profesyonellerinin tanı ve tedavilerini etkilemekte bakım planlarının ve tıbbi uygulamalardan doğabilecek hata kaynaklarının yeniden gözden geçirilmesini zorunlu kılmaktadır. Amaç mümkün olduğunca hatayı minimize etmek, hasta bakımını etkin bir biçimde sunabilmektir. Bu kapsamda bakım kaynaklı olası istenmeyen olayları (tıbbi hataları) önlemeye yönelik hasta güvenliği programlarının sağlık yönetiminde ele alınmasının önemi gün geçtikçe daha da artmaktadır. Tıbbi hatalar hasta güvenliğinin zeminini oluşturmaktadır. Tıbbi hata türleri sağlık profesyonellerinin görevlerini yerine getirirken en sık karşılaştıkları ve yol açtıkları hata türlerini içermektedir. Bu bağlamda hata oranlarının azaltılabilmesi için sağlık profesyonellerinin tıbbi hatalara karşı tutumlarının belirlenmesi büyük önem taşımaktadır. Bu kapsamda çalışmanın amacı, geleceğin birer sağlık profesyoneli olacak olan sağlık bilimleri fakültesinde öğrenim gören öğrencilerin tıbbi hata tutumlarının ve ilişkili faktörlerin belirlenmesidir.
Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı tipte olan bu araştırmanın evrenini İstanbul ilinde Avrupa yakasında faaliyette bulunan bir vakıf üniversitesinin sağlık bilimleri fakültesinde eğitim gören Beslenme ve Diyetetik. Sosyal Hizmet, Hemşirelik ve Sağlık Yönetiminden toplam 732 öğrenci oluşturdu. Araştırmada örneklem seçimine gidilmeyip, evrenin tamamına ulaşılması hedeflendi. Araştırmaya katılmayı kabul eden öğrenciler araştırma kapsamına alındı. Ancak çalışmaya katılmayı kabul etmeyen ve verilerin toplandığı günlerde okula devam etmeyen 509 öğrenci araştırmanın örneklemi kapsamına alınamadı ve örneklemi 223 öğrenci oluşturdu. Aştırmanın verileri 01-30 Nisan 2019 tarihleri arasında anket yöntemi ile toplandı. Veri toplama aracı olarak, araştırmacılar tarafından literatür doğrultusunda oluşturulan, "Tanıtıcı Bilgi Formu" ve Güleç ve İntepeler' in (2013) geliştirdikleri Tıbbi hatalarda tutum (THTÖ) ölçeğidir. Bilgilerin değerlendirilmesinde SPPS 25.0 istatistik paket programı kullanıldı. Sürekli değişkenler ortalama±standart sapma, kategorik değişkenler sayı veya yüzde ile gösterildi. Değişkenlerin dağılımının normal olup olmadığını değerlendirmek için Kolmogorov-Smirnov testi kullanıldı. Değişkenlerin normal dağılım gösterdiği belirlendi. İstatistiksel karşılaştırmalarda normal dağılım gösteren değişkenler; Bağımsız iki örneklem testi ve ikiden fazla değişkenler için One Way ANOVA testleri kullanılarak değerlendirildi, p<0,05 istatistiksel olarak anlamlı kabul edildi.
Bulgular: Çalışmaya dâhil olan 223 öğrencinin yaş ortalaması 21,73±1,85 olup %98,72si 20-24 yaş grubu aralığındadır ve %82,5'i kadındır. Öğrencilerin %32,7' si (n=73) Sağlık Yönetimi, %24,2'si Sosyal Hizmet (n=54), %16,1'i (n=36) Hemşirelik, %27'si Beslenme ve Diyetetik (n=60) bölümü öğrencisidir. Öğrencilerin Tıbbi Hata Tutum Ölçeğinden aldıkları toplam puan 3,28±,07 olup, orta düzeydedir. Tıbbi hata tutumunu etkileyen faktörler ile ölçek toplam puanı arasındaki ilişki incelendiğinde; Öğrencilerin bulundukları bölüm değişkenine göre Hemşirelik programı öğrencilerinde (p<0,05) anlamlı fark bulundu. Öğrencilerin cinsiyet ve yaş değişkenine göre ölçek puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı (p>0.05) fark yoktu. Bölümlerin kendi sınıfları arasında ikinci sınıftan son sınıfa kadar olan öğrencilerin ölçek puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı (p<0,0] fark saptandı. Ayrıca hasta güvenliği eğitimi alan öğrenciler ile almayanlar arasında da anlamlı (p<0.05) fark bulundu.
Sonuç: Geleceğin sağlık profesyonelleri olacak sağlık bilimleri fakültesi öğrencilerinin farklı tıbbi hataların ve hata bildiriminin öneminin farkındalığının orta düzeyde olduğu saptandı. Sağlık profesyonelleri bilgi düzeyleri, konu ile ilgili duyguları veya davranışlarıyla tıbbi hataya karşı tutumlarını olumlu yönde geliştirmek için tıbbi hatalar ve hasta güvenliği eğitimlerinin ders konuları olarak anlatılması önerilmektedir.

Keywords

Tıbbi hata, Tutum, Sağlık bilimleri öğrencileri, Sağlık yönetimi

References

• Aktaş, F., Baybek, H., Kıvrak, A. ve Kertişci, R. (2018). Hemşirelik Öğrencilerinin Tıbbi Hatalara Yönelik Tutumları. 17. Ulusal Hemşirelik Öğrencileri Kongresi Bildiri Kitabı, 4-6 Nisan 2018, Çanakkale. Altuntaş, S., Güven, G., Öztürk, K., & Işık, E. (2019) Hemşirelik Öğrencilerinin Tıbbi Hatalara Karşı Tutumları. Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Ve Araştırmaları Dergisi, 1(1), 1-9. Anezz E. (2006). Clinical perspectives on patient safety. Wals K, Boaden R. (Ed.). Patient safety research in to practice. London: Mcgraw Hill Education Open University Press. S:9-18. Bodur, S., Filiz, E., Çimen, A. ve Kapçı, C. (2012). Ebelik ve hemşirelik son sınıf öğrencilerinin hasta güvenliği ve tıbbi hatalar konusundaki tutumu. Genel Tıp Dergisi, 22:2, 37-42. Dikmen, Y.D., Yorgun, S. ve Yeşilçam, N. (2014). Hemşirelerin tıbbi hatalara eğilimlerinin belirlenmesi. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 1:1, 44–56. Er, F. ve Altuntaş, S. (2016). Hemşirelerin tıbbi hata yapma durumları ve nedenlerine yönelik görüşlerinin belirlenmesi. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, 3:3, 132-139 Gök, D., ve Sarı Yıldırım, H. (2017).Pediatri Hemşirelerinin Tıbbi Hatalardaki Tutumları. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2(1), 7-13. Güleç, D. ve İntepeler, Ş.S. (2013). Tıbbi hatalarda tutum ölçeğinin geliştirilmesi. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 15:3, 26-41. Gündoğmuş ÜN, Özkara E, Mete S. (2004). Nursing and midwifery malpractice in Turkey based on the higher health council records. Nursing Ethics, 11 (5), 89-98 Kağıtçıbaşı Ç. (2010). Günümüzde İnsan ve İnsanlar. Sosyal Psikolojiye Giriş, 10. Baskı, İstanbul: Evrim Basım Yayım ve Dağıtım Yayımcılık, 22-42 Mitchell PH. (2008). Defining patient safety and quality care. Hughes RG (Ed.). Patient Safety and Quality: An Evidence-Based Handbook for Nurses. S:1-5. Özer, Ö., Taştan, K., Set, T., Çayır, Y. ve Şener, M.T. (2015). Tıbbi hatalı uygulamalar. Dicle Tıp Dergisi, 42:3, 394-397. Schoen, C., Osborn, R., Huynh, P. T., Doty, M., Zapert, K., Peugh, J., & Davis, K. (2005). Taking The Pulse Of Health Care Systems: Experiences Of Patients With Health Problems In Six Countries: Patients’ voices can provide policy leaders with a window onto what is happening at the front lines of care. Health affairs, 24(Suppl1), W5-509. Smits M, Zegers M, Groenewegen PP, Timmermans DR, Zwaan L, Van Der Wal G ve ark. (2010). Exploring the causes of adverse events in hospitals and potential prevention strategies. Qual Saf Health Care,19 (5), 1-7. Tansüyer T. (2010). Hasta güvenliği ve tıbbi hatalar konusunda sağlık personelinin görüşlerini belirlemeye yönelik bir alan araştırması. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara Tavşancıl E. (2010). Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. 2. Baskı, İstanbul, Nobel Yayın Dağıtım, 18-44. Temel M. (2005). Sağlık personelini ilgilendiren önemli bir konu: Malpraktis. Hemşirelik Forumu, 3 (1), 84-90. Tütüncü Ö, Küçükusta D, Yağcı K. (2007). Toplam kalite yönetimi kapsamında hasta güvenliği kültürü ve bir ölçme aracı. Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7: 519-533 Yaprak, E. & İntepeler, Ş.S. (2015). Factors affecting the attitudes of health care professionals toward medical errors in a public hospital in Turkey. International Journal of Caring Sciences, 8:3, 647655 Yıldırım, A., Aksu, M., Çetin, İ., & Şahan, A. G. (2009). Tokat İli Merkezinde Çalışan Hekimlerin Tıbbi Uygulama Hataları İle İlgili Bilgi, Tutum Ve Davranışları. Cumhuriyet Medical Journal, 31(4), 356-366. Yıldız, A. (2018). Tıbbi Hataya Yaklaşımda Hasta Güvenliği Eğitiminin Öneminin Değerlendirilmesi: Sağlık Öğrencileri Üzerinde Bir Araştırma. Journal Of Social And Humanities Sciences Research (Jshsr), Vol:5 Issue:24 Pp:1750-1756 Zencirci, A.D. (2010). Hemşirelik ve hatalı tıbbi uygulamalar. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 12:1, 67-74.