TÜRKİYE’DE BELEDİYELERİN VERGİLENDİRME YETKİSİ: “VAR” MI “YOK” MU İŞTE BÜTÜN MESELE BU

Year 2014, Issue: 92, 117 - 141, 01.03.2014

Soner Yakar İsmail Orçun Gündüz

Abstract

Belediyelerin öz gelirleri olan vergi, harç ve benzeri mali yükümlülükler, 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nda belirlenmiştir. İlgili Kanun’da belediyelere kanunla sınırları belirlenmek koşuluyla bazı vergi ve harçlar için aşağı ve yukarı sınırlar içerisinde oran ve/veya tarifeleri belirleme yetkisi verilmiştir. Bir anlamda sınırlı da olsa belediyelere vergilendirme yetkisi verilmiştir. 29.12.2011 tarihli Anayasa Mahkemesi kararı ile belediyelerin vergilendirme yetkisi Anayasa’nın 73. maddesindeki “verginin yasallığı” ilkesine aykırı olduğu gerekçesiyle iptal edilmiş ve bunun üzerine, 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nda yapılan değişiklikle bu yetki Bakanlar Kuruluna verilmiştir. Bu gelişmelerden sonra, Anayasa Mahkemesi 10.04.2013 tarihli kararında ise hafta sonu çalışma ruhsat harcına ilişkin tarifeyi belirleme yetkisinin belediye meclislerine verilmesini Anayasa’nın 73. maddesine aykırı bulmamıştır. Bu kararda Anayasa Mahkemesi yerel nitelikli vergiler için belediyelere oran ve/veya tarifeleri yasal sınırlar içerisinde belirleme yetkisinin verilebileceğini belirtmiştir. Bu çalışmanın amacı, belediyelerin vergilendirme yetkisini söz konusu Anayasa Mahkemesi kararları çerçevesinde değerlendirmektir

Keywords

Belediyeler, Vergilendirme Yetkisi, 1982 Anayasası, Belediyelerin

TAXATION POWER OF THE MUNICIPALITIES IN TURKEY: “TO EXIST” OR “NOT TO EXIST” THAT IS THE QUESTION

Abstract

Taxes, fees and similar financial liabilities that are the municipalities’ own revenues have been identified in the Municipal Revenue Code of 2464. The municipalities were given the authority to determine the rate and/or table of some taxes and fees within the lower and upper limits under the condition that it is determined by law. In a sense, a limited taxation power has been assigned to the municipalities. The taxation power of the municipalities was annulled by the dated 29.12.2011 decision of the Constitutional Court for being contrary to the “tax legitimacy” principle that is mentioned in the article 73 of the Constitution and then it was reassigned to the Council of Ministers by the amendment in the Municipal Revenue Code of 2464. Following these developments, the Constitutional Court issued a decision on 10.04.2013 in which it has decided that the authority of the municipal councils on determining the table of the fees for working licence on vacation days is not contrary to the article 73 of the Constitution. The Constitutional Court has stated in this decision that the municipalities could be given the authority to determine the rate and/or table of local taxes within the legal lower and upper limits. This study aims to evaluate the taxation power of the municipalities in the context of the above-stated Constitutional Court’s decisions

Keywords

Municipalities, Taxation Power, 1982 Constitution, Taxation Power of

References

• Akgüner, Tayfun (1982), “Belediye İşgal Harcı”, İdare Hukuku ve İlimler Dergisi, Cilt 3, Sayı 1-3.
• Arıkboğa, Ülkü (2004), Yönetimler Arası Mali İlişkiler, 1. Basım, Yaylacık Matbaası, İstanbul.
• Bird, Richard (2000), “Intergovernmental Fiscal Relations in Latin America: Policy Design and Policy Outcomes”, Inter American Development Bank, Sustainable Development Department Technical Papers Series.
• Blöchliger, Hansjörg (2008), Tax Assignment and Tax Autonomy in OECD Countries, Fiscal Federalism and Political Decentralization, Nuria Bosch ve Jose M. Duran (der.), Edward Elgar, UK.
• Blöchliger, Hansjörg, Josette Rabesona (2009), The Fiscal Autonomy of Sub-Central Governments, OECD Working Papers on Fiscal Federalism, No. 9.
• Bulutoğlu Kenan (1976), Türk Vergi Sistemi, Fakülteler Matbaası, İstanbul.
• Çağan, Nami (1982), Vergilendirme Yetkisi, Kazancı Hukuk Yayınları, İstanbul.
• Çağan, Nami (1984), “Türk Anayasası Açısından Vergileme Yetkisi”, Anayasa Yargısı Dergisi, No: 1, Ankara.
• Doğrusöz, Bumin (2000), “Yargı Kararları Işığında Vergilerin Kanuniliği İlkesi Açısından Türk Vergi Mevzuatının İncelenmesi”, Marmara Üniversitesi Maliye Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayın No: 12.
• Ebel, Robert D., Serdar Yılmaz (2002), “Concept of Fiscal Decentralization and Worldwide Overview”, World Bank Institute Working Paper, No. 30346.
• Egeli, Haluk, Funda Diril (2012), “Türkiye’de Yerel Yönetimlerde Mali Özerklik ve Vergilendirme Yetkisi”, Sayıştay Dergisi, Sayı 84, Ocak-Mart.
• Gerek, Şehnaz, Ali Rıza Aydın (2005), Anayasa Yargısı ve Vergi Hukuku, Birinci Baskı, Seçkin Yayınları, Ankara.
• Gözler, Kemal (1998), Hukukun Genel Teorisine Giriş: Hukuk Normlarının Geçerliliği ve Yorumu Sorunu, US-A Yayıncılık, Ankara.
• Gündüz, İsmail Orçun, Bilge Hakan Agun (2009), “Bir Yerel Yönetim Geliri Olarak Yerel İşletme Vergisi: Avrupa Birliği Uygulaması ve Türkiye’de Uygulanabilirliği”, Prof. Dr. Mualla Öncel’e Armağan, Ankara Üniversitesi Yayınları, No.243, Cilt I, Ankara.
• Güner, Ayşe (2004), “Belediyelerin Öz Gelirleri”, Vergi Dünyası Dergisi, Sayı: 274, Haziran.
• Güner, Ayşe (2006), “Yönetimler Arası Gelir Bölüşümü: Temel İlke ve Uygulamalar”, Mali Yerelleşme, Teori ve Uygulamalar Üzerine Yazılar, Ayşe Güner ve Serdar Yılmaz (Der.), Marmara Üniversitesi Yerel Yönetimler Araştırma ve Eğitim Merkezi ve Güncel Yayıncılık Yayınları, İstanbul.
• Güneş, Gülsen (1998), Verginin Yasallığı İlkesi, Alfa Basım Yayım Dağıtım, İstanbul.
• İBB (2014), http://www.ibb.gov.tr/tr-tr/kurumsal/belediyetarihcesi/Pages/Belediye Tarihcesi.aspx (Erişim Tarihi: 12.05.2014).
• Karakoç, Yusuf (2011), Genel Vergi Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara.
• Keleş, Ruşen (1987), “Belediye Gelirleri”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt 20, Sayı 4, Aralık.
• Lao-Araya, Kanokpan (2002), “Effect of Decentralization Strategy on Macroeconomic Stability in Thailand”, Asian Development Bank ERD Working Paper Series, No. 17, August.
• Martinez-Vazquez, Jorge, Charles McLure, François Vaillancourt (2006), “Revenues and Expenditures in an Intergovernmental Framework”, Perspectives on Fiscal Federalism, Richard Bird ve François Vaillancourt (der.), World Bank, Washington.
• Nadaroğlu, Halil (1983-1984), “Mahalli İdareler Maliyesindeki Gelişmelerin Değerlendirilmesi”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, Seri 29.
• Nadaroğlu, Halil (1989), Mahalli İdareler, 4. Baskı, Beta, İstanbul.
• OECD (2014a), Taxing Power of Sub-Central Governments A Taxonomy of Tax Autonomy, http://www.oecd.org/media/oecdorg/directorates/centreforta xpolicyandadministration/A%20taxonomy%20of%20tax%20autonomy.doc (Erişim Tarihi: 18.05.2014).
• OECD (2014b), Table 1. Taxing Power of Sub-Central Governments, 2008, http:// www.oecd.org/ctp/federalism/50247929.xls (Erişim Tarihi: 18.05.2014).
• Öncel, Mualla, Ahmet Kumrulu, Nami Çağan (2012), Vergi Hukuku, 21. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara.
• Öz, Semih (2012), “Anayasa Mahkemesinin Belediye Meclislerinin Vergilendirme Yetkisiyle İlgili Kararına İlişkin Bir Değerlendirme”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi Cilt 67, No: 4.
• Sakınç, Süreyya (2001), Yerel Yönetimler Ekonomisi, Emek Matbaası, Manisa.
• Shakespeare, William (2014), Hamlet, (çev. Sabahattin Eyüpoğlu), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, XI. Basım, İstanbul.
• Sertesen, Selçuk (2013), “Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı Reform Açısından Önemli mi?”, Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı, http://www.tepav. org.tr/upload/ Sarti_Reform_Acisindan_Onemli_mi. pdf, (Erişim Tarihi: 30.05.2014).
• Şenyüz, Doğan, Mehmet Yüce, Adnan Gerçek (2012), Vergi Hukuku, Ekin Kitabevi, 2012.
• Tanzi, Vito (1995), “Basic Issues on Decentralization and Tax Assignment”, Reforming China’s Public Finances, Ethistam Ahmad, Gao Qiang ve Vito Tanzi (der.), IMF, Washington.
• Türkoğlu, İrfan (2009), Yerel Yönetimlerde Mali Reform Arayışları: Türkiye’de Belediyelerde Mali Özerklik ve Belediye Başkanlarının Mali Özerklik Algılamaları, Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı Yayın No:2009/389, Ankara.
• Ulusoy, Ahmet, Tekin Akdemir (2009), “Yerel Yönetimler Mali Özerklik, Türkiye ve OECD Ülkelerinin Karşılaştırmalı Analizi”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 12, Sayı: 21.
• Ulusoy, Ahmet, Tekin Akdemir (2010), Mahalli İdareler, 6. Basım, Seçkin Yayınevi, Ankara.
• Yakar, Soner, Tamer Budak (2013), “Bakanlar Kurulunun Vergilendirme Yetkisinin Alt Sınır: “Sıfır Oran”ın Anlamı”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 22, Sayı 1.
• Yaltı, Billur (2010), “Anayasa Mimarisinde Bir Yapıtaşı: Mahalli İdarelerin Tali Vergilendirme Yetkisi Üzerine Değerlendirmeler”, Vergi Sorunları Dergisi, Sayı 261, Haziran.
• http://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/anayasa.maddeler?p3=215, (Erişim Tarihi: 30.05.2014).
• http://www.sayilikanun.com/tag/6487-sayili-kanunun-gerekcesi/, (Erişim Tarihi: 12.05.2014).
• www.hukukturk.com,(Erişim Tarihi: 18.05.2014).