ÇİMENTO SEKTÖRÜNDE ETKİNLİK ANALİZİ: İSO 500 İÇERİSİNDE YER ALAN FİRMALAR ÜZERİNE BİR UYGULAMA

Year 2020, , 41 - 52, 17.05.2020

Alper Gedik

https://doi.org/10.35375/sayod.731823

Abstract

Rekabet olgusu günümüz işletmelerine de önemini hızla arttırmaktadır. Rekabetin artması işletmelerin birbirleriyle olan ilişkilerinde özellikle kaynak kullanımı hususunda ortaya çıkmaktadır. İşletmelerin kaynaklarını etkin ve verimli kullanmaları rakip işletmeler karşısında rekabet üstünlüğü oluşturmalarına zemin hazırlamaktadır. Rekabet olgusu her sektörde olduğu gibi çimento sektöründe de önem araz etmektedir.
Çimento sektörünün diğer sektörlerle ilgisi ve özellikle inşaat sektörüne olan etkisi önemlidir. Ayrıca çimento sektörü ülke ekonomisinin kalkınmasında aktif rol oynamaktadır denilebilir. İnşaat sektöründe artan rekabet çimento sektöründeki işletmeleri da alternatif Pazar arayışına sürüklemiştir. Yapılan çalışmada İstanbul sanayi odası tarafından her yıl yayınlanan Türkiye’nin en büyük 500 işletmesi (İSO 500) raporundan yararlanılmıştır. İSO 500 de yer alan çimento sektöründe faaliyet gösteren işletmeler üzerine çalışma yapılmıştır. Çalışmada verilerine ulaşılabilen yedi işletmenin 2014-2016 yıllarını kapsayan Malmquist (TFV) endeksi kullanılarak etkinlikleri ölçülmüştür.
Çalışma sonucunda; uygulanan yöntemler sonrası çıkan sonuçlar incelendiğinde işletmeler 2014-2015 yılları arasında daha etkin olup 2015-2016 yılarında bir düşüşe geçmiştir. Çimento sektörü bu yıllar arasında bir artışta iken ilerleyen yıllarda düşüş yaşamaktadır. Genel olarak bu işletmelerde sürekli etkin olarak görülen işletmeler Nuh ve Aslan Çimento olarak belirlenmiştir. Düşüş yaşamakta olan işletme ise genel olarak Akçansa Çimento olduğu belirlenmiştir.

Keywords

VERİ ZARFLAMA ANALİZİ, MALMQUİST TOPLAM FAKTÖR VERİMLİLİĞİ, ETKİNLİK, ÇİMENTO SEKTÖRÜ

References

• Altan, M. (2010). Türk Sigortacılık Sektöründe Etkinlik: Veri Zarflama Analizi Yöntemi İle Bir Uygulama. Gazi Üniversitesi İktisai ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(1), 185-204.
• Bayrak, R. (2015). Savunma Sanayinde Etkinlik Analizi: Dünyanın En Büyük 100 Şirketine Sahip Ülkeler Arasında Bir Karşılaştırma. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı.
• Behdioğlu, S., ve Özcan, G. (2009). Veri Zarflama Analizi Ve Bankacalık Sektöründe Bir Uygulama. Süleyman Demirel üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(3).
• Cenger, H. (2011). İMKB'DE İşlem Gören Çimento Şirketlerinin Performanslarının Ölçülmesinde Veri Zarflama Analizi Yaklaşımı. Atatürk Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 25(3-4), 31.
• Cingi, S., ve Tarım, Ş. (2000). Türk Banka Sisteminde Performans Ölçümü DEA-MALMQUIST TEP Endeksi Uygulaması. Türkiye Bankalar Birliği, Araştırma Tebliğleri Serisi(1).
• Ekinci, R. (2013). Endüstriyel Genişleme Yolu: Demir Çelik Endüstrisinde Etkinlik Analizi. Dokuz Eylül Üniverstesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı İktisat Programı Yüksek Lisans Tezi.
• Gençtürk, M., ve Demir, Y. (2006). İMKB'DE İşlem Gören Yerli Ve Yabancı Bankaların Göreli Etkinliklerinin Veri Zarflama Analizi İle Ölçümü. D.E.Ü.İ.İ.B.F, 21(2), 49-74.
• Karsak, E., ve İşcan, F. (2000). Çimento Sektöründe Göreli Faaliyet Performanslarının Ağırlık Kısıtılamaları Ve Çapraz Etkinlik Kullanılarak Veri Zarflama Analizi İle Değerlendirilmesi. Galatasaray Üniversitesi, Endüstri Mühendisliği Bölümü, 2(3).
• Kayalıdere, K., ve Kargın, S. (2004). Çimento Ve Tekstil Sektörlerinde Etkinlik Çalışması Ve Veri Zarflama Analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(1).
• Kula, V., ve Özdemir, L. (2007). Çimento Sektöründe Göreceli Etkinsizlik Alanlarının Veri Zarfllama Analizi Yöntemi İle Tespiti. Afyon Kocatepe Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, 6(1).
• Kula, V., Kandemir, T., ve Özdemir, L. (2009). VZA Malmquist Toplam Faktör Verimlilik Ölçüsü: İMKB'YE Koteli Çimento Şirketleri Üzerine Bir Araştırma. SÜ İİBF Sosyal Ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi.
• Kutlar, A., ve Babacan, A. (2008). Türkiye'deki Kamu Üniversitelerinde CCR Etkinliği, Ölçek Etkinliği Analizi: DEA Tekniği Uygulaması. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15.
• Lorcu, F. (2010). Malmquist toplam faktör verimlilik endeksi: Türk otomotiv sanayi uygulaması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi.
• Özen, Y. (2013). Türkiye'de Çimento Sanayi Ve (Elazığ İlinde Altınova Çimento Fabrikası Örneği). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Coğrafya Anabilim Dalı.
• Öztürk, E., (1980), Türkiye Çimento Endüstrisinde Verimlilik, Verimlilik Dergisi, Özel Sayı,
• Sey, Y. (2004). Türkiye Çimento Tarihi, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı; Türkiye Çimento Müstahsilleri Birliği; Çimento Müstahsilleri İşverenleri Sendikası.
• Topçuoğlu, Ö. (2016). Özelleştirmenin Etkinlik Ve Verimliliğine Yansıması: Çimento Sektörü Üzerine Bir Uygulama. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı.
• Ulucan, A. (2000). Şirket Performanslarının Ölçülmesinde Veri Zarflama Analizi Yaklaşımı: Genel Ve Sektörel Bazda Değerlendirmeler. Hacettepe Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(1).
• Üstündağ, E. (2009). Veri Zarflama Analizi İle Verimliliğin Değerlendirilmesi: Çimento Sektörü Üzerine Uygulama. Selçuk Üniverstesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi İstatistik Anabilim Dalı.