12 Temmuz Beyannamesi'nin Siyasal Etkileri ve Önemi Siyasal Hayatımızda Çatışma Çözümüne Bir Başarı Örneği

Yıl 2012, Sayı: 16, 77 - 100, 01.12.2012

Hüseyin Şeyhanlıoğlu

Öz

Türkiye, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra kurulan iki kutuplu dünya düzeninde Sovyetler Birliği’nden kaynaklanan tehdit, toplumsal değişim ihtiyacı, tek parti zihniyetinin sürdürülemezliği ve demokratik ülkeler safının ön şartı olarak altı ay içinde çok partili siyasal hayata geçmiştir. Ancak tek partinin otoriter politikacıları, kurumları ve bürokratları bir muhalefetin yaşamasını imkânsız hale getirmişti. Bu süreçte Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, iktidar ve muhalefet partileri arasına tarafsız olarak girmiş ve muhalefetin de iktidar kadar yasal olduğunu belirten, 12 Temmuz Beyannamesi’ni yayımlamıştır. Bu makalenin amacı siyasi tarihimizde iktidar muhalefet ilişkilerinin kilitlendiği durumlara bir başarı örneği olarak gösterilen, 12 Temmuz Beyannamesi’nin önemini ve siyasal etkilerini analiz etmektir

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet Halk Partisi, Demokrat Parti, 12 Temmuz Beyannamesi, İsmet İnönü

THE POLITICAL EFFECTS AND IMPORTANCE OF TWELVE JULY DECLARATION A Success Example of Conflict Resolutıon In Our Political Life

Öz

Following World War II, Turkey’s transition into multy-party political life occured within six months, which is a pre-condition of democratic countries. However, single-party regime’s institutions, bureaucrats and politicians made it impossible for a real opposition to come true in a short time. President İsmet İnönü, mediated impartially between the ruling and opposition parties, and pointed out that the opposition also was as legitimate as the ruling power. The subject of this article is to analyze national and international dimensions of the declaration of 12 July 1947, which is regarded as an examplary of success in the situations when the ruling power and opposition relations were in a stalemate in our political life

Anahtar Kelimeler

Republican People Party, Democrat Party, 12 July Declaration, İsmet İnönü

Kaynakça

• AĞAOĞLU, A.: Serbest Fırka Hatıraları, İletişim Yayınları, İstanbul, 1994.
• AHMAD, F.: Modern Türkiye’nin Oluşumu, Sarmal Yayınevi, İstanbul, 2010.
• ALBAYRAK, M: Türk Siyasi Tarihinde Demokrat Parti (1946-1960), Phoenix Yayınları, Ankara, 2004. ALPKAYA, F.:“Kazım Karabekir”, Türkiye’de Siyasi Düşünce Muhafazakârlık, Cilt:5, (Der. Ahmet Çiğdem), İletişim Yayınları, İstanbul, 2003.
• BAYAR, C., (Der. ŞAHİNGİRAY): Celal Bayar'ın Söylev ve Demeçleri, Türkiye İş Bankası Yayınları, 1. Basım, İstanbul, Kasım 1999.
• BAŞAR, A. H.: Yine Hayal Aleminde Uçuyorum, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2007.
• BURÇAK, R. S.: Türkiye’de Demokrasiye Geçiş 1945–1950, Olgaç Yayınevi, İstanbul, 1979.
• DEMİRBAŞ, O.: “Birinci TBMM’de İkinci Grup’un “Milletvekili Seçim Yasası’nın değiştirilmesine İlişkin Önergesi ve Mustafa Kemal Paşa’nın Yurttaşlık Hakları”, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Ekim 2000-Mart 2001.
• DEMİREL, A.: Birinci Meclis’te Muhalefet, İletişim Yayınları, İstanbul, 1995.
• ERDOĞAN, M.: Liberal Toplum Liberal Siyaset, Siyasal Kitapevi, Ankara,1992.
• EROĞUL, C.: Demokrat Parti Tarihi ve İdeolojisi, İmge Kitabevi, Ankara, 1998.
• FINDLEY, C. V. :Modern Türkiye Tarihi: İslam, Milliyetçilik ve Modernlik 1789-2007, Timaş Yayınları, 1. Baskı İstanbul, Ekim 2011.
• GOLOĞLU, M.: Demokrasiye Geçiş (1946–1950), Kaynak Yayınları, İstanbul, 1982.
• HEPER, M.: İsmet İnönü, Türkiye İş Bankası Yayınları, 1. Baskı, İstanbul, Ağustos 2008.
• KARPAT, K. H.: Türk Demokrasi Tarihi, Timaş Yayınları, 1. Baskı, İstanbul, Nisan 2010.
• KARPAT, K. H: Türk Demokrasi Tarihi Sosyal, Ekonomik, Kültürel Temeller, Afa Yayınları, İstanbul, 1996.
• KOÇAK, C.: Belgelerle İktidar ve Serbest Cumhuriyet Fırkası, İletişim Yayınları, İstanbul, 2006.
• ÖĞÜN, S. S.: “Türk Muhafazakârlığının Kültürel Politik Kökleri”, Türkiye’de Siyasi Düşünce Muhafazakârlık, Cilt:5, (Der. Ahmet ÇİĞDEM), İletişim Yayınları, İstanbul, 2004.
• SAROL, M.: Bilinmeyen Menderes I, Kervan Yayınları, İstanbul, 1983.
• SHAW, S. J.- SHAW E. K.: Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye Cilt 2, E Yayınları, İstanbul, 2006.
• SİTEMBÖLÜKBAŞI, Ş.: Parti Seçmenlerinin Siyasal Yönelimlerine Etki Eden Sosyoekonomik Faktörler, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 2001.
• TOKER, M.: Tek Parti’den Çok Partiye, Milliyet Yayınları, İstanbul, 1970.
• TİMUR, T.: Türkiye'de Çok Partili Hayata Geçiş, İletişim Yayınları, İstanbul, 1991.
• TUNA,T.: Adnan Menderes’in Günlüğü, Şule Yayınları, İstanbul, 2002.
• TUNÇAY, M.: "Cumhuriyet Halk Partisi (1923–1950)", Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, C. 8, İletişim Yayınları, İstanbul, 1983.
• TURAN, Ş. : Türk Devrim Tarihi Çağdaşlık Yolunda Yeni Türkiye, Bilgi Yayınevi, Ankara, 1999.
• ZÜRCHER, E. J., Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, İletişim Yayınları, İstanbul, 2009. Gazeteler
• Cumhuriyet Gazetesi, 04 Eylül 1947
• TC Resmi Gazete, Sayı:6147, 2 Kasım 1945
• Son Posta Gazetesi, 08 Ocak 1946
• Son Telgraf Gazetesi, 19 Aralık 1947
• Son Telgraf Gazetesi, 22 Nisan 1950 İnternet
• AKIN, F.: “12 Temmuz Beyannamesi’nin Türk Siyasi Tarihindeki Yeri ve Önemi”, Tarih Portalı Sitesi,
• http://www.tarihportali.net/tarih/turk_siyasi_tarihinde_12_temmuz_beyanna mesi-t6619.0.html;imode= (20.05.2012)
• (http://www.byegm.gov.tr/yayinlarimiz/kitaplar/fmd/tr/12255.htm, (05.01.2011)