YEREL YÖNETİMLERİN VERGİLENDİRME YETKİSİNE İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

Yıl 2014, Sayı: 20, 27 - 54, 01.12.2014

M. Ali Dulupçu Gökhan Özkul , Hidayet Ünlü Meral Sayın

Öz

Bu çalışmada, “yerel yönetimlerin vergilendirme yetkisiyle ilgili olarak uluslararası literatür ve uygulamaların deneyimleri ışığında, Türkiye’de yerel yönetimlerin vergilendirme yetkisine ilişkin, özellikle iktisadi etkinlik açısından değerlendirmeler yapılması ve Türkiye ile ilgili önerilerin geliştirilmesi” amaçlanmıştır. “Vergilendirme yetkisi” kavramına ilişkin çeşitli yaklaşımlar, özellikle OECD’nin ayrıntılı bir analiz sonucu ortaya koyduğu “vergilendirme yetki sınıflaması” çerçevesinde, ülkelerin farklı idari yapıları esas alınarak incelenmiştir. Türkiye’de vergilendirme yetkisinin Anayasa tarafından merkezi hükümete verildiği ve ayrıca, merkezi hükümetin yerel idarelere, görevleri ile orantılı geliri sağlama yükümlülüğünün bulunduğu belirlenmiştir. Buna ilave olarak, yasama organının, gerektiğinde konu ile ilgili yetki devri düzenlemesi yapabileceği belirtilmiştir. Türkiye’de yerel yönetimlerin kaynak problemlerinin temel nedenlerinden birisinin, “vergi kaynaklarından verginin nasıl toplanacağı ve etkin bir şekilde nereye harcanacağı” ile ilgili olduğunun altı çizilmiş ve buna bağlı olarak vergilendirme konusunda yerele yetki devri yapılmasının bu tür temel sorunlara çözüm getirmeyeceği ortaya konmuştur. Bu kapsamda, Türkiye ile ilgili olarak gerek merkezi hükümet, gerek yerel idareler bazında yerine getirilmesi gereken eylemlere ilişkin çeşitli öneriler geliştirilmiştir

Anahtar Kelimeler

Yerel Yönetimler, Ademi Merkeziyetçilik, Vergilendirme Yetkisi

EVALUATIONS ON TAXATION AUTHORITY OF LOCAL ADMINISTRATIONS

Öz

In this paper, a study on “conducting evaluations of local administrations in Turkey and making recommendations concerning their taxing power, with particular attention to economic efficiency” is presented. The study draws on international literature and experience gathered from practice. Various approaches related to issue of taxing power, especially that of OECD classification framework which is based on an in depth analysis of different country administrative structures, are examined. It is observed that taxation authority is conferred on the central government by the Main Constitution of Turkey, and the central government has also to provide sufficient resources to local administrations conducive to their responsibilities. In addition, it is stated that the legislative body can make arrangements to assign related authority to local administrations if needed. Emphasis is placed on the inefficiency in collecting taxes from tax resources and allocating tax revenues, as one of the major reasons behind the funding deficiency of local administrations. Furthermore, it is argued that delegating taxation authority to local administrations is unlikely to solve such basic problems. In this scope, various recommendations are made with respect to actions needed to be taken by both the central government and local administrations in Turkey

Anahtar Kelimeler

Local Administrations, Decentralization, Taxation Authority

Kaynakça

• BELEDİYE GELİRLERİ KANUNU, Kanun No: 2464, Resmi Gazete Tarihi: 26/05/2014.
• BELEDİYE KANUNU, Kanun No: 5393, Resmi Gazete Tarihi: 03/07/2005 BİLİCİ, N., Bilici, A., “Kamu Maliyesi”, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2011.
• BIRD, M., R., “Subnational Taxation in Developing Countries: A Review of the Literature”, Journal of International Commerce Economics and Policy, Vol: 2, No: 1, 2011.
• BIRD, R., “Taxation and Decentralization”, Economic Premise (Poverty Reduction and Economic Management Network), No:38, The World Bank, November 2010.
• BLÖCHLİGER, H., Rabesona, J., “Fiscal Autonomy of Subcentral Governments (An Update)”, OECD Working Papers on Fiscal Federalism, No:9, OECD, Paris, 2009, s. 1-20.
• BOETTI, L., Piacenza, M., Turati, G., “Decentralization and Local Governments’ Performance: How does Fiscal Autonomy Affect Spending Efficiency?”, Universita Degli Studi di Torino and
• Department of Economics and Public Finance, Working Paper Series, no:11, March 2010,s. 1-27.
• BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ KANUNU, Kanun No: 5216, Resmi Gazete Tarihi: 10/07/2004. COUNCIL OF EUROPE, “European Charter of Local Self – Government”, p. 3 (Article; 4.3), Strasbourg, 1985.
• DULUPÇU, M. ve Acar, İ. A., "Yerel Yönetimlerde Mali Yönetime İlişkin Düzenlemelerin Kaldıraç Etkisi: 5018 Örneği", 4. Ulusal Yerel Yönetimler Sempozyumu, 19-20 Ekim 2009, Ankara, 2009.
• DULUPÇU, M. A., Özgür, H, “Yerel Ekonomik Gelişmede Yerel Yönetimlerin Rolü”, Avrupa Perspektifinde Yerel Yönetimler, Editörler: Özgür H., Parlak, B., Alfa Aktüel Yayınları, Bursa, 2006. GOERL, C. A., Seiferling, M., “Income Inequality, Fiscal Decentralization and Transfer Dependency”, IMF, WP/14/64, 2014.
• İL ÖZEL İDARELERİ VE BELEDİYELERE GENEL BÜTÇE VERGİ GELİRLERİNDEN PAY VERİLMESİ HAKKINDA KANUN, Kanun No: 5779 sayılı, Resmi Gazete Tarihi: 02.07.2008 KAMU MALİ YÖNETİMİ VE KONTROL KANUNU, Kanun No: 5018, Resmi Gazete Tarihi: 24/12/2003.
• OATES, W., E., “An Essay on Fiscal Federalism”, Journal of Economic Literature, Vol: 37, 1999, s. 1120-1145. OATES, W., “On The Evolution of Fiscal Federalism: Theory and Institutions”, National Tax Journal, Vol. LXI, No. 2, June 2008, s. 313-334.
• OECD, “Governance, Taxation and Accountability: Issues and Practices”,
• DAC Guidelines and Refernce Series, OECD, Paris, 2008.
• OECD, Revenue Statistics Report (2012), OECD, 2012, Paris.
• ÖNCEL, M, Kumrulu, A., Çağan, N., “Vergi Hukuku”, Turhan Kitabevi, Ankara, 2012.
• ÖZDEMİR, A., R., “Desantralizasyon Kamu Sektöründeki Hantallaşmayı Önler mi? Bir OECD Panel Verileri Regresyon Analizi”, 20. Türkiye Maliye Sempozyumu, Pamukkale Üniversitesi Yayınları, Denizli, Mayıs 2005.
• ÖZDEMİR, A. R., “Kamusal Mal ve Hizmetlerin Merkezi ve Yerel Yönetimler Arasında Optimal Bölüşümü”, Yerel Yönetimler Kongresi, Çanakkale 18 Mart Üniversitesi, Aralık 3-4, Biga, Çanakkale, 2004.
• SAKINÇ, S., “Yerel Yönetimler Maliyesi”, Orion Kitabevi, Ankara, 2012.
• STEGARESCU, D., “Decentralized Government in an Integrating World: Quantitative Studies for OECD Countries”, (PhD Thesis), Centre for European Economic Research and Physica Verlag (Springer Co.), Mannheim, 2006.
• ŞATAF, C. Dulupçu, Yavuz, “Belediye Gelirleri içerisinde Borçlanmanın Yeri ve Bütçesel Etkileri; Isparta Belediyesi Örneği”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 3, 2006. TAVŞANCI, A., Keçeci, B., “Avrupa Birliği Sürecinde Yerel Yönetimlerin Vergilendirme Yetkisi ve Anayasal Çerçeve”, Vergi Sorunları Dergisi, Sayı: 250, 2009.
• WORLD BANK, “World Bank Development Report 1997: The State in a Changing World”, Oxford University Press, 1997.
• YALTI, B., “Anayasa Mimarisinde Bir Yapıtaşı; Mahalli İdarelerin Vergilendirme Yetkisi Üzerine Değerlendirmeler”, Vergi Sorunları Dergisi, Sayı: 261, 2010, s. 7-17.
• www.gib.gov.tr/fileadmin/user_upload/VI/GBG1.htm, (Erişim: 05.06.2014). www.muhasebat.gov.tr, (Erişim: 20.05.2014).
• www.oecd.org/ctp/tax-policy/revenue-statistics-levels-of-government.htm, (Erişim: 05.06.2014)