Türkiye’de Transkutanöz Elektriksel Sinir Uyarımı (TENS) Uygulaması ile İlgili Yapılmış Hemşirelik Tezlerinin İncelenmesi: Sistematik Derleme

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 2, 149 - 162, 31.08.2024

Gökçe Naz Çakır , Selin Demirkan , Emir Avşar

https://doi.org/10.59778/sbfdergisi.1400836

Öz

Giriş: Transkutanöz elektriksel sinir uyarımı (TENS), çeşitli ağrıların giderilmesinde kullanılan non-invaziv bir elektroanaljezi yöntemidir. Hasta çıktıları üzerindeki olumlu etkilerinin yanı sıra güvenilir ve ucuz olması, TENS’in hemşireler tarafından kullanımını giderek arttırmaktadır. Amaç: Bu derleme, Türkiye’de TENS uygulaması ile ilgili yapılmış lisansüstü hemşirelik tezlerinin incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Gereç ve Yöntem: Sistematik derleme tipindeki bu çalışmada, Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK) Başkanlığı Ulusal Tez Merkezi Veri Tabanı kullanılarak; “transkutanöz elektriksel sinir uyarımı”, “transkutanöz elektriksel sinir stimülasyonu” ve “TENS” anahtar kelimeleriyle, herhangi bir yıl aralığı seçilmeden, Haziran 2023 –Temmuz 2023 tarihleri arasında tarama yapılmıştır. Tarama sonucunda TENS uygulamasına dair 896 teze ulaşılmıştır. İncelenen tezlerin 887’sinin hemşirelik alanı dışında yapılması, 2’sinin tam erişime kapalı olması, 1’inin deney hayvanlarıyla yapılması sebebiyle 890 tez dışlanmıştır ve 6 tez çalışmaya dahil edilmiştir. Bulgular: Verilerin analizi için SPSS 25.0 paket programı kullanılmıştır. Araştırma kapsamına dahil edilen tezlerin %50’si yüksek lisans tezi, %50’si doktora tezidir. Anabilim dallarına göre dağılımları incelendiğinde ise tezlerin büyük çoğunluğunun başta cerrahi hastalıkları hemşireliği olmak üzere, halk sağlığı hemşireliği, hemşirelik esasları ve hemşirelik anabilim dallarında yapıldığı tespit edilmiştir. İncelenen tezlerin son on yıl içinde yapıldığı ve genellikle randomize kontrollü çalışma tipinde deneysel desende yapılmış olduğu görülmektedir. Sonuç ve Öneriler: Araştırmaya dahil edilen tezlerin sonuçları ile literatürdeki diğer çalışma sonuçlarının çoğunlukla benzer olduğu görülmüştür. Sonuç olarak TENS kullanımının ağrı düzeyi ve analjezik kullanım miktarlarını azaltma, solunum fonksiyonlarını iyileştirme ve hasta memnuniyetini arttırma gibi bakım çıktıları üzerinde etkili bir non-invaziv girişim olduğu saptanmıştır. Ülkemizde hemşirelik alanında TENS uygulamasının yaygınlaşması ve bu alanda literatüre katkı sağlaması amacıyla daha çok çalışma yapılmasına ihtiyaç duyulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Transkutanöz Elektriksel Sinir Stimülasyonu, TENS, Hemşirelik, Tezler

Analysis of Nursing Theses on Transcutaneous Electrical Nerve Stimulation (TENS) Application in Türkiye: A Traditional Review

Öz

Introduction: TENS is a non-invasive electroanalgesia method used to relieve various pains. TENS is increasingly used by nurses due to its dependability and affordability, in addition to its positive effects on patient outcomes. Aim: This study was conducted to examine postgraduate nursing theses on TENS application in Turkey. Method: The National Thesis Center Database of the Council of Higher Education (YÖK) was used for scanning. The keywords "transcutaneous electrical nerve stimulation," "transcutaneous electrical nerve impluse," and "TENS" were scanned between June 2023 and July 2023, without any year range selected. As a result of the screening, 896 theses regarding TENS application were reached. Since 887 of the theses examined were not relevant to the field of nursing, 2 were not fully accessible, and 1 was conducted with experimental animals, 890 theses were excluded and 6 theses were included in the study. Results: The data was analyzed using the SPSS 25.0 package program. 50% of the thesis that are part of the study were doctoral theses, and the remaining 50% were master's theses. When the distribution by departments was examined, it was determined that the majority of theses were written in the field of surgical nursing, followed by public health nursing, basic nursing principles, and general nursing. It can be seen that the theses examined were made in the last ten years and were generally conducted in a randomized controlled study with an experimental design. Conclusion: It was observed that the findings of the theses included in the research were mostly similar to the findings of other studies in the literature. As a result, TENS use has been determined to be an effective non-invasive intervention on care outcomes such as reducing pain levels and analgesic use amounts, enhancing respiratory functions, and increasing patient satisfaction. Further research is required to advance the use of TENS in the field of nursing in our country and contribute to the related literature.

Anahtar Kelimeler

Transcutaneous Electrical Nerve Stimulation, TENS, Theses

Kaynakça

• Ayyıldız, A., Nuhoğlu, B., Huri, E., Huri, M., Gürdal, M., & Germiyanoğlu, C. (2004). Ekstrakorporal şok dalgası ile taşın kırılması (ESWL) esnasında oluşan ağrının azaltılması amacıyla transkutanöz elektrik sinir stimülasyonu (TENS) uygulanması. Türk Üroloji Dergisi, 30(4), 446-450.
• Bozdağ, H. G., & Çağırıcı, U. (2023). Künt toraks travması sonrası gelişen multipl kot fraktürlerinde ağrı kontrolü için TENS (transkutanöz elektriksel sinir stimülasyonu). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Tıp Dergisi, 10(1), 51-57. https://doi.org/10.47572/muskutd.1113215
• Cipriano Jr, G., Camargo Carvalho, A. C., Bernardelli, G. F., & Tayar Peres, P. A. (2008). Short-term transcutaneous electrical nerve stimulation after cardiac surgery: Effect on pain, pulmonary function and electrical muscle activity. Interactive Cardiovascular and Thoracic Surgery, 7(4), 539-543. https://doi.org/10.1510/icvts.2007.168542
• Çalık A, Kapucu S. (2019). Diz osteoartritli hastalarda tamamlayıcı ve alternatif tedavi kullanımı. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 6(1), 50-58. https://doi.org/10.31125/hunhemsire.544133
• DeSantana, J. M., Walsh, D. M., Vance, C., Rakel, B. A., & Sluka, K. A. (2008). Effectiveness of transcutaneous electrical nerve stimulation for treatment of hyperalgesia and pain. Current Rheumatology Reports, 10(6), 492-499. https://doi.org/10.1007/s11926-008-0080-z
• Erden, S., & Çelik, S. Ş. (2015). Bir elektro analjezi yöntemi: Transkütan elektriksel sinir stimülasyonu ve hemşirenin rolleri. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 2(1), 50-60.
• Erdogan, M., Erdogan, A., Erbil, N., Karakaya, H., & Demircan, A. (2005). Prospective, randomized, placebo-controlled study of the effect of TENS on postthoracotomy pain and pulmonary function. World Journal of Surgery, 29, 1563-1570. https://doi.org/10.1007/s00268-005-7934-6
• Fiorelli, A., Morgillo, F., Milione, R., Pace, M. C., Passavanti, M. B., Laperuta, P., Aurilio, C. & Santini, M. (2012). Control of post-thoracotomy pain by transcutaneous electrical nerve stimulation: Effect on serum cytokine levels, visual analogue scale, pulmonary function and medication. European Journal of Cardio-Thoracic Surgery, 41(4), 861-868. https://doi.org/10.1093/ejcts/ezr108
• Genç, E., & Göktaş, S. (2019). Açık kalp ameliyatı geçiren hastalarda mobilizasyon öncesi transkutanöz elektriksel sinir stimülasyonun ağrı düzeyine etkisi [Yüksek lisans tezi]. İstanbul Medipol Üniversitesi.
• Gregorini, C., Cipriano Junior, G., Aquino, L. M. D., Branco, J. N. R., & Bernardelli, G. F. (2010). Short-duration transcutaneous electrical nerve stimulation in the postoperative period of cardiac surgery. Arquivos Brasileiros De Cardiologia, 94, 345-351. https://doi.org/10.1590/S0066-782X2010000300011
• Husch, H. H., Watte, G., Zanon, M., Pacini, G. S., Birriel, D., Carvalho, P. L., Kessler, A. & Sbruzzi, G. (2020). Effects of transcutaneous electrical nerve stimulation on pain, pulmonary function, and respiratory muscle strength after posterolateral thoracotomy: A randomized controlled trial. Lung, 198, 345-353. https://doi.org/10.1007/s00408-020-00335-4
• Jahangirifard, A., Razavi, M., Ahmadi, Z. H., & Forozeshfard, M. (2018). Effect of TENS on postoperative pain and pulmonary function in patients undergoing coronary artery bypass surgery. Pain Management Nursing, 19(4), 408-414. https://doi.org/10.1016/j.pmn.2017.10.018
• Johnson, M. (2007). Transcutaneous electrical nerve stimulation: Mechanisms, clinical application and evidence. Reviews in Pain, 1(1), 7-11. https://doi.org/10.1177/204946370700100
• Johnson, M. I. (2014). Transcutaneous electrical nerve stimulation (TENS): Research to support clinical practice. Oxford University Press.
• Johnson, M.I. (2021). Resolving long-standing uncertainty about the clinical efficacy of transcutaneous electrical nerve stimulation (TENS) to relieve pain: A comprehensive review of factors influencing outcome. Medicina, 57(4), 378. https://doi.org/10.3390/medicina57040378
• Karadağ, S., & Uyunmaz, B. (2022). Diz osteoartritli bireylerde trankütanöz elektriksel sinir uyarımı (TENS) kullanımı. ERÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 9(1), 33-38. https://dergipark.org.tr/en/pub/erusaglik/issue/70863/1062066
• Karakoç, S., & Emmiler, M. (2009). Açık kalp cerrahisi sonrası klasik analjeziklerle ağrı kontrolünün, alternatif (TENS) yöntemlerle karşılaştırılarak, hemşire takip ve kontrolüne katkısının araştırılması [Yüksek lisans tezi]. Afyon Kocatepe Üniversitesi.
• Kararmaz, A., Kaya, S., Karaman, H., & Turhanoğlu, S. (2004). Effect of the frequency of transcutaneous electrical nerve stimulation on analgesia during extracorporeal shock wave lithotripsy. Urological Research, 32(6) , 411–415. https://doi.org/10.1007/s00240-004-0438-2
• Karayurt, Ö., Gürbüz, H., Bilik, Ö., Vural, F., Fırat, F., & Sarıgöl Ordin, Y. (2014). Kronik ağrılı hastaların tens uygulaması öncesi ve sonrası yaşam kalitesi, ağrı ve hemşirelerden memnuniyet düzeylerinin incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 7(1), 26-32. http://hdl.handle.net/20.500.12397/4521
• Khadilkar, A., Odebiyi, D. O., Brosseau, L., & Wells G. A. (2008). Transcutaneous electrical nerve stimulation (TENS) versus placebo for chronic low‐back pain. Cochrane Database of Systematic Reviews, (4). https://doi.org/10.1002/14651858.CD003008.pub3
• Lima, P. M. B., Farias, R. T. F. D. B., Carvalho, A. C. A., Silva, P. N. C. D., Ferraz Filho, N. A., & Brito, R. F. D. (2011). Transcutaneous electrical nerve stimulation after coronary artery bypass graft surgery. Brazilian Journal of Cardiovascular Surgery, 26(4), 591-596. https://doi.org/10.5935/1678-9741.20110049
• New York State Nurses Association. (2018, March 23). Position statement on the use of complementary and alternative therapies in the practise of nursing. Retrieved from https://www.nysna.org/position-statement-use-complementary-and-alternative-therapies-practice-nursing
• Ngai, S. P., Jones, A. Y., Hui-Chan, C. W., Yu, H. P., & He, C. Q. (2011). Acute effects of Acu-TENS on FEV1 and blood β-endorphin level in chronic obstructive pulmonary disease. Alternative Therapies in Health and Medicine, 17(5), 8-13.
• Ngai, S. P., Spencer, L. M., Jones, A. Y., & Alison, J. A. (2017). Acu-TENS Reduces Breathlessness during Exercise in People with Chronic Obstructive Pulmonary Disease. Evidence‐based Complementary and Alternative Medicine, 2017(1), 3649257. https://doi.org/10.1155/2017/3649257
• Öncü, E., & Zincir, H. (2014). Kronik obstrüktif akciğer hastalığı olan bireylerde akut alevlenme sonrası TENS uygulamasının solunum fonksiyonları, egzersiz kapasitesi ve yaşam kalitesi üzerine etkisi [Doktora tezi]. Erciyes Üniversitesi.
• Özen, D. Ö., & Koç, G. (2023). Transkütan elektriksel sinir stimülasyonu ve gebelik, doğum, doğum sonu süreçte kullanım alanları. YOBÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 4(1), 62-73.
• Özer, T. (2023). Diş hekimliğinde transkutanöz elektriksel sinir stimülasyonu: Derleme. Klinik Bilimler Dergisi, 12(2), 328-333. https://doi.org/10.54617/adoklinikbilimler.1232611
• Özşaker, E., & Dıramalı, A. (2007). Şok dalgaları ile taş kırma işleminde TENS’in ağrıyı gidermedeki etkisinin incelenmesi [Doktora tezi]. Ege Üniversitesi.
• Resmi Gazete. (2010, Mart 8). Hemşirelik yönetmeliği. Retrieved from https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2010/03/20100308-4.htm
• Shoukry, R. A., & Al-Ansary, A. M. (2019). Transcutaneous electric nerve stimulation (TENS) for pain relief during extracorporeal shock-wave lithotripsy (ESWL). Egyptian Journal of Anaesthesia, 35(1), 71-76. https://doi.org/10.1080/11101849.2019.1655202
• Suresh, J. N., Prakash, J. M., & Mehta, A. A. (2015). Effect of transcutaneous electrical nerve stimulation on post-operative pain following a cardiac surgery : A pilot study. International Journal of Physiotherapy, 2(1), 341-346. https://doi.org/10.15621/ijphy/2015/v2i1/60037
• Toprak, S., Keçeci, A., & Demiray, A. (2020). Şok dalgaları ile taş kırılmasında (ESWL) TENS ve müzik dinletisi uygulamalarının ağrı ve anksiyete düzeyine etkisi [Yüksek lisans tezi]. Düzce Üniversitesi.
• Yüceer, S., & Şenol Çelik, S. (2013). Torakotomi sonrası uygulanan transkütan elektriksel sinir stimülasyonunun ağrı üzerine etkisi [Doktora tezi]. Hacettepe Üniversitesi.