Dr. Besim Ömer Paşa’nın Nevsâl-i Âfiyet’inde Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane

Yıl 2019, Cilt: 1 Sayı: 2, 128 - 146, 20.08.2019

Ahmet Zeki İzgöer

Öz

Dr.
Besim Ömer [Akalın] Paşa tarafından İstanbul’da 1315-1322 tarihlerinde müstakil
dört cilt halinde toplam 2.400 sayfa olarak yayınlanan Nevsâl-i Âfiyet isimli
sağlık yıllıklarında 1903’te açılan Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane ile ilgili
birinci elden kaynak bilgiler verilmektedir. Paşa’nın aktardığı bu bilgilerin
orijinalliği, inceleme ve gözleme dayanması ve mektebin ilk kurulduğu yıllara ait
malumat ihtiva etmesi sebebiyledir. Sultan II. Abdülhamid (1876-1909) döneminde
inşa edilen darülaceze, bakteriyolojihane, cüzamhâne, acezehane, doğumhane,
telkihhane, teşrihhane, karantinahane, hastane, tıp ve baytar mektepleri gibi
pek çok sağlık kurumunun yanı sıra, Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane ayrı bir önem arz
eder. Paşa’nın ifadesiyle Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane “Avrupa üniversitelerindeki
tabiplere üstünlük sağlayacak” bir müessese ve “tıbbımızın tekâmül devri”ne
ulaştığı bir kurumdur. Besim Ömer Paşa, Nevsâl-i Âfiyet’inde mektebin
tarihçesi, nâzırların kısa biyografisi, mimarî yapısı, idarî birimler, sağlık
üniteleri ve pavyonlar, müfredat, doktorlar, ders veren yerli ve yabancı
hocalar gibi pek çok konuya detaylı ve zaman zaman fotoğraflarla beraber yer
vermiştir. Nevsâl-i Âfiyet ciltlerinin taranarak içerisinden Mekteb-i Tıbbiye-i
Şahane ile ilgili kısımların tespit edildiği bu makaleyle söz konusu kurum
üzerinde çalışacaklara kaynak erişimi sağlanmasının yanında halen restoresi
devam eden mektebin bakım, onarım ve yenilenme çalışmalarına da katkı
sağlanması amaçlanmaktadır. Makale, bir hekim gözüyle Mekteb-i Tıbbiye-i
Şahane’yi tasvir edecektir.

Anahtar Kelimeler

Besim Ömer Paşa, Haydarpaşa, Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane, Nevsâl-i Âfiyet, II. Abdülhamid

The School of Medicine in Nevsâl-i Âfiyet Written by Dr. Besim Ömer Pasha

Öz

Nevsâl-i
Âfiyet is first-hand source information about the School of Medicine which was
opened in 1903. Nevsâl-i Âfiyet was published in four volumes, 2,400 pages, in
1315-1322 in Istanbul by Dr. Besim Omer [Akalin] Pasha. The originality of this
information is based on the observations and investigations, and it is a
special resource because it contains information about the years when the
school was first established. Many medical institutions such as almshouse, bacteriology
laboratories, treatment units for leprosy, places for caring poor people,
maternity rooms, vaccination units, dissection units, dissection units,
quarantine units, hospitals, medical and veterinary schools, were all built in
the period of Sultan II. Abdülhamid (1876-1909). The School of Medicine has
special importance among all those medical institutions. In the words of Pasha,
“Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane is an institution that may gain superiority in terms
of medical examinations compared to European universities and it is an
institution to symbolize of “a period of reaching the perfection in medicine”.
Besim Omer Pasha has included in Nevsâl-i Âfiyet many subjects with details and
occasional photographs of the history of the school, a short biography of
people in charge, architectural structure, administrative units, health units
and pavilions, curricula, doctors, lecturers, including domestic and foreign
teachers, including detailed and occasional photographs. This article, in which
the volumes of Nevsâl-i Âfiyet are investigated and the parts of Mekteb-i
Tıbbiye-i Şahane are discussed, aims to provide access to resources to those who
work on this institution. This article aims to provide knowledge for ongoing
maintenance, repair and renovation works of the school building. The article
will describe Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane from the perspective of a physician.

Anahtar Kelimeler

Besim Ömer Pasha, Haydarpasha, Nevsâl-i Afiyet, School of Medicine, Abdulhamid II

Kaynakça

• BEO, 1853/138964.
• DH-MKT, 2334/94.
• DH-MKT, 380/74.
• Besim Ömer, (1315). Nevsâl-i Âfiyet, c. I, Dersaadet.
• Besim Ömer, (1316). Nevsâl-i Âfiyet, c. II, Dersaadet.
• Besim Ömer, (1320). Nevsâl-i Âfiyet, c. III, Dersaadet.
• Besim Ömer, (1322). Nevsâl-i Âfiyet, c. IV, Dersaadet.