Sokakta Yaşayan/Çalışan Çocuklar ve Pediatri Hemşiresinin Rolü

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 2, 109 - 114, 20.08.2021

Zühal Artuvan , Melek Gülgün Altıntaş , Rana Yiğit

https://doi.org/10.48071/sbuhemsirelik.870205

Öz

Sokakta yaşayan ya da çalışan çocuklar olgusu, tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de en önemli ve gün geçtikçe artan sorunlardan birisidir. Her çocuğun yaşına uygun ve sağlıklı koşullarda yaşaması en doğal hakkıdır. Yoksulluk, kuraklık, kıtlık, kırsal ve kentsel göç, şiddet, aile ilişkilerinde bozulma, ihmal, istismar, ölüm, boşanma gibi nedenlerle çocuklar sokaklara itilmektedir. Sokakta yaşayan ya da çalışan çocuklar şiddet, ihmal ve istismar, kazalar, madde bağımlılığı, eğitim hakkından yararlanamama, sokaktaki suçlu gruplarına katılma, zihinsel ve fiziksel gelişimde gerilemeler, psikolojik ve sosyal sorunlar yaşamaya maruz kalmaktadır. Hemşireler çocukla karşılaşan ilk kişiler olmaları nedeniyle önemli role sahiptirler. Halk sağlığı, okul sağlığı, pediatri hemşireleri savunmasız konumda olan bu çocukların bakımı, takibi, sağlığının korunması, barınma ve eğitim gibi gereksinimlerinin karşılanmasında, riskli davranışların müdahalesinde anahtar role sahiptirler. Pediatri hemşireleri sokakta yaşayan ya da çalışan çocuklar olgusunda, bakım verici ve sağlığı koruyucu, eğitici, savunucu ve karar alıcı, danışmanlık, iletişim ve iş birliği gibi birçok rolünü aynı anda gerçekleştirmektedir. Bu derlemede sokakta yaşayan ya da çalışan çocukların gün geçtikçe artan sorunlarına, hemşirelik yaklaşımlarına ve pediatri hemşiresinin rollerine yer verilmesi amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çocuk, çocuk iş gücü, çocuk hemşireliği, sokakta yaşayan çocuk

Children Living/Working on the Street and the Role of the Pediatric Nurse

Öz

The cases of children living or working on the street are also among the most important and ever-increasing problems for Turkey and the world. Every child has the most natural right to live in healthy and age-appropriate conditions. Children are forced to live or work on the streets due to poverty, drought, famine, rural and urban migration, violence, deterioration in family relations, neglect, abuse, death, and divorce. Children living or working on the streets face violence, neglect, abuse, accidents, substance abuse, lack of education rights, participation in criminal groups on the street, mental and physical development, and psychological and social problems. Nurses play an important role as they are the first people to meet the child. Public health, school health, pediatric nurses play a crucial role in meeting vulnerable needs such as care, follow-up, health protection, shelter, and education of these vulnerable children. Pediatric nurses perform many roles simultaneously in the phenomenon of children living or working on the streets, such as caregiver and health-protecting, educative, advocate and decision-making, counseling, communication, and cooperation. In this review, it is aimed to include the increasing problems of children living or working on the street, their nursing approaches, and the roles of pediatric nurse.

Anahtar Kelimeler

Child, child labor, pediatric nursing, street child

Kaynakça

• Adams, P., & Schineldecker, S. (2014). Unaccompanied youth: School nurses caring for adolescent minors living without a parent or guardian. NASN School Nurse, 29(2), 91-95. doi: 10.1177/1942602X13501202
• Alptekin, K. (2011). Sokakta çalışan çocuklar ve aileleri: Düzce örneği. Toplum ve Sosyal Hizmet, 22(1), 25-48.
• Aydın, D., Çiftçi, E.K., ve Karataş, H. (2015). Sokakta çalışan çocukların depresyon durumlarının belirlenmesi. The Journal of Pediatric Research, 2(1), 31-6. doi:10.4274/jpr.83702
• Bilgin, B.B. (2019). Sokakta yaşayan ve/veya çalış(tırıl)an çocuklar. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(64), 710-725.
• Bilgin, R. (2012). Sokakta çalışan çocukları bekleyen risk ve tehlikeler: Diyarbakır örneği. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 8(15), 79-95.
• Cangür, Ş., Kara, F., İlhan, M., Özkaya, E.G., Uzun, T., Baykı, N., … Ankaralı, H. (2013). Düzce İlinde sokakta çalışan çocukların eğitime bakış açısı ve beklentileri. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 3(2), 5-14.
• Cenat, J.M., Derivois, D., Hebert, M., Amedee, L.M., & Karray, A. (2018). Multiple traumas and resilience among street children in Haiti: Psychopathology of survival. Child Abuse&Neglect, 79, 85–97. doi: 10.1016/j.chiabu.2018.01.024.
• Centers for Disease Control and Prevention (CDC). (2020). Healthy People 2020. Retrieved from(13.05.2020):https://www.cdc.gov/dhdsp/hp2020.htm#:~:text=The%20overarching%20goals%20of%20Healthy,good%20health%20for%20all%3B%20and
• Conk, Z., Başbakkal, Z., ve Bal Yılmaz, H. (Ed). (2018). Pediatri hemşireliği. Ankara: Akademisyen Kitabevi.
• Çöpoğlu, M. (2018). Türkiye’de çocuk işçiliği. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14, 357-398.
• Dawson, A., & Jackson, D. (2013). The primary health care service experiences and needs of homeless youth: A narrative synthesis of current evidence. Contemporary Nurse, 44(1), 62–75. doi: 10.5172/conu.2013.44.1.62
• Dhawan, A., Mishra, A.K., Amkebar, A., Chatterjee, B., Agrawal, A., & Bhargava, R. (2020). Estimating the size of substance using street children in Delhi using Respondent-Driven Sampling (RDS). Asian Journal of Psychiatry, 48, 101890.
• Dickins, K., Buchholz, S., Ingram, D., Hamilton, RJ., Braun, L.T., Karnik, N.S., … Earle, M. (2019). “Now that you’ve got that coverage”: Promoting use of a regular source of primary care among homeless persons. Journal of American Association Nurse Practitioners, 1-10. doi: 10.1097/JXX.0000000000000319
• Embleton, L., Lee, H., Gunn, J., Ayuku, D., & Braitstein, P. (2016). Causes of child and youth homelessness in developed and developing countries: A systematic review and meta-analysis. JAMA Pediatrics, 170(5), 435-44. doi: 10.1001/jamapediatrics.2016.0156
• Goodman, M.L., Gibson, D.C., Baker, L., & Seidel, S.E. (2020). Family-level factor store integrate street-involved children in lowand middle-income countries: A scoping review. Children and Youth Services Review, 109, 104664.
• Gönültaş, M.B., ve Hilal, A. (2012). Çocuk suçluluğunda göç faktörü: Adana örneği. Adli Tıp Dergisi, 26(3), 156-164. doi: 10.5505/adlitip.2012.86158
• Gultekin, L.E., Brush, B.L., Ginier, E., Cordom, A., & Dowdell, E.B. (2019). Health risks and outcomes of homelessness in school-age children and youth: A scoping review of the literature. The Journal of School Nursing, 1-9. doi: 10.1177/1059840519875182
• Güngör, F., ve Erdurak, Y. (2016). Çocuk hakları ve uygulama stratejileri bağlamında sokakta çalıştırılan çocuklar. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 6(12), 1-35.
• Gürarslan, N.B., ve Yiğit, R. (2018). Yoksulluk ve çocuk. Turkiye Klinikleri Pediatric Nursing-Special Topics, 4(2), 137-41.
• Haylı, Ç.M., Sümengen, A.A., ve Ocakçı, A.F. (2019). Sokakta çalışan çocukların sağlığının korunmasında hemşirelerin rolü. Kocaeli Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(3), 177-181. doi:10.30934/kusbed.559700
• International Council of Nurses (ICN). (2019). Nurses: A Voice to Lead Health for All. Retrieved from (14.05.2020): https://www.icn.ch/news/nurses-voice-lead-health-all.
• International Labour Organization (ILO). (2017). Child Labour. Retrieved from (13.05.2020): https://www.ilo.org/ankara/areas-ofwork/child-labour/lang--tr/index.ht
• Işıkçı, Y.M., ve Karatepe, S. (2016). Türkiye’de çocuğa yönelik sosyal politika uygulamaları ve tarihsel analizi. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 7(1), 69-100
• Kayiranga, G., & Mukashema, I. (2014). Psychosocial factor of being street children in Rwanda. Procedia–Social and Behavioral Sciences, 140, 522-527. doi: 10.1016/j.sbspro.2014.04.464
• Kelebek, G. (2017, Nisan). Sokakta çalışan çocukların karşılaştığı tehlikeler. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Kongresinde sunulan bildiri, İstanbul.
• Kızmaz, Z., ve Bilgin, R. (2010). Sokakta çalışan/yaşayan çocuklar ve suç: Diyarbakır örneği. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9(32), 269- 311.
• Kömürcü, B., ve Nergiz, N.A. (2016). Kentsel bir sorun alanı olarak sokakta çalışan- çalıştırılan çocuklar; Isparta örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(3), 971-994.
• Mcenroe-Petitte, D. (2020). Caring for patients who are homeless. Nursing, Wolters Kluwer Health, 50(3), 24-30.
• Mert, K., ve Kadıoğlu, H. (2014). The reasons why children work on the streets: A sample from Turkey. Children and Youth Services Review, 44, 171–180
• Nath, R., Shannon, H., Georgiades, K., Sword, W., & Raina, P. (2016). The impact of drop-in centers on the health of street children in New Delhi, India: A cross-sectional study. Child Abuse & Neglect, 62, 122– 131. doi: 10.1016/j.chiabu.2016.11.001
• Nyamathi, A., Branson, C., Kennedy, B., Salem, B., Khalilifard, F., Marfisee, M., ... Leake, B. (2012). Impact of nursing ıntervention on decreasing substances among homeless youth. The American Journal on Addictions, 21(6), 558-565. doi: 10.1111/j.1521- 0391.2012.00288.x
• Olsson, J. (2016). Violence against children who have left home, lived on the street and ben domestic workers- A study of reintegrated children in Kagera Region, Tanzania. Children and Youth Services Review, 69, 233–240. doi: 10.1016/j.childyouth.2016.08.020
• Radmard, S., & Beltekin, N. (2014). A Research on sociality of learning and success İstanbul Street Children case. Procedia – Social and Behavioral Sciences, 141, 1335 – 1338. doi: 10.1016/j. sbspro.2014.05.230
• Reza, M. (2016). Poverty, violence, and family disorganization: Three “Hydras” and their role in children’s street movement in Bangladesh. Child Abuse & Neglect, 55, 62–72. doi: 10.1016/j.chiabu.2016.04.001
• Reza, M., & Henly, J. (2018). Health crises, social support, and care giving practices among street children in Bangladesh. Children and Youth Services Review, 88, 229–240. doi: 10.1016/j. childyouth.2018.03.006
• Seidel, S., Muciimi, J., Chang, J., Gitari, S., Keiser, P., & Goodman, M. (2018). Community perceptions of home environments that lead children&youth to the street in semi-rural Kenya. Child Abuse & Neglect, 82, 34–44. doi: 10.1016/j.chiabu.2018.05.011
• Soner, G., ve Avcı, İ.A. (2019). Savunmasız gruplar, risk yönetimi ve halk sağlığı hemşiresinin rolü. Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(1), 14-22.
• Şener, S., ve Serdar, M. (2015). ‘Sokak çocukları” problemi ve bu probleme yönelik uygulanan politikalar (Türkiye – Hindistan örneği). Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 45, 104-117.
• T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı. (2017). Türkiye’de çocuklara yönelik koruyucu ve önleyici politikaları değerlendirme çalıştayı raporu (Yayın No. 10). Erişim adresi (16.05.2020): https://www. ailevecalisma.gov.tr/media/2498/turkiye-de-cocuklara-yonelik-koruyucu-ve-onleyici-politikalari-degerlendirme-calistayi-raporu.pdf
• The United Nations International Children’s Emergency Fund (UNICEF). (1989). Convention on the Rights of the Child. Retrieved from (16.05.2020): https://www.unicef.org/turkey/en/convention-rights-child
• The United Nations International Children’s Emergency Fund (UNICEF). (2019). Child Labour. Retrieved from (14.05.2020): https://www.unicef.org/protection/child-labour.
• Top, F.Ü. (2018). Sokakta yaşayan ve/veya çalışan çocuklar. Turkiye Klinikleri Pediatric Nursing-Special Topics, 4(2), 154-9.
• Tuncel, M., ve Senemoğlu, N. (2018). Türkiye ve Almanya’da sokak çocuklarına uygulanan eğitim programlarının karşılaştırılması. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 543-568.
• Türk, E. (2019). Batman’da sokakta çalış(tırıl)an çocuklar ve karşı karşıya oldukları riskler. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 13(19), 1126-1159. doi: 10.26466/opus.580524
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2017). İstatistiklerle Çocuk. Erişim Adresi (13.05.2020): http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri. do?id=27596
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2018). İstatistiklerle Çocuk. Erişim Adresi (13.05.2020): https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?locale=tr
• Ulutaşdemir, N., Balsak, H., Çopur, E.Ö., ve Demiroğlu, N. (2016). Halk sağlığı hemşireliğinin bir dalı: Okul sağlığı hemşireliği. Turkiye Klinikleri Pediatric Nursing-Special Topics, 2(1), 121-4
• Yu, Y., Gao, Y., & Atkinson-Sheppard, S. (2019). Pathways to delinquency for street children in China: Institutional anomie, resilience and crime. Children and Youth Services Review, 102, 158– 168