Hemşi̇relerde Algılanan Stres i̇le Somati̇zasyon Bozukluğu Arasındaki̇ İli̇şki̇

Year 2025, Volume: 7 Issue: 2, 121 - 128, 12.08.2025

Mine Polat Kara , Nesrin İlhan , Türkinaz Aştı

https://doi.org/10.48071/sbuhemsirelik.1656722

Abstract

Giriş: Hemşireler, ağır iş yükü, uzun ve vardiyalı çalışma, aşırı sorumluluk ve sınırlı yetki gibi faktörler nedeniyle stres yaşayabilmektedirler. Bu stres, hemşirelerde somatizasyon semptomlarının ortaya çıkmasına yol açabilir.
Amaç: Bu araştırma hemşirelerin algıladıkları stres düzeyi ve somatizasyon bozukluğu varlığını değerlendirmek ve algılanan stres ile somatizasyon bozukluğu arasındaki ilişkiyi incelemek amacıyla gerçekleştirildi.
Yöntem: Bu tanımlayıcı-ilişki arayıcı araştırma 20-26 Aralık 2021 tarihleri arasında İstanbul'da bir hastanede görev yapan 99 hemşire ile gerçekleştirildi. Veriler, Tantıcı Bilgi Formu, Algılanan Stres Ölçeği (ASÖ) ve Somatizasyon Ölçeği (SÖ) kullanılarak toplandı.
Bulgular: Bu çalışmada ASÖ toplam puan ortalaması 17,84 ± 3,19 ve SÖ puan ortalaması 13,41 ± 5,34 bulundu. Mesleğinden biraz memnun/memnun hemşirelerin Algılanan Baş Etme alt ölçeği puan ortalaması, memnun olmayan hemşirelere göre istatistiksel olarak anlamlı derecede daha yüksek bulundu (p<0,05). Hemşirelerin yaşı ile Algılanan Stres alt ölçeği arasında pozitif çok zayıf ilişki (r = 0,235, p<0,05) ve ASÖ toplam puanı (r = 0,271, p<0,01) arasında pozitif zayıf ilişki saptandı. Somatizasyon Ölçeği ile ASÖ toplam puanı arasında pozitif orta düzeyde ilişki bulundu (r = 0,569, p<0,001). Somatizasyon Ölçeği ile Algılanan Stres alt ölçeği arasında pozitif zayıf ilişki bulundu (r = 0,492, p<0,001). Ayrıca, Algılanan Baş Etme alt ölçeği ile SÖ arasında negatif zayıf ilişki tespit edildi (r = -0,325,p<0,001).
Sonuç: Araştırma sonucunda, hemşirelerin algıladıkları stresin somatizasyon belirtilerini artırdığı, buna karşılık stres ile baş etme becerileri geliştikçe somatizasyon belirtilerinin azaldığı bulundu. Bu bulgular, hemşirelerin stres düzeylerini azaltmaya ve stres ile başa çıkma becerilerini geliştirmeye yönelik müdahale programlarının uygulanmasının gerekliliğini ortaya koymaktadır. Özellikle ileri yaştaki hemşireler ve mesleki memnuniyeti düşük hemşireler için kapsamlı destek ve eğitim programlarının geliştirilmesi önemlidir.

Keywords

Algılanan stres , somatizasyon bozukluğu , hemşire

Ethical Statement

Bu çalışma için etik kurul onayı Bezmialem Vakıf Üniversitesi Girişimsel Olmayan Araştırmalar Etik Kurulundan alınmıştır (Tarih: 20.12.2021 Sayı No:43887).

Thanks

Yazarlar çalışmaya katılan tüm hemşirelere teşekkür etmektedir.

The Relationship Between Perceived Stress and Somatization Disorder in Nurses

Abstract

Introduction: Nurses may experience stress due to factors such as heavy workload, long and shift work, excessive responsibility and limited authority. This stress may lead to the emergence of somatization symptoms in nurses.
Aim: This study was conducted to assess nurses' perceived stress levels and the presence of somatization disorder, and to examine the relationship between perceived stress and somatization disorder.
Method: This descriptive-correlational study was conducted with 99 nurses working in a hospital in Istanbul between December 20-26, 2021. Data were collected using the Descriptive Information Form, Perceived Stress Scale (PSS) and Somatization Scale (SS).
Results: In this study, the mean total PSS score was 17.84 ± 3.19 and the mean SS score was 13.41 ± 5.34. The
mean Perceived Coping subscale score of nurses who were somewhat satisfied/satisfied with their profession was found to be statistically significantly higher than nurses who were not satisfied (p<0.05). There was a positive very weak correlation between the age of the nurses and the Perceived Stress subscale (r = 0.235, p<0.05) and a positive weak correlation between the total score of the PSS (r = 0.271, p<0.01). A positive moderate correlation was found between the Somatization Scale and the total score of the PSS (r = 0.569, p<0.001). A positive weak correlation was found between Somatization Scale and Perceived Stress subscale (r = 0.492, p<0.001). In addition, a negative weak correlation was found between the Perceived Coping subscale and the SS (r = -0.325, p<0.001).
Conclusion: As a result of the study, it was found that the stress perceived by nurses increased somatization symptoms, while the level of somatization symptoms decreased as their coping skills with stress improved. These findings indicate the necessity of implementing intervention programs aimed at reducing nurses' stress levels and enhancing their stress coping skills. It is particularly important to develop comprehensive support and training programs for older nurses and those with low professional satisfaction.

Keywords

Perceived stress , nurse , somatisation disorder

References

• Aydın, G. Ç., Aytaç, S., & Şanlı, Y. (2020). Hemşirelerde algılanan stres ve stres semptomlarının işten ayrılma eğilimi üzerindeki etkisi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (Özel Sayı), 526-538. doi:10.21733/ibad.789662
• Babapour, A. R., Gahassab-Mozaffari, N., & Fathnezhad-Kazemi, A. (2022). Nurses' job stress and its impact on quality of life and caring behaviors: A cross-sectional study. BMC Nursing, 21(1), 75. doi:10.1186/s12912-022-00852-y
• Başçı, Z. (2018). Sağlık Çalışanlarında Algılanan Stres Düzeyinin İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Erişim: tez.yok.gov.tr (Yayın no: 513010)
• Baye, Y., Demeke, T., Birhan, N., Semahegn, A., & Birhanu, S. (2020). Nurses' work-related stress and associated factors in governmental hospitals in Harar, Eastern Ethiopia: A cross-sectional study. PloS one, 15(8), e0236782. doi:10.1371/journal.pone.0236782
• Bilge, A., Öğce, F., Genç, R. E., & Oran N.T. (2009). Algılanan stres ölçeği (ASÖ)’nin Türkçe versiyonunun psikometrik uygunluğu. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 2(25), 61-72.
• Camci, G., & Kavuran, E. (2021). Hemşirelerin iş stresi ve tükenmişlik düzeyleri ile meslek ve yaşam doyumu düzeyleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 24(2), 274-283. doi:10.17049/ataunihem.930846
• Chaudhari, A. P., Mazumdar, K., Motwani, Y. M., & Ramadas, D. (2018). A profile of occupational stress in nurses. Annals of Indian Psychiatry, 2(2), 109-114. doi:10.4103/aip.aip_11_18
• Cohen, S,. Gianaros, J. P., & Manuck, B.S. (2016). A stage model of stress and disease. Perspect Psychol Sci, 11(4), 456–463.
• Dartey, A. F., Tackie, V., Worna Lotse, C., Dziwornu, E., Affrim, D., & Delanyo Akosua, D. R. (2023). Occupational stress and its effects on nurses at a health facility in Ho Municipality, Ghana. SAGE Open Nursing, 9, 23779608231186044. doi:10.1177/23779608231186044
• Du, M. L., Deng, W. X., Sun, W., Chien, C. W., Tung, T. H., & Zou, X. C. (2020). Assessment of mental health among nursing staff at different levels. Medicine, 99(6), e19049.
• doi:10.1097/MD.0000000000019049
• Dülgerler, Ş. (2000). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinde Somatizasyon Ölçeğinin Geçerlilik Güvenirlilik Çalışması. (Yüksek Lisans Tezi ). Erişim: tez.yok.gov.tr. (Yayın No: 99187)
• Erşan, E. E., Yıldırım, G., Doğan, O., & Doğan, S. (2012). Sağlık çalışanlarının iş doyumu ve algılanan iş stresi ile aralarındaki ilişkinin incelenmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 14(2), 115-121.
• Evans, J.D. (1996). Straightforward Statistics for the Behavioral Sciences. 1st ed. Pacific Grove: CA. Brooks/Cole Publishing Company.
• Guo, H., Ni, C., Liu, C., Li, J., & Liu, S. (2019). Perceived job stress among community nurses: A multi-center cross-sectional study. International Journal of Nursing Practice, 25(1), e12703. doi:10.1111/ijn.12703
• Günüşen, N. (2017). Hemşirelerin ruh sağlığının korunması ve güçlendirilmesi. Turkiye Klinikleri J Psychiatr Nurs-Special Topics, 3(1), 12-8.
• Karaman, M., & Altınel, B. (2023). Hemşirelerde algılanan stres düzeyi ile iş yaşamı kalitesi arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, 10(3), 368-377.
• Konal Korkmaz, E., Telli, S., Kadioglu, H., & Karaca, S. (2020). Hemşirelerde aleksitimi ve aleksitiminin tükenmişlik, öfke ve somatizasyon ile ilişkisi. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 11(4), 284-291. doi:10.14744/phd.2020.98700
• Özel Çakır, F., & Demiralp, N. (2022). Yaşlanan hemşirelik ve iş gücü. Kastamonu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(1), 32-41.
• Özgür, G., Gümüş, AB., & Gürdağ, Ş. (2011). Hastanede çalışan hemşirelerde ruhsal belirtilerin incelenmesi. Düşünen Adam Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi, 24(4), 296-305. doi:10.5350/DAJPN2011240405
• Özgür, G., Yıldırım, S., & Aktaş, N., (2008). Bir üniversite hastanesinin ameliyathane ve yoğun bakım hemşirelerinde ruhsal durum değerlendirmesi. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12(2), 21-30.
• Phillips, J.A., & Miltner, R. (2015). Work hazards for an aging nursing workforce. Journal of Nursing Management, 23(6), 803-812. doi:10.1111/jonm.12217
• Qi, X., & Xu, H. N. (2024). The impact of nurses' stress situation coping on somatization: a mediated moderation model. Peer J, 12, e18658. doi:10.7717/peerj.18658
• Sarıkoç, G., Öksüz, E., Dağ, S. C., & Varol, B. (2023). Is there a relationship between somatization symptoms and communication skills?. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 10(2), 162-170. doi:10.52880/sagakaderg.1181704
• Sharma, P., Davey, A., Davey, S., Shukla, A., Shrivastava, K., & Bansal, R. (2014). Occupational stress among staff nurses: Controlling the risk to health. Indian Journal of Occupational and Environmental Medicine, 18(2), 52–56. doi:10.4103/0019-5278.146890
• Şanlitürk, D., & Ardiç, M. (2023). Hemşirelerin algılanan stres düzeyleri ile genel erteleme eğilimleri arasındaki ilişki: Kesitsel çalışma. Turkiye Klinikleri Journal of Nursing Sciences, 15(1).198-208. doi:10.5336/nurses.2022-92930
• The Health and Safety Executive (HSE) (2024). Annual work-related ill health and injury statistics for 2023/24. https://press.hse.gov.uk/2024/11/20/hse-publishes-annual-work-related-ill-health-and-injury-statistics-for-2023-24/#:~:text = Approximately%20half%20of%20those%20reporting,from%20910%2C000%20in%202022%2F23.
• Tong, Y., Jiang, Z. Q., Zhang, Y. X., Jia, J. L., Lu, W., Wang, J., …. & Lou, J. L. (2018). Analyzing the mental health status and its impact factors among female nurses in China. Chinese Journal of İndustrial Hygiene and Occupational Diseases, 36(2), 115–118. doi:10.3760/cma.j.issn.1001-9391.2018.02.009
• Tsegaw, S., Getachew, Y., & Tegegne, B. (2022). Determinants of work-related stress among nurses working in private and public hospitals in Dessie City, 2021: Comparative cross-sectional study. Psychology Research and Behavior Management, 15, 1823-1835. doi:10.2147/PRBM.S372882
• Tuna, R., & Baykal, Ü. (2013). Onkoloji hemşirelerinde iş stresi ve etkileyen faktörler. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 21(2), 92-100.
• Turan, N., & Ançel, G. (2020). Examination of the psychological changes in nurses due to workload in an intensive care unit: a mixed method study, Contemporary Nurse, 56(2), 171-184. doi:10.1080/10376178.2020.1782762
• Werke, E. B., & Weret, Z. S. (2023). Occupational stress and associated factors among nurses working at public hospitals of Addis Ababa, Ethiopia, 2022; A hospital based cross-sectional study. Frontiers in Public Health, 11,1147086. doi:10.3389/fpubh.2023.1147086 Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) (2024). Mental health at work. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/mental-health-at-work
• Yıldız, S., & Babaoğlu, E. (2024). Özel bir dal hastanesinde çalışan hemşirelerin stres düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Sağlık Bilimleri ve Teknolojileri Dergisi, 1(1), 17-28. doi:10.32739/hst.2024.1.1.3