EMBROIDERED HEADSCARVES AT TRADITIONAL WOMAN CLOTHING IN BEYPAZARI

Yıl 2013, Cilt: 6 Sayı: 12, 139 - 152, 31.12.2013

Tuba Bahar

Öz

One   of   the   applications   of   handicraft   arts,   embroidery   turns   the     world   of   the  embroiderer  into  physical  product  and  it  takes  its  place  in  every  stage  of  life.  In  this  study,  embroidered  head  covers  in  the  private  collections  in  the  town  of  Beypazarı,  Ankara  were  investigated.   The   headscarves   in   the   region   were   used   to   cover   the   head   and   as   an  accessory   of   ornamentation   at   traditional   clothing,   in   particular   at   wedding   clothes,   at  bindallı   clothes   and   in   bride   baths.   These   headscarves   were   called   as   “şamaka”   in  Beypazarı.   Şamaka   is   known   as   metal   wires   in   the   appearance   of   gold   and   silver.   The  motives  embroidered  at  the  scarves  were  mostly  plants.  Local  names  were  given  to  some  of   the   headscarves.   These   were   esran,   fly,   honey   bee,   butterfly,   spider,   the   street   of   a  drunk   amulet.   The   headscarves   used   at   the   bride   baths   in   the   region   were   named  according  to  the  composition  of  the  motives  on  the  woven  materials.  If  the  half  of  the  scarf  was  embroidered  it  was  called  “yarım  baş”  (half  head),  and  if  it  was  embroidered  by  scattering  around,  it  was  called  as  “dindin”.

Anahtar Kelimeler

Beypazarı, embroidery, headscarf, şamaka

Beypazarı'nda Geleneksel Kadın Giyim Kuşamında İşlemeleri Başörtüleri

Öz

El sanatlarının bir uygulaması olan işlemeler, işleyicinin soyut dünyasını maddi ürüne  dönüştürerek hayatın her evresinde yerini almıştır. Bu çalışmada Ankara-Beypazarı  ilçesinde özel koleksiyonlarda bulunan işlemeli başörtüleri incelenmiştir. Yörede  başörtüleri, geleneksel giyim-kuşamda özellikle düğün kıyafetlerinde, bindallı giysilerde ve  gelin hamamlarında başı örtme ve süsleme amacı ile kullanılmıştır. Beypazarı’nda bu  başörtülerine “şamaka” denilmektedir. Şamaka altın ve gümüş görünümlü madensel tel  olarak bilinmektedir. Başörtülerinde bezenen motifler çoğunlukla bitki kökenlidir. Bazı  motiflerde yöresel isimlendirilme söz konusudur. Bunlar esran, sinek, balarısı, lokul,  kelebek, örümcek, sarhoş sokağı, muskadır. Yörede gelin hamamlarında kullanılan  başörtüleri motiflerin dokuma üzerindeki kompozisyonuna göre isimlendirilmiştir.  Başörtüsünün yarısı işlenmişse “yarım baş”, motif serpme şeklinde yerleştirilmişse  “dindin” olarak isimlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

 Beypazarı,  işleme,  çevre,  başörtüsü,  şamaka.