Tarihi Çevrede Yeni Yapı Tasarımının Müze İşlevi Özelinde Değerlendirilmesi

Yıl 2020, Cilt: 13 Sayı: 25, 71 - 101, 30.06.2020

Hatice Derya Arslan , Ş. Büşra Orhan , Gülşen Dişli

https://doi.org/10.21602/sduarte.593963

Cited By: 2

Öz

Sosyal, ekonomik ve kültürel açıdan yaşanan değişimler, değişen
ihtiyaçlar, nüfus artışı gibi çeşitli etkenler tarihi çevrede yeni yapıların
yapılmasını zorunlu kılmıştır. Bu bağlamda tarihi çevrede yeni yapı tasarımı
korumacılık olgusunun ortaya çıkışından bu yana sürekli tartışılan bir konu
olmuştur. Özellikle mevcut dokuya uygun olmayan yeni yapıların yapılması tarihi
çevreyi büyük oranda tahrip etmiş, var olan değerler yok olma tehlikesi ile
karşı karşıya kalmıştır. Bütün bunların bir sonucu olarak tarihi çevrede yeni
yapı konusunda uluslararası tüzükler, bildirgeler, ilkeler yayınlanmış, çeşitli
ülkeler konu ile ilgili standartlar oluşturmuştur. Bu çalışmada, Türkiye
ve Avrupa’dan toplam beş adet tarihi çevrede yapılan yeni müze yapısı;
tasarımsal başarısı ile içinde bulunduğu tarihi dokuyla olan ilişkisi ve uyumu
açısından, uluslararası tüzük, bildirge, ilke ve standartların yol
göstericiliğinde değerlendirilmiştir.  Bahse konu standartlarda tarihi
çevrede yeni yapı ilkeleri araştırılmış ve ilgili maddelerin değerlendirilmesi
ile tarihi bölgelerde yapılan müzelerin bu standartlara olan uygunluğunun
tespiti amaçlanmıştır. İncelenen müze yapılarında tasarım yaklaşımı olarak
geleneksele öykünme, saygılı yaklaşım ve kontrast oluşturacak şekilde farklı
tasarım yaklaşımlarının olduğu gözlenmiştir. Her üç yaklaşımla da yapılan
tarihi çevrede tasarlanan yeni müze yapılarının araştırma kapsamında incelenen
uluslararası standartlar doğrultusunda belirlenen değerlendirme kriterlerine
uygun olduğu değerlendirilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Tarihi çevre, Yeni yapı tasarımı, Koruma ilkeleri, Müze

Kaynakça

• Ahunbay, Z. (2009). Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon, 5. Basım, İstanbul: Yem Yayınları.
• Akbıyık, N. (2013). “Tarihi Çevrede Yeni Yapı Olgusu ve Bağlam İlişkisinin Güncel Uygulamalar Üzerinden İrdelenmesi”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Aydın Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı.
• Al-Assaf, N., Dahabreh, S. (2014). “The Aesthetics Symptoms Of Architectural Form: The Case Of Barcelona Museum Of Contemporary Art”, ARCHDESIGN ’14 / Architectural Design Conference, 8-10 Mayıs, İstanbul: DAKAM, s. 361-378.
• Alsaç, Ü. (1992). Türkiye’de Restorasyon, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Atıcı, E. (2017). “Eskişehir Odunpazarı Evlerinin Cephe Dili Üzerinden İncelenmesi”, Sanat Tarihi Dergisi, İzmir: Ege Üniversitesi, Cilt 26, Sayı 1, s. 1-26.
• Aydın, E. (1998). Tarihi Çevre İçindeki Yeni Yapılaşmaların Uygulama Sonuçları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı.
• Baydarlıoğlu, B. (1994). Tarihi Şehir Dokusunda Yeni Yapı Uygulamaları: Karaköy - Beşiktaş Arasında Silueti Etkileyen Bir Grup Yeni Yapının Değerlendirilmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Bozdoğan, M., Kısa-Ovalı, P., Özkan, S. (2006). “Mimar Sinan’ın “Koruma” Anlayışı Ve Günümüzde Sinan’ın Eserlerini “Koruma” Anlayışı (Edirne Örneği)”, Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, Edirne: Trakya Üniversitesi, Cilt 7, Sayı 2, s. 143–152.
• Cambaz, C. (2009). Tarihi Kentsel Mekanlarda Yer duygusu ve Yeni Yapı Tasarımı İlişkisi Üzerine Bir İnceleme, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı.
• Dahabreh, S. M. (2006). The Formulation of Design: The Case of the Islip Courthouse by Richard Meier, Unpublished PHD Dissertation, Atlanta: Georgia Institute of Techology, College of Architecture.
• Doğrusöz, N. (1994). Tarihi Ve Özgün Çevrelerde Yeni Yapı Sorunu Ve ‘İnfill’ OlgusunaFarklı Yaklaşımları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı.
• Düzgün, H. (2010). Tarihi Çevrelerde Yeni Yapı Tasarımında Kabuk - Bağlam İlişkisinin Temel Ve Güncel Tasarım Kavramları Açısından İncelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı.
• Enç, G. (2009). Tarihi Kent Dokusunda Yeni Yapı Tasarım Ölçütleri ve Fener Semti Örneğinde Uygulanabilirliğinin İrdelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı.
• Erder, C. (2018). Tarihi Çevre Algısı, ed. Yasemin Didem Aktaş ve Filiz Diri Akyıldız, 1. Basım, İstanbul: Yem Yayınları.
• Goldberger, P. (2007). “Lenses on the Lawn: Steven Holl Rethinks the Museum-Extension Genre”, The New Yorker Magazine, 2007 April Issue, pp. 86-87.
• Groat, L. (1988). “Contextual Compatibility in Architecture: An Issue of Personal Taste”? in Environmental Aesthetics, ed. Nasar J., Cambridge: Cambridge University Press, pp. 228-253.
• Güler, Ö. (2004). Tarihi Çevrelerde Çağdaş Bina Tasarımı: Ortaköy Ve Yakın Çevresinde Yeni Bina Uygulamalarının Değerlendirilmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı.
• Kanat-Duralı, İ.(2007). Tarihi Çevrede Yeni Yapılaşma Uygulamalarının İrdelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı.
• Lardinois, S. vd. (2015). Contemporary Architecture in Historic Environment An Annotated Bibliography, ed. Sara Lardinois, Ana Paula Arato Gonçalves, Laura Matarese ve Susan Macdonald, Los Angeles: The Getty Conservation Institute.
• Mısırlısoy, D. (2017). “New Designs in Historic Context: Starchitecture vs Architectural Conservation Principles”, Civil Engineering and Architecture, San Jose, CA: Horizon Research Publishing, Volume 5, Issue 6, pp. 207-214.
• Odunpazarı Belediyesi, 2015-2019 Stratejik Planı, Durum Analizi/Tarihi Gelişim.
• Özden, Z. (2009). Eskişehir Odunpazarı Geleneksel Türk Konut Mimarisi Örnekleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sanat Tarihi Anabilim Dalı.
• Reid, R. (2009). “Designed to a T”, Civil Engineering Magazine, Reston, VA: American Society of Civil Engineers, Volume 79, Issue 6, pp. 40-49. Riccobono, A., Scala, P., 2014. Museums: New Architectural Icons of the Digital Age, Architectural Design Conference Proceedings, Contemporary Discussions and Design Methodologies in Architecture, DAKAM Publishing, İstanbul.
• Sönmez, N. (1983). Eskişehir’de Odunpazarı Tarihi Yerleşiminin Fiziksel Gelişimi ve Geleneksel Konut Dokusunda Dizgesel Çözümlemeler, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı.
• Stephens, S. (2007). “Steven Holl Architects Merges Architecture, Art, And Landscape İnto A Unified Experience For The Bloch Building At The Nelson-Atkins Museum Of Art İn Kansas City”, Architectural Record, Volume 195, Issue 7, pp. 92-101.
• Tanaç-Zeren, M. (2010). Tarihi Çevrede Yeni Ek ve Yeni Yapı Olgusu, Çağdaş Yaklaşım Örnekleri, İstanbul: Yalın Yayıncılık.
• Turhan-Kut, Z. (2017). Tarihi Çevrede Yeni Yapı Tasarımına Bir Bakış: İstanbul Özelinde Bir Değerlendirme, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı.
• Velioğlu, A. (1992). Tarihi Çevre İçinde Mimari Tasarım Ve Süreci Üzerine Bir Araştırma,Yayımlanmamış Doktora Tezi, Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı.
• İnternet Kaynakları“Tarihi Kentlerin Ve Kentsel Alanların Korunması Tüzüğü (Washington Tüzüğü – 1987)”, (1987).
• http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_tr0627604001536681570.pdf, Erişim tarihi: 26.12.2018.
• “Centre de Cultura Contemporania de Barcelona (CCCB), History”,(2019). http://www.cccb.org/en/about-us/what-we-do, Erişim tarihi: 26.03.2019.
• “Tarihi Kentlerin Ve Kentsel Alanların Korunması Ve Yönetimiyle İlgili Valetta İlkeleri”, (2011).
• http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_tr0592931001536912260.pdf, Erişim tarihi: 20.02.2019.
• “ICOMOS Türkiye Mimari Mirası Koruma Bildirgesi”, (2013). http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_tr0784192001542192602.pdf, Erişim tarihi: 12.01.2019. Dedehayır, H. (2010). Yerelden Ulusala, Ulusaldan Yerele Koruma Bilincinin Gelişim Süreci, Koruma Bilinci Ekitap, Çekül Vakfı Yayınları. http://www.tarihikentlerbirligi.org/wp-content/uploads/KorumaBilinci-Ekitap.pdf, Erişim tarihi: 22.01.2019.
• “Venedik Tüzüğü”, (1964). http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_tr0243603001536681730.pdf, Erişim tarihi: 22.01.2019.
• “Koruma Amaçlı İmar Planları ve Çevre Düzenleme Projelerinin Hazırlanması, Gösterimi, Uygulaması, Denetimi, Müelliflerine İlişkin Usul ve Esaslara Ait Yönetmelik Resmi Gazete Tarihi: 26.07.2005 Resmi Gazete Sayısı: 25887”, (2005). http://teftis.kulturturizm.gov.tr/TR-14430/koruma-amacli-imar-planlari-ve-cevre-duzenleme-projeler-.html, Erişim tarihi: 22.01.2019.
• “The Australia ICOMOS Charter for Places of Cultural Significance (The Burra Charter – 2013)”, (2013). https://australia.icomos.org/wp-content/uploads/The-Burra-Charter-2013-Adopted-31.10.2013.pdf, Erişim tarihi: 22.01.2019.
• “Declaration of Foz do Iguaçu”, (2008). https://www.icomos.org/centre_documentation/declaration-igua%C3%A7u-eng.pdf, Erişim tarihi: 04.01.2019.
• “Carta del Restauro”, (1931). http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_tr0660878001536681682.pdf , Erişim tarihi: 04.01.2019.
• “Amsterdam Bildirgesi”, (1975). http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_tr0458320001536681780.pdf, Erişim tarihi: 04.01.2019.
• “Charter of Athens”, (1933). http://www.getty.edu/conservation/publications_resources/research_resources/charters/charter04.html, Erişim tarihi: 14.01.2019.
• “ICOMOS Geleneksel Mimari Miras Tüzüğü”, (1999). http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_tr0464062001536913566.pdf, Erişim tarihi: 14.01.2019.
• “UNESCO. General Conference, Nairobi, 1976, 19th”, (1976). https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000114038, Erişim tarihi: 30.01.2019.
• “The Paris Declaration On Heritage As A Driver Of Development”, (2011). https://www.icomos.org/Paris2011/GA2011_Declaration_de_Paris_EN_20120109.pdf, Erişim tarihi: 03.01.2019.
• “ICOMOS Arkeolojik Mirasın Korunması ve Yönetimi Tüzüğü”, (1990). http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_tr0574229001536913919.pdf, Erişim tarihi: 03.01.2019.
• “Avrupa Mimari Mirasının Korunması Sözleşmesi”, (1989). http://teftis.kulturturizm.gov.tr/TR-14268/avrupa-mimari-mirasinin-korunmasi-sozlesmesi.html, Erişim tarihi: 05.02.2019.
• “Avrupa’da Sürdürülebilir Topluluklar Üzerine Bristol Mutabakatı”, (2005). http://www.ceidizleme.org/ekutuphaneGörsel/dosya/122_1.pdf, Erişim tarihi: 05.02.2019.The Editors of Encyclopaedia Britannica (2018). ‘’Louvre Museum’’, Encyclopedia Britannica, https://www.britannica.com/topic/Louvre-Museum, Erişim tarihi: 15.02.2019.
• “The Nelson-Atkins Museum of Art”, (2019). https://nelson-atkins.org/about/, Erişim tarihi: 25.02.2019.
• “The Nelson-Atkins Museum of Art, Kansas City”, (2019). http://www.stevenholl.com/projects/nelson-atkins-museum-of-art, Erişim tarihi: 22.02.2019.
• Frearson, A. (2012). Enzo Ferrari Museum by Future Systems”, https://www.dezeen.com/2012/03/15/enzo-ferrari-museum-by-future-systems/, Erişim tarihi: 12.02.2019.
• “Odunpazarı Modern Museum, ” (2019), https://www.omm.art/, Erişim tarihi: 27.03.2019.
• Görsel Kaynaklar
• Görsel 2. “Louvre Müzesi”, (2007). Yazarlara ait fotoğraf arşivi.Görsel 3. “Pei Cobb Freed & Partners, Grand Louvre Modernization”, (2019). https://www.pcf-p.com/projects/grand-louvre-modernization/, Erişim tarihi: 12.01.2019.Görsel 5. “Nelson-Atkins Sanat Müzesi”, (2019). https://aasarchitecture.com/2012/09/nelson-atkins-museum-of-art-by-steven-holl-architects.html/, Erişim tarihi: 12.01.2019.Görsel 6. “Nelson-Atkins Sanat Müzesi Boyuna Kesiti”, (2019). http://thefinch.net/2016/02/04/steven-holl-in-conversation/, Erişim tarihi: 12.01.2019.Görsel 8. “Barselona Çağdaş Sanat Müzesi”, (2019). www.macba.cat; https://lespedresdebarcelona.blogspot.com/2015/12/la-casa-de-la-caritat-el-pati-manning.html, Erişim tarihi: 12.01.2019.Görsel 9-10. “Richard Meier & Partners Architects LLP. Barcelona Museum of Contemporary Art, Barcelona, Spain”, (2019). https://www.richardmeier.com/?projects=barcelona-museum-of-contemporary-art-2, Erişim tarihi: 10.03.2019.Görsel 12. “Enzo Ferrari Müzesi”, (2019). http://www.italia.it/en/travel-ideas/made-in-italy/enzo-ferrari-museum.html#prettyPhoto[idee_vacanze]/2/, Erişim tarihi: 12.01.2019.Görsel 13. “Enzo Ferrari Müzesi”, (2019). http://www.shiro-studio.com/ferrari.php; https://www.archdaily.com/253958/enzo-ferrari-museum-future-systems, Erişim tarihi: 12.01.2019.Görsel 15. “Kengo Kuma & Associates Unveils Stacked Timber Museum in Turkey”, (2017). “Odunpazarı Tarihi Kent Merkezi (Eskişehir)”, (2019). https://www.archdaily.com/869463/kengo-kuma-and-associates-unveil-stacked-timber-museum-in-turkey; http://www.kulturvarliklari.gov.tr/TR-45349/odunpazari-tarihi-kent-merkezi-eskisehir.html, Erişim tarihi: 27.03.2019.Görsel 16. Asakusa Culture and Tourism Center / Kengo Kuma & Associates, (2012). https://www.archdaily.com/251370/asakusa-culture-and-tourism-center-kengo-kuma-associates; https://www.archdaily.com/211943/starbucks-coffee-kengo-kuma-associates, Erişim tarihi: 21.02.2019.Görsel 17. “Eskişehir Odunpazarı Çağdaş Sanatlar Müzesi”, (2019); “Kengo Kuma and Associates”, (2019). http://blog.naswood.com.tr/eskisehir-odunpazari-cagdas-sanatlar-muzesi-; https://kkaa.co.jp/works/architecture/the-odunpazari-modern-art-museum/, Erişim tarihi: 27.03.2019.