A Semiotic Study on the Concepts of Love and Truth in Mabel Matı̇z Clips as Folkloric Elements

Yıl 2025, Cilt: 18 Sayı: 35, 363 - 388, 04.07.2025

Mustafa Evren Berk , Salih Gürbüz , Elif Arslan

https://doi.org/10.21602/sduarte.1469757

Öz

This study aims to investigate how the concepts of ‘love and truth,’ which are among the centuries-old cultural elements of Anatolia, are depicted in modern Turkish music culture. For this purpose, Mabel Matiz’s music videos titled ‘Mendilimde Kırmızım Var’ (2019) and ‘Toy’ (2020) were selected as the sample of the study. The fact that the artist uses cultural motifs quite frequently in her clips and that these visuals are discussed by listeners in a wide variety of media environments is the motivating factor in the design of this study. As a result of the study, it was concluded that the ‘Mendilimde Kırmızım Var’ clip contains the indicators of divine and human love, while the ‘Toy’ clip contains the indicators of quest and truth. In both clips, the themes of dhikr, divine love, waiting, rebirth, and journey were prominent; the concepts of journey and traveller, which are important in Sufism, were included.

Anahtar Kelimeler

Semiotics , Video Clip , Minstrelsy Tradition , Folkloric Elements , Mabel Matiz

Folklorik Unsurlar Olarak Mabel Matiz Kliplerinde Aşk ve Hakikat Kavramları Göstergebilimsel Bir Çalışma

Öz

Bu çalışmada Anadolu’nun yüzlerce yıllık kültürel unsurları arasında yer alan “aşk ve hakikat” kavramlarının modern Türk müzik kültüründe nasıl betimlendiğinin araştırılması amaçlanmıştır. Bu amaca yönelik çalışmanın örneklemi olarak Mabel Matiz’in “Mendilimde Kırmızım Var” (2019) ve “Toy” (2020) isimli klipleri seçilmiştir. Sanatçının kültürel motifleri kliplerinde oldukça sık kullanması, bu görsellerin çok çeşitli medya ortamlarında dinleyicilerce tartışılıyor olması bu çalışmanın tasarlanmasında motive edici unsurdur. Çalışmanın sonucunda “Mendilimde Kırmızım Var” klibinin ilahi ve beşerî aşk göstergelerini içerdiği; “Toy” klibinin ise arayış, hakikat göstergelerini içerdiği sonucuna ulaşılmıştır. İki klipte de zikir, ilahi aşk, bekleyiş, yeniden doğuş ve yolculuk temaları öne çıkmış; tasavvufta önemli olan yolculuk ve yolcu kavramlarına yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Göstergebilim , Video Klip , Aşıklık Geleneği , Folklorik Unsurlar , Mabel Matiz.

Kaynakça

• Altıntaş, R. (2018). “İbnü’l-Cevzî’de Tasavvuf-Kelam Münasebetleri”. Selçuklu Medeniyeti Araştırmaları Dergisi (3), 137-155.
• Artun, E. (2012). “Günümüzde Yaşayan Âşıklık Geleneği Üzerine Düşünceler”, Prof. Dr. Mine Mengi Adına Türkoloji Sempozyumu, 20-22 Ekim, Adana: Çukurova Üniversitesi.
• Berger, A. A. (2014). “Semiotics and society. Society”, Sayı. 51, s. 22-26.
• Bilgili, İ. (2019). “Bekir Sami Paşa Nakşbendî Halidî Zaviyesinin Konya Islah-ı Medâris-i İslamiye Medresesine Dönüşümü Bağlamında Nakşbendîliğin İlmi Hayata Tesiri ve Zaviyenin Para Vakfiyesi”. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 47(47), 15-56.
• Bolay, S. Hayri (1990). Felsefî Doktrinler Sözlüğü, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Cebecioğlu, E. (2003). Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, İstanbul: İnka Yayınevi.
• Corbin, H. (1991). En Islam İranien: Aspects Spirituels et Philosophiques, Paris: Gallimard.
• Demirci, Ç. (1997). Hakikat, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi 15. Cilt, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
• Durak, E. (2023). Yeni Türk Sinemasında Tasavvuf İmgeleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Elden, M., Ulukök, Ö. ve Yeygel, S. (2008). Şimdi Reklamlar, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Erarslan, K. (1980). Ahmet Yesevi, https://islamansiklopedisi.org.tr/ahmed-yesevi, Erişim Tarihi: 04.10.2024.
• Eröz, M. (1990). Türkiye’de Alevilik ve Bektaşilik, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayını.
• Fidan, M. (2012). İletişim Kurmak İstiyorum, Konya: Tablet Kitapevi.
• Fiske, J. (2003), İletişim Çalışmalarına Giriş, Bilim ve Sanat Yayınları: Ankara.
• Gül, A. (2020). “Dağın Öteki Yüzü: Süfi Tefsirinde Dağ Metaforu”. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı 11, s.25
• Jung, C. G. (1993). “Dönüşüm Sürecini Canlandıran Örnek Simgeler”, İstanbul: Türk Dili.
• Kant, I. (2011). Yargı Yetisinin Eleştirisi, İstanbul: İdea Yayınları.
• Karaduman, İ. (2014). “Türklerin İslam İnancı ile Şekillenen Dinî Müzik Kültürü ve Türleri”. I. Uluslararası Güzel Sanatlar Bilimsel Araştırma Günleri (GUSBAG). Ed. Sebahat Demirel Akkaya. Cumhuriyet Üniversitesi Yayınları. Sivas: 142-150.
• Keflioğlu, E. (2016). Enis Behiç Koryürek’in Varidat-ı Süleyman Adlı Eserinin Tasavvuf Ögeleri Çerçevesinde Değerlendirilmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kuşlu, A. (2019). “Kendini Bilmenin Bir Aşaması Olarak Mesnevîʼde Aşk Tasavvuru”, Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 46 (46), s.185-210.
• Kuşpınar, Bilal (2007). “Mevlâna’da bilgi ve dereceleri”, İSTEM Dergisi, sayı 10, s. 13-28.
• Kutha Ratna, N. (2008). Teori, Metode, dan Teknik Penelitian Sastra, Yogyakarta: Pustaka Pelajar.
• Mungan, H. S. Çara, C. (2020). “Gelenek ve Postmodernizm Bağlamında Bir İnceleme: Mendilimde Kırmızım Var”, Uluslararası Halkbilimi Araştırmaları Dergisi. Sayı 5, s. 30-47.
• Platon. (2016). Devlet, İstanbul: Say Yayınları.
• Sarigül, Ç. (2015). “Üçgen Sembolü”, https://kosmosmacerasi.com/v1/2015/06/ucgen-sembolu/, Erişim Tarihi: 7. 10. 2024.
• Sayar, Kemal (2003). Sufi Psikolojisi, İstanbul: İnsan Yayınları.
• Schimmel, A. (2001). İslamın Mistik Boyutları, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Şengül, M. B. (2010). “Elı̇f Şafak’ın Aşk Romanında Tasavvuf”. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. Volume 5/2 Spring 2010. Tanman,M.B.
• (1997).“Halvethane”,https://islamansiklopedisi.org.tr/halvethane,https://islamansiklopedisi.org.tr/cilehane, Erişim Tarihi: 04.10.2024.
• Türer, O. (1995). “Hoca Ahmed-i Yesevî'nin Türk-İslâm Tarihindeki Yeri ve Tasavvufî Şahsiyeti”, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı 12, s.11-28.
• Türer, O. (2020). Ana Hatlarıyla Tasavvuf Tarihi, İstanbul: Ataç Yayınları.
• Türkan, H. K. (2016). “Âşıklık Geleneği ve Âşık İsmail Tezanî’nin Âşıklık Geleneği İçindeki Yeri”. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, Sayı 4, s. 252-265.
• Uludağ, S (2005). Muhabbet, İstanbul: T.D.V Yayınları.
• Vardar, B. (2001). Dilbilimin Temel Kavram ve İlkeleri, İstanbul: Multilingual Yayınları.
• Wollen, P. (2017). Sinemada Göstergeler ve Anlam, İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Yıldırım, A. Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Yılmaz, H.K. (2021). Ana Hatlarıyla Tasavvuf ve Tarikatlar, İstanbul: Ensar Yayınları.