Examining the Relationship Between Social Media Addiction and Digital Literacy on High School Students

Year 2024, Volume: 6 Issue: 2, 95 - 110, 31.12.2024

Ece Yurter , Özlem Duğan

https://doi.org/10.70627/sduifade.1604042

Abstract

Technological progress is becoming more and more important and an integral part of human existence. For this reason, digital tools are used in a wide variety of connections from daily life to education, work to health and education. The use of technology to facilitate and stimulate people's lives in the digital world is at the forefront of life. Having enough digital reading to reach the correct information and use it effectively is therefore of great importance. In this context, there are also important problems related to the use of social media, such as a significant mental interest in the Internet, inability to regulate its use, inability to set limits, spending too much time. The aim of this study is to compare the digital literacy and social media addictions of high school students by examining them with the questionnaire technique method. The sample of the study consisted of 381 students studying at different grade levels from the official vocational high school institution in the central district of Uşak province in the 2024- 2025 academic year. In order to collect data in the research; the ‘Digital Literacy Scale’ and the ‘Social Media Addiction’ scale developed by the researcher were used. The application was developed by the researcher and carried out in the classrooms of the school where the students study. As a result of the study, a positive relationship was found between digital literacy and social media addiction. According to the analysis results, it can be said that as the digital literacy levels of students increase, their attitudes towards social media addiction will increase or as their literacy levels decrease, their attitudes towards social media addiction will decrease.

Sosyal Medya Bağımlılığı ile Dijital Okuryazarlık Arasındaki İlişkinin Lise Öğrencileri Üzerinden İncelenmesi

Abstract

Teknolojik ilerleme giderek daha önemli ve insan varlığının ayrılmaz bir parçası haline gelmektedir. Bu nedenle dijital araçlar günlük hayattan eğitime, işten sağlığa ve eğlenceye kadar çok çeşitli bağlamlarda kullanılmaktadır. Dijitalleşen dünyada insanların hayatlarını kolaylaştırmak ve uyarlamak için teknolojinin kullanılması hayati önem taşımaktadır. Doğru bilgiye ulaşmak ve onu etkili bir şekilde kullanmak için yeterli dijital okuryazarlığa sahip olmak bu nedenle çok büyük önem arz etmektedir. Bu bağlamda, internete karşı önemli bir zihinsel ilgi, kullanımını düzenleyememe, sınır belirleyememe, fazla zaman harcama gibi sosyal medya kullanımıyla ilgili önemli problemler de söz konusu olmaktadır. Bu çalışmanın amacı, lise öğrencilerinin dijital okuryazarlık ve sosyal medya bağımlılıklarının anket tekniği yöntemiyle incelenerek karşılaştırmasının yapılmasını içermektedir. Araştırmanın örneklemini, 2024-2025 eğitim-öğretim yılında Uşak ili Merkez ilçesindeki resmi meslek lisesi kurumundan farklı sınıf seviyelerinde öğrenim gören 381 öğrenci oluşturmuştur. Araştırmada veri toplamak amacıyla; araştırmacı tarafından geliştirilen ‘Dijital Okuryazarlık Ölçeği’ ve ‘Sosyal Medya Bağımlılığı’ ölçeği kullanılmıştır. Uygulama araştırmacı tarafından geliştirilmiş ve öğrencilerin öğrenim gördükleri okulun dersliklerinde gerçekleştirilmiştir. Çalışma sonucunda dijital okuryazarlık ve sosyal medya bağımlılığı arasında pozitif yönde bir ilişki saptanmıştır. Analiz sonuçlarına göre öğrencilerin dijital okuryazarlık düzeyleri arttıkça sosyal medya bağımlılığına yönelik tutumlarında atacağı ya da okuryazarlık düzeyleri azaldıkça sosyal medya bağımlılığına yönelik tutumlarında az olacağı anlamına geldiği ifade edilebilir.

Keywords

Dijital Okuryazarlık, Sosyal Medya Bağımlılığı, Lise Öğrencileri, Endüstri 4.0

References

• Akman, A. (2024). Dijital okuryazarlık becerilerine ilişkin öğrenci algıları. Ömer Halis Demir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(3), 538-561.
• Agu, S. A., & Aneke, A. B. (2024). Self-control and personality characteristics as predictors of social media addiction among University students. African Journal For the Psychological Studies of Social Issues, 27(3), 2024.
• Altun, O., & Yükseltürk, E. (2024). Lise öğrencilerinin dijital okuryazarlık ve siber güvenlik farkındalıklarının incelenmesi. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 321-346.
• Andreassen, C.S., Torsheim, T., Brunborg, G. S., & Pallesen, S. (2012). Development of a Facebook addiction scale, Psychological Reports, 110 (2), 501-517.
• Argın, S. F. (2013). Ortaokul ve lise öğrencilerinin sosyal medyaya ilişkin tutumlarının incelenmesi: Çekmeköy örneği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi.
• Arık, K., & Kıyıcı, M. (2019). Lise öğrencilerinin sayısal okuryazarlık becerilerinin belirlenmesi: Hendek örneği. Sakarya Üniversitesi Eğitim Dergisi, 9(1), 48-67.
• Arsyta, N. F. (2024). The correlation between students digital literacy competence and their reading comprehension of the ninth grade at smpn 1 bandar sribhawono in the academic Year. Tarbiyah and Teacher Training Faculty. State Islamic University Raden İntan Lampung, 1445 H/2024.
• Aydoğdu, Ö. U. (2002). Ortaokul öğrencilerinin dijital okuryazarlık düzeylerinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kastamonu Üniversitesi.
• Ayık, A. (2024). Sınıf öğretmenlerinin dijital okuryazarlık düzeyleri ile siber zorbalığa ilişkin duyarlılıkları arasındaki ilişki (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi.
• Balcı, Ş. ve Tiryaki, S. (2014). Facebook addiction among high school students in Turkey, IISES- The International Institute of Social and Economic Sciences: Vienna 10th Academic Conference, Vienna, Austria, June 3-6, 2014, pp.120-134.
• Balcı, Ş., & Gölcü, A. (2013). Türkiye’de üniversite öğrencileri arasında Facebook bağımlılığı: Selçuk Üniversitesi örneği. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 34, 255-278.
• Bayrak, A., Koçyiğit, M., Aksu, H. S., & Koçyiğit, A. (2024). Z kuşağının sosyal medya bağımlılığı ve sosyotelist davranış ilişkisi: Konya örneği. Akdeniz İletişim, 46, 115-132.
• Baydarman, M.N. (2019). Sosyal medya bağımlılığının ergenlerde dini tutum ve davranışlarla ilişkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çağlayan, M.T., & Arslantaş, H. (2023). Üniversite öğrencilerinde sosyal medya bağımlılığını etkileyen faktörler ve sosyal medya bağımlılığının depresyon ve gelişmeleri kaçırma korkusu ile ilişkisi. Bağımlılık Dergisi, 24(3), 334-348.
• Çelik, H. (2020). Ortaokul öğrencilerinin dijital okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi.
• Çetin, E. (2009). Sosyal iletişim ağları ve gençlik: Facebook örneği. I. Uluslararası Davraz Kongresi, 24-27 Eylül 2009. Süleyman Demirel Üniversitesi. Isparta.
• Çetinkaya, M. (2013). İlköğretim öğrencilerinde internet bağımlılığının incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Çömlekçi, M. F., & Başol, O. (2019). Gençlerin sosyal medya kullanım amaçları ile sosyal medya bağımlılığının incelenmesi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(4), 176-183. https://doi.org/10.18026/cbayarsos.525652
• Donelle, L., Facca, D., Burke, S., Hiebert, B., Bender, E., & Ling, S. (2021). Exploring Canadian children's social media use, digital literacy, and quality of life: Pilot cross-sectional survey study. JMIR Form Res. 5(5): e18771.
• Eğri, M. (2024). Üniversite öğrencilerinin dijital okuryazarlık düzeyleri ile bilişim etiği tutumları arasındaki ilişki üzerine bir araştırma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Aksaray Üniversitesi.
• Gökel, Ö., Keklik, Ö., & Dağ, B. (2024). Üniversite öğrencilerindeki akademik erteleme davranışlarının sosyal medya bağımlılığı ve yaşam doyumu ile ilişkisi. Sosyolojik Düşün, 9(3), 363-41.
• Gültekin, V. & Özel, N. (2024). Üniversite öğrencilerinin dijital okuryazarlık becerileri: Ankara Üniversitesi örneği. DTCF Dergisi, 64(1), 384-420. https://doi.org/10.33171/dtcfjournal.2024.64.1.16
• Hazar, M. (2011). Sosyal medya bağımlılığı-bir alan çalışması iletişim. Kuram ve Araştırma Dergisi, 32, 151-176.
• Kalaycı, R. (2023). 21. Yüzyıl dijital okuryazarlık becerileri ölçeğinin geliştirilmesi, geçerlik ve güvenirlik çalışması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi.
• Karakuş, M., Balcı E. V. & Tiryaki, S. (2024). “Sosyal medya bağımlılığı” ile ilgili çalışmaların incelenmesi: Bir bibliyometrik analiz. Cyprus Turkish Journal of Psychiatry & Psychology, 6(1), 84-92.
• Kaya, G. (2018). Sosyal medya bağımlılığı ve internet kullanım amaçları arasındaki ilişki üzerine bir araştırma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mersin Üniversitesi.
• Khan, M. M., & Lin, T. (2023). Causes and consequences of social media addiction-literature review. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/376686712_Causes_and_Consequences_of_Social_ Media_Addiction_- Literature_Review?channel=doi&linkId=6583fba90bb2c7472bfbebfd&showFulltext=true
• Kılıç, D. M., & Koç, Z. (2024). Ergenlerin bağlanma stilleri ile sosyal medya bağımlılık durumlar arasındaki ilişkide duygu düzenleme yöntemleri ve bazı değişkenlerin düzenleyicilik rolünün incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 22(1), 239-266. https://doi.org/10.37217/tebd.1287439
• Koçyiğit, N., Kocaoğlu, M., & Yıldız, E. (2024). Sosyal medya kullanımı ve dijital okuryazarlık: 6 Şubat depremleri temalı Twitter paylaşımları örneği. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 62, 227-238. https://doi.org/10.30794/pausbed.1399206
• Kosdak, E. (2022). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin dijital okuryazarlık düzeyleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi.
• Kozan, M., & Özek, M. (2019). BÖTE bölümü öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık düzeyleri ve siber zorbalığa ilişkin duyarlılıklarının incelenmesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 29(1), 107-120. https://doi.org/10.18069/firatsbed.538657
• Kurt, R. T. (2024). Lise öğrencilerinin sosyal medya bağımlılığı ve şiddet eğilimi ilişkisi: Spor Lisesi öğrencileri üzerine bir çalışma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi.
• Lozano, D. P., & Espinosa, F. S. (2024). Social media addiction: Challenges and strategies to promote media literacy. In J. Višňovský & J. Majerová (Eds.), Social media and modern society - How social media are changing the way we interact with the world around. IntechOpen.
• Onursoy, S. (2018). Üniversite gençliğinin dijital okuryazarlık düzeyleri: Anadolu Üniversitesi öğrencileri üzerine bir araştırma. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 6(2), 989-1013. https://doi.org/10.19145/e-gifder.422671
• Öcal, S. (2024). Üniversite tercihlerinde dijital okuryazarlığın ve sosyal medyanın rolü. Ahi Evran Akademi, 5(1), 34-47.
• Özdemir, Z. (2019). Üniversite öğrencilerinde sosyal medya bağımlılığı. Beykoz Akademi Dergisi, 7(2), 91-105. https://doi.org/10.14514/byk.m.26515393.2019.7/2.91-105
• Öztürk, Y. (2020). Dijital okuryazarlık hakkında lise öğrencilerinin kendilerine ve anne- babalarına yönelik görüşleri: Kırıkkale ili örneği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi.
• Özsarı, A., & Deli, Ş. C. (2023). Dijital okuryazarlık ve dijital bağımlılık ilişkisi: Hokey sporcuları araştırması. The Online Journal Of Recreation And Sports, 12(4), 491-501. https://doi.org/10.22282/tojras.1283899
• Pamuk, Z. (2024). Üniversite öğrencilerinin dijital okuryazarlık düzeyleri ile sosyal medya bağımlılığı ilişkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Aksaray Üniversitesi.
• Pellegrino, A., Stasi, A., & Bhatiasevi, V. (2022). Research trends in social media addiction and problematic social media use: A bibliometric analysis. Front Psychiatry, 10(13), 1017506.
• Putri, M. S. (2024). Exploring digital literacy among high school students: The role of environment assistance. Journal Education And Development, 12(2), 140-145.
• Saber A. F., Masih, S., Karimirad, M. R., Sharifi, F., & Manookian, A. (2024). The relationship between internet addiction, sleep quality, and pysco-social problems among secondary students in Erbil. Wiley Periodicals LLC, Public health, 1-10.
• Sarıkaya, B. (2024). Türkçe öğretmenlerinin dijital okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 212-229. https://doi.org/10.33711/yyuefd.1415874
• Savcı, M., & Aysan, F. (2017). Teknolojik bağımlılıklar ve sosyal bağlılık: İnternet bağımlılığı, sosyal medya bağımlılığı, dijital oyun bağımlılığı ve akıllı telefon bağımlılığının sosyal bağlılığı yordayıcı etkisi. Düşünen Adam The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences, 30, 202-216.
• Sezgin, A. K., Anuştekin M. N., & Nas, E. (2024). Lise öğrencilerinde hayatın anlamı, merhamet ve sosyal medya bağımlılığının incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 45, 133-155.
• Sezgin, A. K. (2023). Lise öğrencilerinin internet bağımlılığı, maneviyat ve iyi oluş düzeyleri arasındaki ilişki (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Erciyes Üniversitesi.
• Soykan, C. ve Tutgun-Ünal, A. (2015). A comparative study of facebook addiction among generations. 9. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu, Afyon.
• Şeyranlı, B. (2022). Türkçe öğretmen adaylarının sosyal medya bağımlılığı ile dijital okuryazarlıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Talan, T. (2023). Üniversite öğrencilerinin dijital okuryazarlık durumlarının incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 10(3), 55-59.
• Terzi, O., & İşli, A. G. (2020). Dijitalleşen dünyada dijital okuryazarlık: Banka müşterileri üzerine bir araştırma. Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7, 50-67.
• Tiryaki, S. (2015). Toplumsal yaşamda Facebook bağımlılığı: Konya örneğinde bir saha araştırması (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi.
• Tutgun Ünal, A., & Bozkurt, V. (2020). Sosyal medya bağımlılığı belirtileri üzerine etki eden faktörler (ss.193-223). Bilişim Teknolojileri ve İletişim, Birey ve Toplum Güvenliği. (Ed. M. Şeker, Y. Bulduklu, C. Korkut, M. Doğrul). Türkiye Bilimler Akademisi. Ankara.
• Tutgun Ünal, A. (2019). İletişim Fakültesi Öğrencilerinin Sosyal Medya Bağımlılığının İncelenmesi: Üsküdar Üniversitesi Örneği. Kastamonu İletişim Araştırmaları Dergisi, 2 / Bahar 2019, 50-55.
• Uyar, A., & Karakuyu, A. (2020). Meslek yüksekokulu öğrencilerinin e-öğrenmeye yönelik hazırbulunuşlukları. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 7(60), 2904-2914. http://dx.doi.org/10.26450/jshsr.2119
• Uysal, S. (2013). Meslek lisesi öğrencilerinin sosyal medya kullanım amaçları ile eğitsel sosyal medya kullanımlarının değerlendirilmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bahçeşehir Üniversitesi.
• Yılman, M. A. (2020). Lise öğrencilerinde sosyal medya bağımlılığının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çağ Üniversitesi.
• Yılmaz, A., Kaya, M., Akca N., & Sönmez, S. (2019). Sağlık bilimleri fakültesi öğrencilerinin dijital okuryazarlık düzeylerinin incelenmesi. 3. Uluslararası 13. Ulusal Sağlık ve Hastane İdaresi Kongresi, 10-13 Ekim 2019, Sakarya. 287-297.
• Yılmaz, Ş., & Aydoğan, D. (2024). Algılanan sosyal destek ve genel aidiyet düzeyinin sosyal medya bağımlılığı üzerine etkisinin incelenmesi. İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), 305-329.
• Yontar, A. (2019). Öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık düzeyleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(4), 815-824. https://doi.org/10.16916/aded.593579
• Yun Ra, H., & Jie Eun, L. (2024). Effects of metacognition, digital literacy and digital addiction on academic achievement among nursing students. The Journal Of The Convergence On Culture Technology, 10(5), 89-97.
• Wilson, K., Fornasier, S., &White, K. M. (2010). Psychological predictors of young adults’ use of social networking sites, Cyberpsychology, Behavior and Social Networking, 13, 173-177.