Meslek Seçimi İle Kişilik Özellikleri Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi: Turizm Rehberliği Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2014, Cilt: 19 Sayı: 2, 137 - 157, 01.06.2014

  yrd.doç.dr.özlem Köroğlu

Öz

The purpose of this study is to determine the relationship between occupational choice and personality traits of the tourism guiding students. Also, evaluation of the guiding students’ personality traits in the compliance of guiding is purposed. The research has been carried out by using data collected with survey method from 148 tourism guiding students who attend four-year programs/departments. Frequency statistics, reliability statistics, descriptive statistics (means and standard deviations), independent samples t-test, one-way analysis of variance (ANOVA), Tukey HSD and correlation statistics were used to analysis the data gathered via surveys. The results indicated that “Openness to experience” and “Conscientiousness” were the dominant personality traits of tourism guiding students, also a relationship at positive level between the personality traits and occupational choice has been determined. When evaluating the importance of the relationship between personality traits and job fit, this research is thought to be useful for people who want to choose tourist guiding as a profession

Anahtar Kelimeler

-

MESLEK SEÇİMİ İLE KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN BELİRLENMESİ: TURİZM REHBERLİĞİ ÖĞRENCİLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Öz

Bu araştırmanın amacı turizm rehberliği eğitimi alan öğrencilerin meslek seçimi ile kişilik özellikleri arasındaki ilişkinin belirlenmesidir. Ayrıca rehberlik öğrencilerinin kişilik özelliklerinin rehberlik mesleğine uyumu açısından değerlendirilmesi de amaçlanmaktadır. Araştırma turizm rehberliği bölümünde eğitim-öğretim gören 148 öğrenciden anket yöntemiyle toplanan veriler yardımıyla gerçekleştirilmiştir. Elde edilen veriler, frekans analizi, güvenirlik analizi, aritmetik ortalama ve standart sapma değerlerinin analizi, bağımsız grup t testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA), Tukey HSD ve korelasyon analizi kullanılarak değerlendirilmiştir. Araştırma sonucunda turizm rehberliği eğitimi alan öğrencilerin baskın kişilik özelliklerinin “Gelişime açıklık” ve “Öz-denetim/Sorumluluk” olduğu, ayrıca meslek seçimi ile kişilik özelliği arasında olumlu düzeyde bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Kişilik özellikleri ile iş uyumu arasındaki ilişkinin önemi değerlendirildiğinde bu çalışmanın turist rehberliği mesleğini seçmek isteyen kişiler açısından yararlı olabileceği düşünülmektedir

Anahtar Kelimeler

Turist Rehberi, Meslek Seçimi, Kişilik Özellikleri, Beş Faktör Kişilik Ölçeği

Kaynakça

• AKBULUT, Y. (2010). Sosyal Bilimlerde SPSS Uygulamaları, Sık Kullanılan Ġstatistiksel Analizler ve Açıklamalı SPSS Çözümleri, Pasifik Ofset, Ġstanbul.
• ALĠYEV, P. (2008). BeĢ Faktörlü KiĢilik Özellikleri ve Cinsiyet Rollerinin Üniversite Alan Seçimi Ġle ĠliĢkinin Ġncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Ġstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ġstanbul.
• ALPARSLAN, T. ve KILCIGĠL, E. (2005). “Ankara Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Öğrencilerinin Sosyo Kültürel Yapı - Meslek Seçimi ĠliĢkisi”, SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 3(1): 17-26.
• ALTUNIġIK, R., COġKUN, R., BAYRAKTAROĞLU, S. ve YILDIRIM, E. (2004). Sosyal Bilimlerde AraĢtırma Yöntemleri: SPSS Uygulamalı, 3. Baskı, Avcı Ofset, Ġstanbul.
• ALTUNIġIK, R., COġKUN, R., BAYRAKTAROĞLU, S. ve YILDIRIM, E. (2012). Sosyal Bilimlerde AraĢtırma Yöntemleri, SPSS Uygulamalı, Sakarya Yayıncılık, Sakarya.
• AP, J. ve WONG, K. K. F. (2001). “Case Study on Tour Guiding: Professionalism, Issues and Problems”, Tourism Management, 22(5): 551-563.
• ARSLAN, F., BAYRAKTAR, G. ve AKDOĞAN, S. (2006). “Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulunda Amatör ve Profesyonel Spor Yapan Öğrencilerle Aktif Spor Yapmayan Öğrencilerin KiĢilik Özelliklerinin Ġncelenmesi”, Atatürk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 8(2): 40-47.
• ARSLANTÜRK, Y., ALTUNÖZ, Ö. ve ÇALIK, A. Ö. (2013). “Turist Rehberliği Hizmet Kalitesi Ölçümü: Servqual YaklaĢımı”, Uluslararası Sosyal AraĢtırmalar Dergisi, 6(27): 107-119.
• ASLAN, Z., ÜNÜVAR, ġ. ve BAġODA, A. (2012). “Turizm Eğitimi Alan Öğrencilerin KiĢilik Özelliklerinin Belirlenmesi ve Turizm Sektörüne Uyumu Açısından Değerlendirilmesi”, Anatolia: Turizm AraĢtırmaları Dergisi, 23(2): 203-219.
• BALTACI, F. ve ÜNGÖREN, E. (2010). Turizm Eğitimi Alan Öğrencilerin Eğitim Memnuniyetlerinin ve Geleceğe Yönelik BakıĢ Açılarının Belirlenmesine Yönelik Bir AraĢtırma, 11. Ulusal Turizm Kongresi Bildiriler Kitabı, Detay Yayıncılık, Ankara: 312-323.
• BATMAN, O., YILDIRGAN, R. ve DEMĠRTAġ, N. (2000). Turist Rehberliği, DeğiĢim Yayınları, Adapazarı.
• BLACK, R. ve WEĠLER, B. (2005). “Quality Assurance and Regulatory Mechanisms in the Tour Guiding Industry: A Systematic Review”, The Journal of Tourism Studies, 16(1): 24-37.
• BOWIE, D. ve CHANG, J. C. (2005). “Tourist Satisfaction: A View from a Mixed International Guided Package Tour”, Journal of Vacation Marketing, 11(4): 303- 322.
• CARLESS, S. A. (1999). “Career Assessment: Holland's Vocational Interests, Personality Characteristics, and Abilities”, Journal of Career Assessment, 7(2): 125-144.
• COHEN, E. H., IFERGAN, M. ve COHEN, E. (2002). “A New Paradigm in Guiding-The Matric as a Role Model”, Annals of Tourism Research, 29(4): 919-932.
• CORRELL, S. J. (2001). “Gender and the Career Choice Process: The Role of Biased SelfAssessments”, American Journal of Sociology, 106(6), http://www.jstor.org/stable/10.1086/321299, 20.11.2013.
• CÜCELOĞLU, D. (1991). Ġnsan ve DavranıĢı, Remzi Kitabevi, Ġstanbul. DAHLES, H. (2002). “The Politics of Tour Guiding Image Management in Indonesia”, Annals of Tourism Research, 29(3): 783-800.
• DAL, V. (2009). Farklı KiĢilik Özelliklerine Sahip Bireylerin Risk Algılarının Tüketici DavranıĢı Açısından Ġncelenmesi: Üniversite Öğrencileri Üzerinde Bir AraĢtırma, Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• DEĞĠRMENCĠOĞLU, Ö. (2003). “Rehberlik Mesleğinin Dünü, Bugünü ve Meslek Yasası”, Rehber Dünyası, 34: 20-23.
• DÜNDAR, S. (2009). “Üniversite Öğrencilerinin KiĢilik Özellikleri ile Problem Çözme Becerileri Arasındaki ĠliĢkinin Ġncelenmesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Ġ.Ġ.B.F. Dergisi, 24(2): 139-150.
• EHRHART, K. H. ve MAKRANSKY, G. (2007). “Testing Vocational Interests and Personality as Predictors of Person-Vocation and Person-Job Fit”, Journal of Career Assessment, 15(2): 206-226.
• ERDEM, B. ve KAYRAN, M. F. (2013). “Balıkesir Üniversitesi Turizm ĠĢletmeciliği ve Otelcilik Yüksekokulu Öğrencilerinin Meslek Seçimini Etkileyen Faktörler Üzerine Bir AraĢtırma”, Cumhuriyet Üniversitesi Ġktisadi ve Ġdari Bilimler Dergisi, 14(1):81-106.
• ERDĠNÇ, S. B. ve KAHRAMAN, S. (2012). Turizm Mesleğini Seçme Nedenlerinin Ġncelenmesi, VI. Lisansüstü Turizm Öğrencileri AraĢtırma Kongresi (12-15 Nisan) Bildiriler Kitabı, 229-237.
• EREN, E. (2004). Örgütsel DavranıĢ ve Yönetim Psikolojisi, 8. Baskı, Beta Yayınları, Ġstanbul.
• FENNELL, D. A. ve EAGLES, P. F. J. (1990). “Ecotourism in Costa Rica: A Conceptual Framework”, Journal of Park and Recreation Administration, 8(1): 23-34.
• GENÇ, G., KAYA, A. ve GENÇ, M. (2007), “Ġnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğrencilerinin Meslek Seçimini Etkileyen Faktörler”, Ġnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(14): 49-63.
• GENÇ, Ö. (1992). Rehberlik Eğitimine EleĢtirel Bir YaklaĢım, Turizm Eğitimi Konferansı– Workshop (09-11 Aralık 1992) Bildiriler Kitabı, Turizm Bakanlığı Turizm Eğitim Genel Müdürlüğü, Ankara: 215-217.
• GREENBERG, J. ve ROBERT A. BARON. (1997). Behavior in Organizations. 6th Edition, Prentice Hall Inc, New Jersey.
• GÜNDÜZ, S. (2002). Turist Rehberliği Eğitimi ve Üniversitelerle Turizm Bakanlığı Arasındaki Koordinsayona Yönelik Bir Model Önerisi, Turizm Eğitimi Konferansı–Workshop (11-13 Aralık 2002) Bildiriler Kitabı, Turizm Bakanlığı Turizm Eğitim Genel Müdürlüğü, Ankara: 243-256.
• HAIG, I. ve MCINTYRE, N. (2002). “Viewing Nature: The Role of The Guide and The Advantages of Participating in Commercial Ecotourism”, Journal of Tourism Studies, 13(1): 39–47.
• HARRIS, J. A., VERNON, P. A., JOHNSON, A. M. ve JANG, K. L.. (2006). “Phenotypic and Genetic Relationships Between Vocational Ġnterests And Personality”, Personality and Individual Differences, 40: 1531–1541.
• HOWARD, J., THWAITES, R. ve SMITH, B. (2001). “Investigating the Roles of the Indigenous Tour Guide”, The Journal of Tourism Studies, 12(2): 32-39.
• KARABULUT, A. T. (2009). “Üniversite Öğrencilerinin GiriĢimcilik Özelliklerini ve Eğilimlerini Belirlemeye Yönelik Bir AraĢtırma”, Marmara Üniversitesi Ġktisadi ve Ġdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26(1): 331-356.
• KARAÇAL, Ġ. ve DEMĠRTAġ, N. (2002). 4702 Sayılı Yasa Uygulamalarının Turizm Rehberliği Eğitimine Etkisi, Turizm Eğitimi Konferansı–Workshop (11-13 Aralık 2002) Bildiriler Kitabı, Turizm Bakanlığı Turizm Eğitim Genel Müdürlüğü, Ankara: 173-184.
• KARANCI, A. N., DĠRĠK, G. ve YORULMAZ, O. (2007). “Eysenck KiĢilik AnketiGözden GeçirilmiĢ-KısaltılmıĢ Formu’nun (EKA-GGK) Türkiye’de Geçerlilik ve Güvenirlik ÇalıĢması”, Türk Psikiyatri Dergisi, 18(3): 1-8.
• KESER, A. (2006). ÇalıĢma YaĢamında Motivasyon, Alfa Aktüel Yayınları, Ġstanbul. KLINE, J. D. (2001). “Tourism and Natural Resource Management: A General Overview of Research and Issues”, United States Department of Agriculture General Technical Report, http://sequoia.fsl.orst.edu/lulcd/Publicationsalpha_files/Kline_2001_GTR506 .pdf, 02.04.2013.
• KONAKLIOĞLU, E. ve KIZANIKLI, M. M. (2011). “Üniversite Öğrencilerinin Proaktif KiĢilik Özellikleri Ġle GiriĢimcilik Eğilimleri Arasındaki ĠliĢki”, Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 2: 72-92.
• KURU, E. (2003). “Farklı Statüdeki Beden Eğitimi Bölümü Öğrencilerinin KiĢilik Özellikleri”, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(1): 175-191.
• KUġLUVAN, S. ve ÇEġMECĠ, N. (2002). Türkiye’de Turist Rehberliği Eğitiminin Sorunları ve Yeniden Yapılandırılması, Turizm Eğitimi Konferansı–Workshop (11-13 Aralık 2002) Bildiriler Kitabı, Turizm Bakanlığı Turizm Eğitim Genel Müdürlüğü, Ankara: 235-242.
• KUZGUN, Y. (1994). ÇağdaĢ Ġnsanın En Önemli Kararı Meslek Seçimi, Bilim ve Teknik, http://vizyon21yy.com/documan/egitim_ogretim/rehberlik/mesleki_tanitim/Meslek _Secimi.pdf, 26.12.2013.
• LARSON, L. M. ve BORGEN, F. H. (2002). “Convergence of Vocational Interests and Personality: Examples in an Adolescent Gifted Sample”, Journal of Vocational Behavior, 69: 91-112.
• LECLERC, D. ve MARTIN, J. N. (2004). “Tour Guide Communication Competence: French, German and American Tourists’ Perceptions”, International Journal of Intercultural Relations, 28(3-4): 181-200.
• MCARTHUR, S. (1994). “Guided Nature-Based Tourism–Separating “Fact From Fiction”, Australian Parks and Recreation, 30(4): 31–36.
• MOSCARDO, G. (1998). “Interpretation and Sustainable Tourism: Functions, Examples and Principles”, Journal of Tourism Studies, 9 (1): 2-13.
• ORMSBY, A. ve MANNLE, K. (2006). “Ecotourism Benefits and the Role of Local Guides at Masoala National Park, Madagascar”, Journal of Sustainable Tourism, 14(3): 271-287.
• ÖZDEMĠR, F. (2006). Örgütsel Ġklimin ĠĢ Tatmin Düzeyine Etkisi: Tekstil Sektöründe Bir AraĢtırma, Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana. ÖZKALP, E. (2001). Örgütsel DavranıĢ, 6. Baskı, Anadolu Üniversitesi Yayınları, EskiĢehir.
• RANDALL, C. ve ROLLINS, R. (2005). “Role of the Tour Guide in National Parks”, Eleventh Canadian Congress on Leisure Research (May 17-20), Nanaiami, Canada, http://lin.ca/Uploads/cclr11/CCLR11-115.pdf, 10.11.2013.
• RANDALL, C. ve ROLLINS, R. (2009). “Visitor Perceptions of The Role of Tour Guides in Natural Areas”, Journal of Sustainable Tourism, 17(3): 357-374.
• REISINGER, Y. ve STEINER, C. (2006). “Reconceptualising Interpretation: The Role of Tour Guides in Authentic Tourism”, Current Issues in Tourism, 9(6): 481-498.
• SARIKAYA, T. ve KHORSHID, L (2009). Üniversite Öğrencilerinin Meslek Seçimini Etkileyen Etmenlerin Ġncelenmesi: Üniversite Öğrencilerinin Meslek Seçimi”, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2): 393-423.
• SEVĠMLĠ, F. ve ĠġCAN, Ö. F. (2005). “Bireysel ve ĠĢ Ortamına Ait Etkenler Açısından ĠĢ Doyumu”, Ege Üniversitesi Ġ.Ġ.B.F. Akademik BakıĢ Dergisi, 5(1-2): 55-64.
• SILVA, P. (2006). “Effects of Disposition on Hospitality Employee Job Satisfaction and Commitment. International”, Journal of Contemporary Hospitality Management, 18(4): 317-328.
• SĠPAHĠ, B., YURTKORU, E. S. ve ÇĠNKO, M. (2006). Sosyal Bilimlerde SPSS’le Veri Analizi, 1. Baskı, Beta Yayınları, Ġstanbul.
• SKIBBA, J. S. (2002). “Personality and Job Satisfaction: An Investigation of Central Wisconsin Firefighters: Interactions Between Personality and Various Factors at a Local Fire Department”, http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.201.2759 &rep= rep1&type=pdf, 20.12.2013.
• SOMER, O., KORKMAZ, M. ve TATAR, A. (2004). Kuramdan Uygulamaya BeĢ Faktör KiĢilik Modeli ve BeĢ Faktör KiĢilik Envanteri (5FKE), Ege Üniversitesi Basımevi, Ġzmir.
• SUN, H. Ö. (2002). ĠĢ Doyumu Üzerine Bir AraĢtırma, Uzmanlık Yeterlilik Tezi, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası Banknot Matbaası Genel Müdürlüğü, Ankara. TAI, R. H., LIU, C. Q., MALTESE, A. V. ve FAN, X. (2006). “Career Choice: Enhanced: Planing Early for Careers in Science”, Science, 312: 1142-1144.
• TEMEL, A. (2012). “Alan ve Meslek Seçiminde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar”, http://mebk12.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/34/14/964171/dosyalar/2012_12/1410 1926_mesleksecimi.pdf, 26.12.2013.
• TOKMAK, Ġ., TURGUT, H. ve ÖKTEM, ġ. (2013). “Turizm ve Otelcilik Öğrencilerinin Sosyotropik-Otonomik KiĢilik Özelliklerinin ĠletiĢim Becerilerine Etkisi”, Anatolia: Turizm AraĢtırmaları Dergisi, 24(1): 83-95.
• TUNÇ, G. Ç, AKANSEL, N. ve ÖZDEMĠR, A. (2010). “HemĢirelik ve Sağlık Memurluğu Öğrencilerinin Meslek Seçimlerini Etkileyen Faktörler”, Maltepe Üniversitesi HemĢirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 3(1), http://hemsirelik.maltepe.edu.tr/dergiler/cilt3sayi1/24-31.pdf, 26.12.2013.
• TUREB (Turist Rehberleri Birliği). (2006). Turist Rehberleri Kataloğu, 2. Baskı, TUREB Yayını, Ġstanbul.
• TUZCUOĞLU, S. (1994). “Meslek Seçimi ve Önemi”, M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6: 265-280.
• TÜRK, M. (2005). “KiĢiliğin ĠĢletmelerde Ġçsel ve DıĢsal MüĢteri ĠliĢkileri Açısından Önemi”, (Ed.) TĠKĠCĠ, M., Örgütsel DavranıĢ Boyutlarından Seçmeler, Nobel Yayın, Ankara.
• URAL, A. ve KILIÇ, Ġ. (2006). Bilimsel AraĢtırma Süreci ve Spss Ġle Veri Analizi SPSS 10.0-12.0 for Windows, 2. Baskı, Detay Yayıncılık, Ankara.
• WEILER, B. ve DAVIS, D. (1993). “An Exploratory Investigation into The Roles of The Nature-Based Tour Leader”, Tourism Management, 14(2): 91–98.
• WEILER, B. ve HAM, S. H. (2002). “A Comparative Analysis of Ecotour Guiding on Cruise Based Tours”, http://www.buseco.monash.edu.au/mgt/research/workingpapers/2002/wp40-02.pdf, 04.04.2013.
• WFTGA. (2014). http://www.wftga.org/tourist-guiding/what-tourist-guide, 24.03.2014.
• YANIKKEREM, E., ALTINPARMAK, S. ve KARADENĠZ, G. (2004). “Gençlerin Meslek Seçimini Etkileyen Faktörler ve Benlik Saygıları”, Nursing Forum Dergisi, 7(2) :61- 62.
• YAZICIOĞLU, Y. ve ERDOĞAN, S. (2004). SPSS Uygulamalı Bilimsel AraĢtırma Yöntemleri, Detay Yayıncılık, Ankara.
• YELBOĞA, A. (2006). “KiĢilik Özellikleri ve ĠĢ Performansı Arasındaki ĠliĢkinin Ġncelenmesi”, “ĠĢ, Güç” Endüstri ĠliĢkileri ve Ġnsan Kaynakları Dergisi, 8(2): 196- 211.
• YILDIZ, R., KUġLUVAN, S. ve ġENYURT, Y. (1997). Turist Rehberliği Öğretiminde Yeni Bir Model: NevĢehir Turist Rehberliği Bölümü Programı ve Değerlendirilmesi, Erciyes Üniversitesi NevĢehir Turizm ĠĢletmeciliği ve Otelcilik Yüksekokulu Hafta Sonu Semineri IV, 9-14.
• YU, X., WEĠLER, B. ve HAM, S. (2001). “Intercultural Communication and Mediation: A Framework for Analysis the Intercultural Competence of Chinese Tour Guides”, Journal of Vacation Marketing, 8(1): 75-87.
• ZENGĠN, B., BATMAN, O. ve YILDIRGAN, R. (2004). Seyahat Acentalarının Turist Rehberlerinden Beklentilerine Yönelik Bir AraĢtırma, I. Balıkesir Ulusal Turizm Kongresi, (15-16 Nisan) Bildiriler Kitabı, 366-376.
• ZHANG, H. ve CHOW, Q. I. (2004). “Application of Importance-Performance Model in Tour Guides’ Performance: Evidence From Mainland Chinese Outbound Visitors in Hong Kong”, Tourism Management, 25(1): 81-91.
• 6326 Sayılı Turist Rehberliği Meslek Kanunu (22 Haziran 2012 Tarih ve 28331 Sayılı Resmi Gazete)