USE OF MULTI-MOORA METHOD ON ASSESSING THE PERFORMANCE OF MANUFACTURING INDUSTRIES BASED ON NATIONAL PRODUCTIVITY STATISTICS

Yıl 2017, Cilt: 22 Sayı: 1, 1 - 19, 30.01.2017

Nuri Ömürbek , Esra Aksoy

Öz

Productivity increase is one of the indicators of economic development. National productivity is examined by including the manufacturing and all other industries. The aim of productivity increase is to improve the levels of national welfare and development. In order to produce development and welfare as a result of economic development, it is necessary to understand all aspects of productivity. In this study, it was aimed to find the year, when national productivity statistics reach the best performance during the period of 2005-2015 based on the production index per worker (2010 Mean = 100). Then, the performances of the 32 sub sectors of the manufacturing industry have been also investigated for the same period. Multi- MOORA, which is a multi-criteria decision making method (MCDM) has been used to determine the most productive year as well as the best performance sub sector. The results highlight that while 2015 is the best performance year for the industry, transportation was the best sub sector during the period.

Anahtar Kelimeler

Manufacturing Industry, Performance, Multi-Criteria Decision Making, Multi-MOORA

ULUSAL VERİMLİLİK İSTATİSTİKLERİNE GÖRE İMALAT SEKTÖRLERİNİN PERFORMANSININ DEĞERLENDİRMESİNDE MULTI-MOORA YÖNTEMİNİN UYGULANMASI

Öz

Ekonomik büyümenin temel göstergelerinden biri de verimlilik artışıdır. Ulusal verimlilik, başta sanayi sektörü olmakla birlikte tüm sektörleri içine alacak bir şekilde tüm değerleriyle incelenmektedir. Verimlilik artışındaki amaç, toplum için refah düzeyinin ve kalkınmanın daha iyi seviyeye çıkartılmak istenmesidir. Ekonomik büyümenin kalkınma ve refahla sonuçlanması için verimlilik artışının da tüm açılarıyla ele alınması gerekmektedir. Yapılan bu çalışmada da imalat sektörünün, Ulusal verimlilik istatistik verileri -çalışan kişi başına üretim endeksi (2010 Ort.=100)- açısından 2005-2015 yılları arasında en iyi performansı gösterdiği yılın bulunması amaçlanmaktadır. Daha sonra da imalat sektörünü oluşturan 32 farklı imalat alt sektörünün 2005-2015 yılları arasındaki performanslarının değerlendirilmesi amaçlanmıştır. İmalat sektöründe en iyi performansın gösterdiği yılın ve en iyi performansı gösteren imalat alt sektörünün bulunmasında da Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemlerinden Multi-MOORA Yöntemi kullanılmıştır. Sonuçta; 2015 yılı en iyi performansın gösterildiği dönem olmakla birlikte, bu yıllar arasında da diğer ulaşım araçlarının imalatı alt sektörü de en iyi performans gösteren imalat alt sektörü olmuştur.

Anahtar Kelimeler

İmalat Sektörü, Performans, Çok Kriterli Karar Verme, Multi-MOORA

Kaynakça

• AKSOY E., ÖMÜRBEK N. ve KARAATLI M. (2015). “AHP Temelli MULTIMOORA Ve COPRAS Yöntemi İle Türkiye Kömür İşletmeleri’nin Performans Değerlendirmesi" , Hacettepe Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimle r Fakültesi Dergisi, 33(4): 1-28.
• BALEŽENTIS A., BALEŽENTIS, T. and BRAUERS W. K. M. (2012). “MULTIMOORA - FG: A Multi-Objective Decision Making Method for Linguistic Reasoning with an Application to Personnel Selection”, Informatica, 23( 2): 173- 190.
• BALEZENTIS A., BALEZENTIS T. And VALKAUSKAS R. (2010). “Evaluating Situation of Lithuania in the European Union: Structural Indicators and Multimoora Method”, Technological And Economic Development of Economy, 16 (4): 578-602.
• BALKAN D., BÖLÜKBAŞ S.N. ve ÖZKARA Y., (2016). “Üç Aylık Ulusal Verimlilik İstatistikleri 2015/4”, Kalkınmada Anahtar Verimilik Dergisi, 28 (329): 44-49.
• BRAUERS W.K.M. (2012). “Project Management for a Country with Multiple Objectives”, Czech Economic Review, 6: 80–101.
• BRAUERS W.K.M. and ZAVADSKAS E.K., (2006). “The MOORA Method And Its Application to Privatization In A Transition Economy”, Control And Cybernetics, 35 (2): 445- 469.
• BRAUERS W.K.M., ZAVADSKAS E.K., TURSKIS Z. and VILUTIENĖ T., (2008). “Multi- Objective Contractor’s Ranking By Applying The MOORA Method”, Journal of Business Economics and Management, 9 (4): 245-255.
• BRAUERS W.K. and ZAVADSKAS E.K. (2006). “The MOORA Method and its Application to Privatization in a Transition Economy”, Control and Cybernetics, 35 (2): 445-469.
• BRAUERS W.K. and ZAVADSKAS E.K. (2009). “Robustness of The Multi- Objective MOORA Method With A Test For The Facilities Sector”, Technological And Economic Development of Economy, 15 (2): 352-375.
• BRAUERS W.K. and ZAVADSKAS E.K. (2012). “Robustness of MULTIMOORA: A Method for Multi- Objective Optimization”, Informatica, 23 (1): 1-25.
• ÇİÇEK C., BAKIŞ A. ve BAYAZIT V., (2016). “Bulanık Multi-Moora Yöntemiyle En Uygun Mekanik Otopark Sistemi Seçimi”, Uluslararas ı Hakemli Mühendislik Ve Fen Bilimleri Dergisi, 6: 80-97.
• DATTA S., SAHU N. and MAHAPATRA S. (2013). “Robot Selection Based On Grey ‐ MULTIMOORA Approach”, Grey Systems: Theory and Application, 3 (2): 201- 232.
• ERSÖZ F. ve ATAV A. (2011). “Çok Kriterli Karar Verme Problemlerinde MOORA Yöntemi” , YAEM 2011 Yöneylem Araştırması ve Endüstri Mühendisliği 31.Ulusal Kongresi, Sakarya Üniversitesi, 05-07 Temmuz 2011, 78-87.
• HAFEZALKOTOB A. and HAFEZALKOTOB(2016). “Extended MULTIMOORA Method Based On Shannon Entropy Weight For Materials Selection”, Journal of Industrial Engineering International, 12 (1): 1-13.
• http://evds.tcmb.gov.tr, erişim tarihi: 07.08.2016.
• http://www.itohaber.com/koseyazisi/201762/sanayi_uretim_verilerinin_verdigi_mesajlar.html, erişim tarihi: 07.08.2016.
• http://www.kalkinma.com.tr/data/file/raporlar/ ES A/ga/2007- GA/kitap/imalat_sanayi/pdf/Aciklamalar_ve_Temel_Kavramlar.pdf, erişim tarihi: 05.11.2016
• http://www.verimlilikkongresi.gov.tr/ , erişim tarihi: 07.08.2016.
• https://anahtar.sanayi.gov.tr/tr/news/uc-aylik-ulusal-verimlilik-istatistikleri-2015-yili-dorduncu-donemi-aciklandi/4279, erişim tarihi: 04.08.2016.
• https://anahtar.sanayi.gov.tr/tr/news/uc-aylik-ulusal-verimlilik-istatistikle ri-2015-yili-dorduncu-donemi-aciklandi/4279 , erişim tarihi: 04.08.2016.
• KALIBATAS D. And TURKIS Z. (2008). “Multicriteria Evaluation of Inner Climate by Using MOORA Method”, Information Technology and Control, 37 (1): 79-83.
• KARACA T. (2011). Proje Yönetiminde Çok Kriterli Karar Verme Tekniklerini Kullanarak Kritik Yolun Belirlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• KARANDE P., ZAVADSKAS E.K. and CHAKRABORTY S. (2016). “A Study On The Ranking Performance Of Some MCDM Methods For Industrial Robot Selection Problems”, International Journal Of Industrial Engineering Computations, 7 (3): 399-422.
• KARANDE P. and CHAKRABORTY S. (2012). “Application of Multi-Objective Optimization on the Basis of Ratio Analysis (MOORA) Method for Materials Selection”, Materials and Dizayn, 37: 317-324.
• KILDIENE S. (2013). “Assessment of Opportunities for Construction Enterprises in European Union Member States Using the MULTIMOORA Method”, Procedia Engineering, 57: 557-564.
• KRACKA M., BRAUERS W.K.M. and ZAVADSKAS E.K., (2010). “Ranking Heating Loses in a Building by Applying the Multimoora”, Journal of Engineering Economics, 21 (4): 352- 359.
• KUNDAKÇI N. (2016). “Combined Multi- Criteria Decision Making Approach Based On Macbeth and MULTI-MOORA Methods”, Alphanumeric Journal The Journal of Operations Research, Statistics, Econometrics and Management Information Systems, 4 (1): 17-26.
• LIU H.C., YOU J.X., LU C. and SHAN M.M. (2014). “Application of Interval 2-Tuple Linguistic MULTIMOORA Method For Health- Care Waste Treatment Technology Evaluation And Selection”, Waste Management, 34 (11): 2355-2364.
• ÖMÜRBEK N. ve ÖZCAN A., (2016). “BIST’de İşlem Gören Sigorta Şirketlerinin MULTIMOORA Yöntemiyle Performans Ölçümü”, Uluslararası İşletme, Ekonomi ve Yönetim Perspektifleri Dergisi, 1 (2): 64-75.
• ÖNAY O. ve ÇETİN E. (2012). “Turistik Yerle rin Popülaritesinin Belirlenmesi: İstanbul Örneği”, İstanbul Üniversitesi İşletme İktisadi Enstitüsü Dergisi, 23 (72): 90-109.
• ÖZÇELİK G. ve ATMACA H.E. (2014). “Satın Alma Süreci İçin MOORA Metodu ile Tedarikçi Seçimi Problemi”, III. Ulusal Lojistik ve Tedarik Zinciri Kongresi, 15-17 Mayıs 2014, Trabzon, (1- 9).
• ÖZDAĞOĞLU A. (2014). “Normalizasyon Yöntemlerinin Çok Ölçütlü Karar Verme Sürecine Etkisi – Moora Yöntemi İncelemesi”, Ege Akademik Bakış, 14 (2): 283-294.
• STANKEVIČIENĖ J. and ROSOV S. (2013). “Implementation of Multi-Objective Evaluation Method in Public Debt Risk Management”, Entrepreneurial Business and Economics Review, 1(4): 7-19.
• STREIMIKIENEA D. and BALEZENTIS T. (2013). “Multi-Objective Ranking Of Climate Change Mitigation Policies and Measures In Lithuania”, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 18: 144-153.
• STREIMIKIENEA D., BALEZENTIS T., KRISCIUKAITIENE I. and BALEZENTIS A. (2012). “Prioritizing Sustainable Electricity Production Technologies: MCDM Approach”, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 16 (5): 3302-3311.
• ŞİMŞEK A., ÇATIR O. ve ÖMÜRBEK N. (2015). “TOPSIS ve MOORA Yöntemleri İle Tedarikçi Seçimi: Turizm Sektöründe Bir Uygulama”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18 (33): 133-161.
• TÜRKMEN S, Y. ve ÇAĞIL G. (2012). “İMKB’ye Kote Bilişim Sektörü Şirketlerinin Finansal Performanslarının TOPSIS Yöntemi İle Değerlendirilmesi”, Maliye Finans Yazıları, 26 (95): 59-78.
• ÜNAL M. ve KARAKAŞ H.Ç. (2015). “ Kobi’lerde Sektör ve Ölçek Bazında İşgücü Verimliliği: Türkiye-AB Karşılaştırması”, 5. Ulusal Verimlilik Kongresi, 6-7 Ekim, Ankara, 317-331.
• YILDIRIM B.F. ve ÖNAY O. (2013). “Bulut Teknolojisi Firmalarının Bulanık AHP-MOORA Yöntemi Kullanılarak Sıralanması”, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İşletme İktisadi Enstitüsü Yönetim Dergisi, 24 (75): 59-81.