MOBBİNG, ÖRGÜTSEL SİNİZM, ÖRGÜTSEL BAĞLILIK VE BUNLARIN ALGILANAN ÇALIŞAN PERFORMANSI ÜZERİNE ETKİLERİ

Yıl 2017, Cilt: 22 Sayı: 2, 267 - 284, 30.04.2017

Meral Erdirencelebi , Ayşe Elif Yazgan

Öz

Bu çalışmanın amacı, çalışanlara yapılan mobbingin, örgütsel sinizm, örgütsel bağlılık ve performans üzerindeki etkisini ortaya koymaktır. Bu bağlamda, Konya Sanayi Odası’na kayıtlı, gıda sektöründe faaliyet gösteren, orta ölçekli işletmelerde çalışanlar anakütle olarak belirlenmiştir. Çalışanlara 700 anket formu dağıtılmış, 417 anket formu geçerli bulunarak değerlendirmeye alınmış ve elde edilen verilerle frekans, açımlayıcı-doğrulayıcı faktör analizi ve korelasyon analizi yapılmıştır. Ayrıca araştırma modeli bağlamında oluşturulan 7 hipotezin değerlendirilmesi için YEM’de LISREL programından faydalanılmıştır. Analiz sonuçlarına göre işletmelerde çalışanlara yapılan mobbingin sinizm üzerinde pozitif, örgütsel bağlılık ve performans üzerinde ise negatif etkisi olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mobbing, Sinizm, Örgütsel Bağlılık, Çalışan Performansı

MOBBING, ORGANIZATIONAL CYNISM, ORGANIZATIONAL COMMITMENT AND THEIR EFFECTS ON DETERMINED WORKING PERFORMANCE

Öz

The aim of this study was made to employees mobbing, cynicism is to demonstrate the impact on organizational commitment and performance. In this context, Konya Chamber of Industry registered, operating in the food sector, workers in medium-sized enterprises has been identified as population of the study. A questionnaire distributed to 700 employees, 417 valid questionnaires were included in the evaluation. The obtained data were subjected to frequency, exploratory-confirmatory factor analysis and correlation analysis. In addition, LISREL program was used in Structural Equation Modeling (SEM) to evaluate 7 hypotheses formed in the context of research model. In addition, LISREL program was used in Structural Equation Modeling (SEM) to evaluate 7 hypotheses formed in the context of research model. According to the results of the analysis, it is seen that mobbingin to the workers in the enterprises has a positive impact on cynicism, organizational commitment and negatively on performance.

Anahtar Kelimeler

Mobbing, Cynicism, Organizational Commitment, Employee Performance

Kaynakça

• ABRAHAM R. (2000), “Organizational Cynicism: Bases And Consequences”, Generic, Social, And General Psychology Monographs, Vol: 126 (3), 269-292.
• ALLEN N.J. ve MEYER J.P. (1990), “The Measurement And Antecedents Of Affective, Continuance And Normative Commitment To The Organization”, Journal Of Occupational Psychology, 63(1), 1-18.
• ALTINÖZ M., ÇÖP S. ve SIĞINDI T. (2011), “Algılanan Örgütsel Bağlılık ve Örgütsel Sinizm İlişkisi: Ankara’daki Dört ve Beş Yıldızlı Konaklama İşletmeleri Üzerine Bir Araştırma”, S.Ü. İ.İ.B.F. Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Sayı: 21, 285-315.
• ANDERSSON, L. M. (1996). “Employee Cynicism: An Examination Using A Contract Violation Framework. Human Relations”, 49(11), 1395–418.
• ANDERSSON L, M. ve BATEMAN T. S. (1997), “Cynicism İn The Workplace: Some Causes And Effects”, Journal Of Organizational Behavior, A.S.A. Vol: 18, Issue: 5, 449-469.
• ASLAN Ş. ve AKARÇAY D. (2013), “Psikolojik Şiddetin Genel ve Örgütsel Sinizme Etkileri”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı: 41, Ocak-Haziran, 25-44.
• AVCI U. ve KAYA U. (2010), “Yıldırma (Mobbing) ve Kişilik İlişkisi: Hizmet Sektörü Çalışanları Üzerinde Bir Araştırma”, Afyon Kocatepe Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, (C.Xıı, S.Iı, 2010), 51-79.
• BAUMGARTNER, H., & HOMBURG, C. (1996). “Applications Of Structural Equation Modeling İn Marketing And Consumer Research: A Review”. International Journal Of Research İn Marketing, 13(2), 139-161.
• BEDÜK A. ve YILDIZ E. (2016), “Mobbing (Psikolojik Şiddet) ve Örgütsel Bağlılık İlişkisi: Hastane Çalışanlarına Yönelik Bir Uygulama”, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi,18 (31), 77-87.
• BENTLER, P.M. (1980). “Multivariate analysis with latent variables: Causal modeling”. Annual Review of Psychology, 31, 419-456.
• BENTLER, P.M., & BONETt, D.G. (1980). “Significance Tests And Goodness Of Fit İn The Analysis Of Covariance Structures”. Psychological Bulletin, 88, 588-606.
• BRANDES P., DHARWADKAR R. ve DEAN J. W. (1999), “Does Organizational Cynicism Matter? Employee And Supervisor Perspectives On Work Outcomes”, Eastern Academy Of Management Proceedings, Outstanding Empirical Paper Award, 150-153.
• BROWN M. ve CREGAN C. (2008), “Organizational Change Cynicism: The Role Of Employee Involvement”, Human Resource Management, Vol: 47, Issue: 4, 667–686.
• CANDAN, H. (2014), Örgütsel Sinizm ve İşgören Performansına Olası Etkileri". Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 3: 181-194.
• CEMALOĞLU N., KALKAN F., DAĞLI E. ve ÇİLEK A. (2014), “Examining the Relation between Humor Acts of School Principals and Teachers’ Exposure Level to Mobbing and Organizational Cynicism Based on the Perceptions of Teachers”, International Journal Of Teaching And Education, Vol. II (No. 1), 1-17.
• ÇALIŞ DUMAN M. ve AKDEMİR B. (2016), “Mobbing ve Çalışan Performansı Arasındaki İlişkiyi Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma”, Akademik Yaklaşımlar Dergisi, Kış 2016 Cilt: 7 Sayı:2, 29-52.
• ÇINAR Ö ve YEŞİL S. (2016), “Örgütsel Bağlılık ve Örgütsel Desteğin Çalışan Performansı Üzerindeki Etkisini İnceleyen Bir Yapısal Eşitlik Model Önerisi”, International Journal of Social Sciences and Education Research, Online, http://dergipark.ulakbim.gov.tr/ijsser/, 2 (1), 349-369.
• DEAN J. W., BRANDES P. ve DHARWADKAR R. (1998), “Organizational Cynicism”, Academy Of Management Review, Vol: 23, No: 2, 341-352.
• DEMİR Y. ve ÇAVUŞ M. F. (2009), “Mobbıng’in Kişisel ve Örgütsel Etkileri Üzerine Bir Araştırma”, Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, Haziran, Cilt:2, Sayı: 1, 13-23.
• DURNA, U. ve EREN, V. (2005). “Üç Bağlılık Unsuru Ekseninde Örgütsel Bağlılık”. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 6 (2), 210-219.
• ERDİRENÇELEBİ M. ve FİLİZÖZ B. (2016), “Mobbingin Etik İklim ve Çalışanların İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkileri”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 35, 127-139.
• ERDOĞAN E. (2011), Örgütsel Sessizlik ve Performans İlişkisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gebze İleri Teknoloji Enstitüsü Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• ERICKSON, R. A. (2007), Here Today But What About Tomorrow? Reducing the Attrition of Downsizing Survivors by Increasing Their Organizational Commitment, Ph. D. Thesis, Northwestern University.
• GÜL H. ve ÖZCAN N. “Mobbing ve Örgütsel Sessizlik Arasındaki İlişkiler: Karaman İl Özel İdaresinde Görgül Bir Çalışma”, http://iibfdergisi.ksu.edu.tr/ ımagesimages/files/7_uni_0.pdf.
• GÜL H. ve AĞIRÖZ A. (2011), “Mobbing ve Örgütsel Sinizm Arasındaki İlişkiler: Hemşireler Üzerinde Bir Uygulama”, Afyon Kocatepe Üniversitesi, İİBF Dergisi, C:XIII, S:II, 27-47.
• GÜLEÇ, H.K., AKGEMİCİ, T., ve TÜRKMEN, M. (2011), “Stratejik Üretim İşletme Performansı İlişkisi: Yapısal Eşitlik Modellemesi Üzerine Bir Analiz”, Ekonometri ve İstatistik, Sayı 13, 62-79.
• GÜN G. (2016), “Otel İşletmelerinde Mobbing ve Örgütsel Sinizm İlişkisi: Bitlis İlinde Bir Çalışma”, International Journal of Social Science, Number: 52, 201-219.
• IŞIK GÜLLÜOĞLU, Ö. (2015), “A Research on the Relationship between Organizational Commitment and Organizational Cynicism”, İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, Sayı: 40, Bahar, 77-97.
• İBİCİOĞLU H., ÇİFTÇİ M. ve DERYA S. (2009), “Örgütlerde Yıldırma (Mobbing): Kamu Sektöründe Bir İnceleme”, Organizasyon Ve Yönetim Bilimleri Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 2, 25-38.
• KÂHYA C. (2013), “Örgütsel Sinizm, İş Performansını Etkiler mi? İş Tatminin Aracılık Etkisi”, Global Journal of Economics and Business Studies Küresel İktisat ve İşletme Çalışmaları Dergisi, Bahar, Yıl: 2 Sayı: 3, 34-46.
• KALAĞAN, G. (2009), Araştırma Görevlilerinin Örgütsel Destek Algıları İle Örgütsel Sinizm Tutumları Arasındaki İlişki, Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Eğitim Yönetimi ve Denetimi Programı, Yüksek Lisans Tezi, Antalya.
• KALAĞAN, G. ve GÜZELLER, C.O. (2010), “Öğretmenlerin Örgütsel Sinizm Düzeylerinin İncelenmesi” Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. Sayı- 27, 83-97.
• KALAY F., OĞRAK A., NİŞANCI Z. N. (2014), “Mobbing, Örgütsel Sessizlik ve Örgütsel Sinizm İlişkisi: Örnek Bir Uygulama”, Kastamonu University Journal Of Economics & Administrative Sciences Faculty, Jun2014, Vol. 4 Issue 2, 127-143.
• KARACAOĞLU K. ve İNCE F. (2012), “Brandes, Dharwadkar ve Dean’in (1999) Örgütsel Sinizm Ölçeği Türkçe Formunun Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması: Kayseri Organize Sanayi Bölgesi Örneği”, Business And Economics Research Journal, Vol: 3, No: 3, 77 –92.
• KARADAĞ E., KILIÇOĞLU G. ve YILMAZ D. (2014), “Örgütsel Sinizm, Okul Kültürü ve Okul Başarısı: Bir Yapısal Eşitlik Modelleme Çalışması”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(1), 84-113.
• KARAHAN A.ve YILMAZ H. (2014), “Mobbing ve Örgütsel Bağlılık İlişkisine Yönelik Bir Çalışma”, Journal of Yasar University, 9(33), 5692-5715.
• KARCIOĞLU F. ve ÇELİK Ü. H. (2012), “Mobbing (Yıldırma) ve Örgütsel Bağlılığa Etkisi”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 26, Sayı: 1, 59-75.
• KESEN, M ve SİPAHİ G. A. (2016), “ÖRGÜTSEL İMAJIN ÖRGÜTSEL BAĞLILIK VE İŞGÖREN PERFORMANSINA ETKİSİ”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 9, Sayı: 43, 1927-1934.
• KLINSONTORN, S. (2005), The Influence of Leadership Styles on Organizational Commitment and Employee Performances, Ph. D. Thesis, Nova Southeastern University.
• LEYMANN H. (1996), “The Content And Development Of Mobbing At Work”, European Journal Of Work And Organizational Psychology, Vol: 5, Issue: 2, 165-184.
• LEYMANN, H. (1997), “Explanation of the operation of the LIPT Questionnaire (Leymann Inventory of Psychological Terror)”, Translated from the Original German by Zimmermann, H., Griffith University.
• MARSH, H.W.,HAU, K.T., ARTELT, C., BAUMERT, J., & PESCHAR, J.L. (2006), “OECD’s Brief Self-Report Measure Of Educational Psychology’s Most Useful Affective Constructs: Cross-Cultural”, Psychometric Comparisons Across 25 Countries. International Journal Of Testing, 6(4), 311-360.
• MEYER, J. P., PAUNONEN S. V., GELLATLY I. R., GOFFIN R. D. & JACKSON D. N., (1989), “Organizational Commitment and Job Performance It's the Nature of the Commitment That Counts”, Jourrl al of Applied Psychology, Vol. 74, No. I, 152-156.
• NAFEI W. (2015), “The Effects of Job Embeddedness on Organizational Cynicism and Employee Performance: A Study on Sadat City University”, International Journal of Business Administration, Vol. 6, No. 1, 8-25.
• NAUS F., ITERSON A. Van ve ROE R. (2007), “Organizational Cynicism: Extending The Exit, Voice, Loyalty, And Neglect Model Of Employees' Responses To Adverse Conditions İn The Workplace”, Human Relations, Vol: 60, No: 5, 683-718.
• ÖZDEMİR H. ve YAYLI A. (2014), “Çalışanın Örgütsel Bağlılığı, Performansı ve İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişkinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma”, Journal of Recreation and Tourism Research (JRTR), 1(1), 48-58.
• ÖZGAN H., KÜLEKÇİ E. ve ÖZKAN M. (2012), “Analyzing of the Relationships between Organizational Cynicism and Organizational Commitment of Teaching Staff”, International Online Journal of Educational Sciences, 4(1), 196-205.
• ÖZLER E.D., ATALAY G. C. ve ŞAHİN D.M. (2008), “Mobbing’in Örgütsel Bağlılık Üzerine Etkisini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 22, Aralık, 1-28.
• ÖZUTKU H. (2008), “Örgüte Duygusal, Devamlılık ve Normatif Bağlılık İle İş Performansı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, Cilt/Vol:37, Sayı/No:2, 79-97.
• QAISAR M. U., REHMAN M. S., SUFFYAN M. (2011), “Exploring Effects of Organizational Commitment on Employee Performance: Implications for Human Resource Strategy”, Interdisciplinary Journal Of Contemporary Research In Business, March, Vol: 3, No:11, 249-255.
• PELİT E. ve KILIÇ İ. (2012), “Mobbing İle Örgütsel Bağlılık İlişkisi: Şehir ve Sayfiye Otellerinde Bir Uygulama”, İşletme Araştırmaları Dergisi, 4/2, 122-140.
• REICHERS, A. E., WANOUS, J. P., AUSTIN, J. T. (1997), “Understanding And Managing Cynicism About Organizational Change”. Academy Of Management Executive, 11(1), 48–59.
• SABUNCUOĞLU, Z. ve TÜZ, M. V. (2013), Örgütsel Davranış. Bursa: Aktüel Yay.
• SCHERMELLEH-Engel, K., & MOOSBRUGGER, H. (2003), “Evaluating The Fit Of Structural Equation Models: Tests Of Significance And Descriptive Goodness-Of-Fit Measures”. Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23-74.
• SHEEHAN M. (2004), “Workplace Mobbing: A Proactive Response”, Paper Presented At The Workplace Mobbing Conference, Brisbane, Australia, www.limdas.internetbased family.com/f/mobms.pdf, 1-11.
• SYAUTA J. H. TROENA E. A., SETIAWAN M., SOLIMUN, (2012), “The Influence of Organizational Culture, Organizational Commitment to Job Satisfaction and Employee Performance (Study at Municipal Waterworks of Jayapura, Papua Indonesia)”, International Journal of Business and Management Invention, Volume 1, Issue 1, December, 69-76.
• ŞAHİN S. ve TÜRK M. (2010),“Çalışanlarda Psikolojik Şiddet Algılaması ve Kadın Çalışanlar Üzerine Bir Araştırma”, Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt:14, Sayı:2, Aralık, 1-9.
• ŞANTAŞ F., UĞURLUOĞLU Ö., KANDEMİR A., ÇELİK Y. (2016), “Sağlık Çalışanlarında Örgütsel Sinizm, İş Performansı ve Örgütsel Özdeşleşme Düzeyleri Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18/3, 867-886.
• ŞENERKAL R. ve ÇORBACIOĞLU S. (2015), “Akademik Personelin Algıladığı Psikolojik Taciz Davranışları İle İş Performansı, Psikolojik Ve Fizyolojik Sağlık İlişkisi Üzerine Bir Araştırma”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17/1, 107-135.
• TAYFUN A. ve ÇATIR O. (2013), “Örgütsel Sessizlik ve Çalışanların Performansları Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma”, İşletme Araştırmaları Dergisi, 5/3, 114-134.
• TETİK S. (2012), “Sağlık Çalışanlarının Örgütsel Bağlılık Düzeylerini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma”, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 1, 275-286.
• TURNER J. H. & VALENTINE S. R. (2001), “Cynicism As A Fundamental Dimension Of Moral Decision-Making: A Scale Development”, Journal Of Business Ethics, Vol: 34, Issue: 2, 123-136.
• TÜRKÖZ T., POLAT M. ve COŞAR S. (2013), “Çalışanların Örgütsel Güven ve Sinizm Algılarının Örgütsel Bağlılıkları Üzerindeki Rolü”, Yönetim ve Ekonomi, Cilt: 20, Sayı: 2, 285-302.
• UYGUR A. (2007), “Örgütsel Bağlılık İle İşgören Performansı İlişkisini İncelemeye Yönelik Bir Alan Araştırması”, Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi Yıl: 2007 Sayı: 1, 71-85.
• UYSAL H.T., YILDIZ M.S.(2014), İşgören Performansı Açısından Çalışma Psikolojisinin Örgütsel Sinizme Etkisi, 7(29), 835-849.
• WANOUS J. P., REICHERS A. E. & AUSTIN J. T. (2000), “Cynicism About Organizational Change: Measurement, Antecedent And Correlates”, Group & Organizational Management, Vol: 25, No: 2, 132-153.
• WIESELSBERGER, K. (2004), “The Psychological Contract İs Dead, Long Live The Psychological Contract: Issues Of Talent Management And Retention İn The Context Of The New Employment Relationship”, London School Of Economics, August.
• YILDIZ K. (2013), “Örgütsel Bağlılık İle Örgütsel Sinizm Ve Örgütsel Muhalefet Arasındaki İlişki”, Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Vol:8/6, Spring, 853-879.
• http://turkoloji.cu.edu.tr.