URBAN POVERTY READING THROUGH URBAN TRANSFORMATION

Yıl 2018, Cilt: 23 Sayı: 1, 51 - 68, 30.01.2018

Mustafa Koçancı Cem Ergun

Öz

Today, cities reflect inequalities in a way not seen in their history. Especially after the 1980s, cities were exposed to intense pressure and invasion of the capital. The city, which is considered as a new and profitable investment area with neo-liberal policies, is designed for the market needs. The urban poor are those who are negatively affected by these transformation processes. This also applies to a similar inference urban transformation projects carried out in Turkey.
In this study, urban poverty are evaluated by transformation of space. In this context, a brief survey of the historical social content of urban poverty has been made and the new situation of urban poverty has been examined through the transformation of neoliberal policies. Thus, after the urban transformation, details of the new social exclusion and decomposition processes of the urban poor have been revealed.

Anahtar Kelimeler

Urban, Urban Poverty, Decomposition, Exclusion, Urban Transformation

KENT YOKSULLUĞUNUN KENTSEL DÖNÜŞÜM ÜZERİNDEN OKUNMASI

Öz

Günümüzde kentler tarihte görülmemiş bir biçimde eşitsizlikleri görünür kılmaktadır. Özellikle 1980 sonrası dönemde kentler, sermayenin yoğun baskı ve istilasına maruz kalmışlardır. Neo liberal politikalarla yeni ve karlı bir yatırım alanı olarak ele alınan kent, piyasanın ihtiyacına uygulan olarak dizayn edilmektedir. Kent yoksulları, bu dönüşüm süreçlerinden negatif etkilenen kişilerdir. Benzer bir çıkarım Türkiye'de yürütülen kentsel dönüşüm projeleri için de geçerlidir.
Bu çalışma kapsamında kent yoksulluğu, mekânın dönüşümü üzerinden değerlendirilmektedir. Bu kapsamda önce kent yoksulluğunun tarihsel sosyal içeriğinin kısa bir taraması yapılmış ve neoliberal politikaların mekan dönüşümü üzerinden kent yoksulluğunun yeni durumu incelenmiştir. Böylece, kentsel dönüşüm sonrasında kent yoksullarının maruz kaldığı yeni sosyal dışlanma ve ayrışma süreçlerinin ayrıntıları ortaya çıkarılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kent, Kentsel Yoksulluk, Ayrışma, Dışlanma, Kentsel Dönüşüm

Kaynakça

• ALVER, K. (2007). Steril Hayatlar, Hece Yayınları, Ankara.
• ASLAN, Ş. (2006). “Yıkılmayı Bekleyen Gecekondular: Eyüp İlçesi Güzeltepe Mahallesinde Bir Konut Bölgesi”, Planlama, 36: 103-109.
• ASLAN, Ş. (2007). “Kentsel Dönüşüm Projeleriyle Resmi Söylemde Yeniden İnşa Edilen “Gecekondu” ve “Gecekondulu İmgesi”, s. 122-131, İstanbul Kent Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 13-15 Eylül, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, İstanbul.
• ATLAS (2009) 195: 14-16.
• AYTAÇ, Ö. ve AKDEMİR, İ. O. (2003). “Türkiye’de Yeni Kentli Yoksulluk Sorunu”, s. 50-77, (Ed.) BİLGİLİ, A. E. ve ALTAN, İ., Yoksulluk Sempozyumu Bildiriler Kitabı II, Deniz Feneri Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği Yayınları, İstanbul.
• AYTEN, A.M. (2005). “Konuttan- İşyerine Dönüşüm Sürecinin Ankara, Kızılay Örneği’nde Araştırılması”, s. 677-699, Değişen-Dönüşen Kent ve Bölge, 8 Kasım Dünya Şehircilik Günü 28. Kolokyumu Bildiriler Kitabı Cilt 2, 8-10 Kasım 2004, ODTÜ, ODTÜ Mimarlık Fakültesi ve TMMOB ŞPO Ortak Yayını, Ankara.
• BAŞER, N. E. (2005). “Küresel- Yerelleşme Sürecinde Kentsel Kalkınmanın Önemi ve Sürdürülebilirliği: Kentsel Dinamikler ve Katılımcılık Açısından Genel Bir Bakış”, s. 489-506, Değişen-Dönüşen Kent ve Bölge, 8 Kasım Dünya Şehircilik Günü 28. Kolokyumu Bildiriler Kitabı Cilt 1, 8-10 Kasım 2004, ODTÜ, ODTÜ Mimarlık Fakültesi ve TMMOB ŞPO Ortak Yayını, Ankara.
• BAUMAN, Z. (1999). Çalışma Tüketicilik ve Yeni Yoksullar, Sarmal Yayınevi İstanbul.
• BAUMAN, Z. (2013). Modernite, Kapitalizm, Sosyalizm, Say Yayınları, İstanbul.
• BIÇKI, D. (2005). “Kentsel Yoksulluğun Yapısal Faktörlerle Analizi: Ekonomik ve Politik Yapının Yeniden Örgütlenmesi: Karşılaştırmaları Bir Analiz”, İş- Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 7( 1):104- 135. 65
• BUĞRA, A. ve KEYDER, Ç. (2003). Yeni Yoksulluk ve Türkiye’nin Değişen Refah Rejimi, (www.undp.org.tr/publicationsDocume nts/new_poverty.pdf) 28.11.2017
• CASTELLS, M. (1989). The Informational City. Blackwell Publishing, Oxford.
• CASTELLS, M. (1997). Kent, Sınıf, İktidar, (çev.) ERENDİL, A., Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara.
• ÇAVUŞOĞLU, E. (2009). Sulukule Gerçeği ve STOP Planı, Yayınlanmamış Çalışma.
• ÇOPUROĞLU, M. A. (2006). “Kentsel Dönüşüm Projeleri: Adana’daki Uygulamalar”, Planlama, 36: 147-153.
• DEMİRER, G. (1999). “Önsöz”, s. 9- 11, Kent ve Halk, Kent Üzerine Alternatif Düşünceler, Ütopya Yayınevi, Ankara.
• DEMİRER, G. N., DEMİRER, T., DOĞMUŞ, O. E., DURAN, M.,
• GÖRGÜN, T., HÜNLER, K., ÖZBOLAT, N. K., ÖZBUDUN, S., ORHANGAZİ, Ö. ve Y APICI, K. (1999). “YDD” Kıskacında Çevre ve Kent, Ütopya Yayınevi, Ankara.
• DERİCİOĞULLARI ERGUN, A. (2014). “Kenti Yoksulu Çok, Yoksulun Ken(D/T)i Yok”, s. 1-19, (Ed.) KEÇELİ, A. ve ÇELİKOĞLU, Ş., Kent Çalışmaları I, Detay Yayıncılık, Ankara.
• DERİCİOĞULLARI ERGUN, A. ve SALLAN GÜL, S. (2016). “Kent Yoksullarının Dayanışma Biçimlerinin Dönüşümü: İzmir Karabağlar Örneği”, Akademik Sosyal Araştırmalar, 4(31): 337-363.
• DÜNDAR, Ö. (2003). “Kentsel Dönüşüm Uygulamalarının Sonuçları Üzerine Kavramsal Bir Tartışma”, s. 65-74, (Ed.) ÖZDEN, P . P ., KARAKAŞ, İ., TURGUT, S., YAKAR, H., ERDEM, D. VE PALAOĞLU, N., Kentsel Dönüşüm Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 11-13 Haziran, YTÜ Oditoryumu, İstanbul.
• EKİNCİ, O. (1995). Dünden Bugüne İstanbul Dosyaları, Anahtar Kitaplar Yayınevi, İstanbul.
• ENGİNCAN, P . (2015). “Kentsel Dönüşümün Sonuçları: Kent Yoksulluğu/Yoksunluğu ve Toplumsal Dışlanma”, İdealkent, 16: 107-122.
• ERDER, S. (1996). İstanbul’a Bir Kent Kondu: Ümraniye, İletişim Yayınları, İstanbul.
• ERDER, S. (1998). “Kentlerdeki Enformel Örgütlenmeler, ‘Yeni’ Eğilimler ve Kent Yoksulları Ya da Eski Hamamdaki Yeni Taslar”, s. 107- 113, (Der.) SEY, Y. ve ÖZKAN, D., 75 Yılda Değişen Kent ve Mimarlık, Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul.
• ERGUN, C. (2009). “Engels Konutu Günümüzde Sorun Edinseydi...”, Toplum ve Demokrasi, 3(5): 221-226.
• ERGUN, C. (2014). “Marka Kentler mi? Markalar İçin Kentler mi?”, s. 129- 148, (Ed.) KEÇELİ, A. ve ÇELİKOĞLU, Ş., Kent Çalışmaları I, Detay Yayıncılık, Ankara.
• FAINSTAIN, S. ve HARLOE, M. (1992). “Introduction: London and New York in The Contemprary World”, (Ed.) FAİNSTAİN, S. GORDON, I. ve PACHİONE, M., Divided Cities, Blackwell Publishing, Oxford.
• GANS, H. J. (1996). “From Underclass to Undercaste: Some Observations About The Future of The Post- Industrial Economy and its Major Victims”, (Ed.) MİNGİONE, E., Urban Poverty and The Underclass, Blackwell Publishers, USA.
• GIDDENS, A. (2008). Sosyoloji, Kırmızı Yayınları, İstanbul.
• HARVEY, D. (2002). “Sınıfsal Yapı ve Mekansal Farklılaşma Kuramı”, s. 147-172, (Der.) DURU, B. ve ALKAN, A., 20. Yüzyıl Kenti, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara.
• HARVEY, D. (2009). “Kapitalist Kent”, s. 181-202, New Left Rewiew 2008 Türkiye Seçkisi, Agora Kitaplığı, İstanbul.
• HARVEY, D. (2016). Kent Deneyimi, SEL Yayıncılık, İstanbul.
• İSLAM, T. (2006). “Merkezin Dışında: İstanbul’da Soylulaştırma”, s. 43-58, İstanbul’da “Soylulaştırma”, (Ed.) BEHAR, D. ve İSLAM, T., İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• IŞIK, O. ve PINARCIOĞLU, M.M. (2001). Nöbetleşe Yoksulluk Sultanbeyli Örneği, İletişim Yayınları, İstanbul.
• JARGOWSKY, P. ve BANE, M. J. (1991). “Ghetto Poverty in The United States 1970- 1980”, s. 235-271 (Ed.) JENKS, C. ve PETERSON, P., The Urban Underclass, The Brooking Institution Press, Washington DC.
• KARTAL, K. (1982). “Kentleşme Sürecinde Toplumsal Değişme Odağı Olarak Ankara”, s. 123-163, (Ed.) ERDER, T., Kentsel Bütünleşme, Türk Sosyal Bilimler Derneği ve Türkiye Gelişme Araştırmaları Vakfı Ortak Semineri, Türkiye Gelişme Araştırmaları Vakfı Yayınları, Ankara.
• KAYA, E. (2010), Yoksullukla Mücadelede Avrupa’nın ve Türkiye’nin Sosyal Yardım Modeli, Başbakanlık SYDGM Yayınları, Ankara.
• KAYASU, S. ve YAŞAR, S. S. (2003). “Kentsel Dönüşüm Üzerine Bir Değerlendirme: Kavramlar, Gözlemler”, s. 20-28, (Ed.) ÖZDEN, P . P., KARAKAŞ, İ., TURGUT, S., YAKAR,
• H., ERDEM, D. VE PALAOĞLU, N., Kentsel Dönüşüm Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 11-13 Haziran, YTÜ Oditoryumu, İstanbul.
• KEYDER, Ç. (2002). “Globalleşme Ekseninde STK’lar Bir Alternatif Olabilir Mi?”, İstanbul, 42: 50-55.
• KOÇANCI, M. (2014). Türkiye’de Sosyal Konut Politikaları ile Yoksulluğun Yönetimi, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• KURTULUŞ, H. (2003). “Mekanda Billurlaşan Kentsel Kimlikler: İstanbul’da Yeni Sınıfsal Kimlikler ve Mekansal Ayrışmanın Bazı Boyutları”, Doğu-Batı, 23: 75-96.
• MARSHALL, G. (1999). Sosyoloji Sözlüğü, Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara.
• MARX, K. (2003). Louis Bonaparte’ın 18. Brumaire’i, Eriş Yayınları, İstanbul.
• MARX, K. (2011). Kapital I. Cilt, Yordam Yayınları, İstanbul.
• MERRIFIELD, A. (2017). Yeni Kent Sorunu, Tekin Yayınevi, İstanbul.
• MİLLS, W. C. (1964). “Toplumsal Tabakalaşma Sosyolojisi”, AÜSBF Dergisi, 19: 125- 142.
• MÜNCH, S. (2012). Social Exclusion And Housing, Institute for Social Work and Social Education, Frankfurt.
• MYRDAL, G. (1963). Challenge to Affluence, Pantheon, New York.
• OSMAY, S. (1998). “1923’ten Bugüne Kent Merkezlerinin Dönüşümü”, s. 139-254, (Der.) SEY, Y. ve ÖZKAN, D., 75 Yılda Değişen Kent ve Mimarlık, Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul.
• ÖKTEM ÜNSAL, B. (2015). “AKP Dönemi Kentleşme Politikaları ve Kentsel Dönüşüm”, s. 301-316, (Ed.) KORAY, M. ve ÇELİK, A., Himmet, Fıtrat, Piyasa AKP Döneminde Sosyal Politika, İletişim Yayınları, İstanbul.
• ÖZBEK SÖNMEZ, İ. (2002). “Yoksulluğu Sürekli Kılan Faktörler Üzerine Gözlemler, İzmir Kent Merkezi Tarihi Konut Alanı Örneği”, s. 247-268, Kentleşme, Göç ve Yoksulluk, 7. Ulusal Sosyal Bilimler Kongresi, İmaj Yayıncılık, Ankara.
• ÖZDEMİR SÖNMEZ, N. (2006). “Düzensiz Konut Alanlarında Kentsel Dönüşüm Modelleri Üzerine Bir Değerlendirme”, Planlama, 36: 121- 127.
• ÖZER, İ. (2004). Kentleşme, Kentlileşme ve Kentsel Değişme, Ekin Kitabevi, Bursa.
• PEET, R., (1987). “The Geography of Class Struggle and the Relocation of United States Manufacturing Industry”, (Ed.) PEET, R., International Capitalism and Industrial Restructuring, Allen ve Unwin, Boston.
• SAKIZLIOĞLU, B. (2006). “Bir Semti Geleceğe Taşımak Ya Da Sulukule’de Neler Oluyor?”, İstanbul, 57: 40-43.
• SEN, A. (2004). Özgürlükle Kalkınma, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• SILVER, H. (1994). “Social Exclusion and Social Solidarity: Three Paradigms”, İnternational Labour Review, 133(5-6): 531-578.
• SMITH, N. (2015). “Mutenalaştırma, Sınır ve Kentsel Mekanın Yeniden Yapılandırılması”, s. 29-55, (Haz.) SMITH, N. ve WILLIAMS, P., Kentin Mutenalaştırılması, Yordam Kitap, İstanbul.
• ŞENGÜL, T. (2001). Kentsel Çelişki ve Siyaset, Kapitalist Kentleşme Süreçleri Üzerine Yazılar, Demokrasi Kitaplığı, İstanbul.
• ŞENYAPILI, T. (2004). Barakadan Gecekonduya Ankara’da Kentsel Mekanın Dönüşümü: 1923-1960, İletişim Yayınları, İstanbul.
• TÜMTAŞ, M. S. ve ERGUN, C. (2014). "Making Space For Capital" s. 328-339, (Ed.) EFE, R., SAM, N., SAM, R., SPİRİAJEVAS, E. ve GALAY, E., Cities İn The Globalızing World and Turkey: A Theoretical and Empirical Perspective, St. Kliment Ohridski University Press, Sofia.
• TOPLU KONUT İDARESİ BAŞKANLIĞI (TOKİ), 2018, Faaliyet Raporu, Erişim tarihi: 11.12.2018 Erişim Yeri: https://www.toki.gov.tr/faaliyet-ozeti
• TÜMTAŞ, M. S. (2012). Kent, Mekan ve Ayrışma, Detay Yayıncılık, Ankara.
• UZUN, N. C. (2006). “Yeni Yasal Düzenlemeler ve Kentsel Dönüşüme Etkileri”, Planlama, 36: 49-52.
• WRIGHT, E. O. (1979). Class Structure and Income Determination, Academic Press, London.