THE EFFECTS OF HEALTH EXPENDITURES ON ECONOMIC GROWTH: PANEL DATA ANALYSIS ON CENTRAL AND EASTERN EUROPE (CEEC) COUNTRIES

Yıl 2018, Cilt: 23 Sayı: 2, 373 - 382, 30.04.2018

Nazife Kılıç Murat Beşer

Öz

In order to maintain and sustain an economic growth in a country, it is necessary for the individuals living in that country to be good both physically and psychologically. Health plays an important role in the formation of human capital by increasing the productivity of the individuals and at the same time contributes to economic growth. The aim of the study is to examine the relationship between economic growth and health expenditure in Central and Eastern European countries (CEEC) after the collapse of the communist system. For this purpose, the relationship between health expenditures and economic growth in the 1995-2016 period is investigated by panel data analysis for 8 Eastern and Central European countries. The result of the study reveals that there is a bi-directional causality relationship between economic growth and health expenditures.

Anahtar Kelimeler

Economic Growth, Health Expenditure, Panel Data Analysis, CEEC Countries

SAĞLIK HARCAMALARININ EKONOMİK BÜYÜME ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ: MERKEZİ VE DOĞU AVRUPA (CEEC) ÜLKELERİ ÜZERİNE PANEL VERİ ANALİZİ

Öz

Bir ülkede ekonomik büyümenin sağlanıp sürdürülebilir olması için o ülkede yaşayan bireylerin bedensel ve ruhsal yönden iyi olmaları gerekmektedir. Sağlık, bireyin verimliliğini arttırarak beşeri sermayenin oluşmasında önemli rol oynarken aynı zamanda ekonomik büyümeye de katkı sağlamaktadır. Bu çalışmanın amacı, komünizm sisteminin çöküşünden sonra Merkezi ve Doğu Avrupa ülkelerinde (CEEC) sağlık harcamaları ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi incelemektir. Bu doğrultuda çalışmada 1995-2016 yıllarını kapsayan dönemde sağlık harcamaları ve ekonomik büyüme ilişkisi 8 Doğu ve Merkezi Avrupa ülkesi için panel veri analizi yardımıyla araştırılmıştır. Çalışmanın sonucu, ekonomik büyümeden sağlık harcamalarına doğru çift yönlü nedensellik ilişkisi olduğunu ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ekonomik Büyüme, Sağlık Harcamaları, Panel Veri Analizi, CEEC Ülkeleri

Kaynakça

• AKRAM, N. (2009). “Short Run and Long Run Dynamics of Impact of Health Status on Economic Growth Evidence From Pakistan”, Munich Personal RePEc Archive (MPRA) Papers, No. 15454, ss.1-2.
• AKAR, S. (2014). “Türkiye’de Sağlık Harcamaları, Sağlık Harcamalarının Nispi Fiyatı ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”, Yönetim ve Ekonomi, 21(1), ss. 311-322.
• ARISOY, İ., ÜNLÜKAPLAN, İ. ve ERGEN, Z. (2010). “Sosyal Harcamalar ve İktisadi Büyüme İlişkisi: Türkiye Ekonomisinde 1960–2005 Dönemine Yönelik Bir Dinamik Analiz”, Maliye Dergisi, Sayı 158.
• AY, A., KIZILKAYA O. ve KOÇAK E. (2013). “Sağlık Göstergeleri ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği”, Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 1, ss. 163-172.
• BHARGAVA, A.; JAMISON, D.T.; Lau, L. ve MURRAY C.J. (2000). Modeling the Effects of Health on Economic Growth, GPE Discussion Paper Series, 33: 1-33.
• BLOOM, D.E.; CANNING, D. ve SEVILLA, J. (2004). “The Effect of Health on Economic Growth: A Production Function Approach”, World Development, 32(1): 1–13. C.22, S.2
• BOZKURT, H. (2010). “Eğitim, Sağlık ve İktisadi Büyüme Arasındaki İlişkiler: Türkiye İçin Bir Analiz”, Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 5(1).
• BREUSCH, T.S. and PAGAN A.R. (1980). “The Lagrange Multiplier Test and its Application to Model Specification in Econometrics”, Review of Economic Studies 47, pp.239-254.
• CHAKRABORTY, S. (2004). “Endogenous Lifetime and Economic Growth”, Journal of Economic Theory, 116: 119–137.
• CHANG, K. and YING Y.-H. (2006). “Economic Growth, Human Capital Investment, And Health Expenditure: A Study of OECD Countries”, Hitotsubashi Journal of Economics, 47(1), s.1-16.
• ÇETİN, M. ve ECEVİT, E. (2010). “Sağlık Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: OECD Ülkeleri Üzerine Bir Panel Regresyon Analizi”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 11(2): 166-182.
• DREGER, C. ve REIMERS, H. E. (2005). “Health Care Expenditures in OECD Countries: A Panel Unit Root and Cointegration Analysis”, IZA Discussion Paper, 1469: 1-20. ELMI, Z. M. ve SADEGHI, S. (2012). “Health Care Expenditures and Economic Growth in Developing Countries: Panel Co-Integration and Causality”, Middle-East Journal of Scientific Research, 12(1): 88-91.
• EMİRMAHMUTOĞLU, F. ve KÖSE, N. (2011). “Testing for Granger Causality in Heterogeneous Mixed Panels”, Economic Modelling, 28: 870-876.
• GERDTHAM, U. ve JONSSON, B. (2000). “International comparisons of health expenditure: Theory, Data and Econometric Analysis”, Elsevier, Vol. 1, pp 11-53.
• GREGORY, A. W. and HANSEN, B. E. (1996), “Residul-Based Tests for Cointegration in Models With Regime Shifts”, Journal of Econometrics, 70(1): 99-126
• GÜLOĞLU, B. ve İSPİR, S. (2009). Yeni Gelişmeler Işığında Türkiye’de Satın Alma Gücü Paritesi Hipotezinin Panel Birim Kök Sınaması, Pamukkale Üniversitesi İ.İ.B.F. İktisat Bölümü Yayınları.
• HADRI, K. ve KURIZOMI, E. (2012). “A Simple Panel Stationarity Test in the Presence of Serial Correlation and a Common Factor”, Economics Letter, Sayı:115, ss.31-34.
• HAYALOĞLU, P. ve BAL H. Ç. (2015). “Üst Orta Gelirli Ülkelerde Sağlık Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi”, İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, Cilt:3, Sayı:2, ss. 35-44.
• IM, K. S., PESARAN, M. H. and SHIN Y. (2003). “Testing for Unit Roots in Heterogeneous Panels”, Journal of Econometrics, 115, pp.53-74.
• KAR, M. ve AĞIR H. (2006). “Türkiye’de Beşeri Sermaye ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Eşbütünleşme Yaklaşımı ile Nedensellik Testi, 1926-1994”, Selçuk Üniversitesi İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi 6(11) ss.51-68.
• KIYMAZ, H., AKBULUT Y. ve DEMİR A. (2006). “Tests of Stationarity and Cointegration of Health Care Expenditure and Gross Domestic Product”, The European Journal of Health Economics 7(4): 285- 289.
• KÖKSAL, T., B., MERT, M. ve ÖZDEMİR, A. Z. (2010). “Kamu Yatırımları ve Ekonomik Büyüme İlişkisine Bir Bakış: Türkiye 1969-2003”, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 25, Sayı 1, s. 25-39.
• LEE, J. and STRAZICICH, M. C. (2004). Minimum LM Unit Root Test with One Structural Break. Appalachian State University Working Papers. No.04-17: 1-15.
• LEVIN, A., LIN, C.F. ve CHU, C.S.J. (2002). “Unit Root Tests in Panel Data: Asymptotic and Finite Sample Properties”, Journal of Econometrics, 108,1-24.
• MCCOSKEY, S., and KAO, C. (1998). “A Residual-based Test of the Null of Cointegration in Panel Data”, Econometric Reviews, 17(1), 57-84.
• NARAYAN, S., NARAYAN, P.K. and MISHRA, S. (2010). “Investigating The Relationship between Health and Economic Growth: Empirical Evidence from A Panel of 5 Asian Countries”, Journal of Asian Economics, 21: 401-411.
• O’CONNELL P.G.J. (1998). “The Overvaluation of Purchasing Power Parity”, Journal of International Economics 44, 1-19.
• ESARAN, H. M. (2004). “General Diagnostic Tests for Cross Section Dependence in Panels”, Discussion Paper No. 1240 August, p.5.
• ESARAN, M. H. and YAMAGATA, T. (2008). “Testing Slope Homogeneity in Large Panels”, Journal of Econometrics, 142, pp.50–93.
• ESARAN, M.H., ULLAH, A. and YAMAGATA, T. (2008). “A Bias-Adjusted LM Test of Error Cross-Section Independence”, Econometrics Journal, 11, 105-127.
• ELİM S., UYSAL D. ve ERYİĞİT, P. (2014). “Türkiye’de Sağlık Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisinin Ekonometrik Analizi”, Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 7(3), ss.13-24.
• İMŞİR CÖMERTLER N., ÇONDUR F., BÖLÜKBAŞ M. ve ALATAŞ, S. (2015). “Türkiye’de Sağlık ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı”, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar 2015 Cilt: 52 Sayı: 604.
• TABAN, S. (2006). “Türkiye’de Sağlık ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi”, Sosyo Ekonomi, 2006-2: 31-46.
• TIRAŞOĞLU, M. ve YILDIRIM B. (2012). “Yapısal Kırılma Durumunda Sağlık Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Üzerine Bir Uygulama”, Electronic Journal of Vocational Colleges 2(2), ss.111-117.
• UÇAN, O. ve ATAY S. (2016). “Türkiye’de Sağlık Harcamaları ve Büyüme Arasındaki İlişki Üzerine Bir İnceleme”, Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Temmuz 2016; 9(3).
• WESTERLUND, J. ve EDGERTON, D.L. (2007). “A Panel Bootstrap Cointegration Test”, Economic Letters, 97(3), 185-190.
• YUMUŞAK, İ. G.ve YILDIRIM, D. Ç. (2009). “Sağlık Harcamaları İktisadi Büyüme İlişkisi Üzerine Ekonometrik Bir İnceleme”, Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi 5(1) ss.57-70.