TURİZM VE İSTİHDAM İLİŞKİSİNİN AMPİRİK BİR ANALİZİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Yıl 2019, Cilt: 24 Sayı: 4, 767 - 781, 30.10.2019

Faruk Güngören Ceyhun Can Özcan

Öz

Turizm olgusu, özellikle 20. yüzyılın ikinci yarısında meydana gelen dünyadaki ekonomik, toplumsal, kültürel, çevresel ve psikolojik değişmelerin, alışkanlıkların ve gereksinimlerin büyük bir etki oluşturmasıyla günümüzde önemli bir sektör olma özelliği kazanmıştır. Turizm sektörünün oluşmasına katkı sağlayan bu etkenlerin varlığıyla seyahatleri etkileyerek dünya turizminin büyümesini sağlamıştır. Büyüyen turizm sektörü, özellikle gelişmekte olan ülkelerin ekonomik kalkınmaları için gerekli olan yeni gelir meydana getirmesi, döviz girdisini sağlaması ve istihdam olanaklarını artırması yönü ile birçok ülkede öncelikli sektör konumuna gelmiştir.
Türkiye’de turizm istihdamı 1980’li yıllardan sonra etkili olmaya başlamıştır. Türkiye’de turizm sektörünün 1980 yılı öncesinde GSMH içindeki payı %0.8 iken turist sayısı 1.3 milyon kişiydi. 2018 yılında Türkiye’ye gelen yabancı turist sayısı 39.4 milyon kişi olurken turizmin GSYH içindeki payı %3,8’e yükselmiştir. Bu açıdan turizm, Türkiye’de işsizliğin azaltılmasında önemli bir sektör haline gelmiştir.
Çalışmanın amacı, turizmin istihdam üzerindeki etkisini incelemektir. Çalışmada, Türkiye’nin 1983-2017 yılları arasındaki verilerine ARDL Sınır Testi Yöntemi uygulanmıştır. Elde edilen bulgular değişkenler arasında uzun dönemli bir eşbütünleşme ilişkisini göstermektedir. Ayrıca turist sayısının istihdamı pozitif etkilediğini ortaya koyarken; Turizm geliri değişkenin ise anlamsız olduğunu göstermektedir. Elde edilen bulgular politika yapıcıları ile karar alıcıları açısından oldukça önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Turizm İstihdamı, Turizm Sektörü, İstihdam, ARDL, Sınır Testi

AN EMPIRICAL ANALYSIS OF TOURISM AND EMPLOYMENT RELATIONS: THE CASE OF TURKEY

Öz

The phenomenon of tourism has gained the feature of being an important and constant sector today, especially with the economic, social, cultural, environmental and psychological changes, habits and requirements of the world-taking place in the second half of the 20th century. The presence of these factors contributing to the formation of the tourism sector has enabled the growth of world tourism by influencing the trips. The growing tourism sector has emerged as a priority sector in many countries, especially in developing countries, to generate the new income needed for economic development, increase foreign exchange inflow and increase employment opportunities.

Tourism employment has started to become effective in Turkey after 1980. The share of GDP of the tourism sector in Turkey before 1980 0.8% while the number of tourists was 1.3 million people. The number of foreign tourists visiting Turkey in 2018 was 39.4 million people. The share of tourism in GDP increased to 3.8%. In this respect, tourism has become an important industry to reduce unemployment in Turkey.
This study aims to examine the impact of tourism on employment. The ARDL Bound Test Method was used for Turkey by the data between 1983-2017 in this study. The findings show a long-term cointegration relationship between the variables. Also, while the number of tourists positively affects employment; the Tourism income variable is insignificant. Findings are very important in terms of policymakers.

Anahtar Kelimeler

Tourism Employment, Tourism Sector, Employment, ARDL, Boundary Test

Kaynakça

• AKEL, V., ve GAZEL, S. (2014). Döviz Kurları İle BİST Sanayi Endeksi Arasındaki Eşbütünleşme İlişkisi: Bir ARDL Sınır Testi Yaklaşımı. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi.
• ANDRADSES, L., ve DIMANCHE, F. (2017). Destination competitiveness and tourism development in Russia: Issues and challenges. Tourism Management.
• BARUTÇUGİL, İ. S. (1989). Turizm İşletmeciliği. İstanbul<, Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
• BERBER, M., ve BOCUTOĞLU, E. (2015). Genel İktisada Giriş. Bursa, Ekin Yayınevi.
• BİLGİÇLİ, İ., ve ALTINKAYNAK, F. (2016). Turizm Endüstrisinin Türkiye Ekonomisi İçindeki Yeri Ve Önemi; Ekonomi Paradigmasıyla Yaklaşım. Uluslararası Yönetim İktisat Ve İşletme Dergisi.
• BROWN, L., DURBIN, J., ve EVANS, J, M. (1975). Tech-niques for Testing the Constancy of Regression Relationships over Time. Journal of the Royal Statistical Society.
• BUHALİS, D., ve LAW, R. (2008). Progress In İnformation Technology And Tourism Management: 20 Years On And 10 Years After The Internet—The State Of Etourism Research. Tourism Management.
• CHAO, C.-C., HAZARI, B. R., ve LAFFARGUE, J.-P. (2009). A Dynamic Model Of Tourism, Employment And Welfare: The Case Of Hong Kong. Pacific Economic Review.
• CHOY, D. J. (1995). The Quality Of Tourism Employment. Tourism Management.
• ÇIMAT, A., ve BAHAR, O. (2003). Turizm Sektörünün Türkiye Ekonomisi İçindeki Yeri Ve Önemi Üzerine Bir Değerlendirme, Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi.
• DAŞDEMİR, İ. (2014). Ekonomi. Ankara, Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Tic. Ltd. Şti.
• DEĞER, M. (2006). Turizme Ve İhracata Dayalı Büyüme: 1980-2005 Türkiye Deneyimi. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi.
• DEMİR, E. (2015). Rusya’nın Yaptırımlarının Türkiye Ekonomisine Olası Etkileri, https://ekonomi.isbank. com.tr/UserFiles/pdf/ar_15_2015.pdf
• DOĞAN, H. Z. (2004). Turizmin Sosyo-Kültürel Temeleri. Ankara, Detay Yayıncılık.
• GÖRÜŞ, M. Ş., ve TÜRKÖZ, K. (2016). Türkiye’de Petrol Talebinin Fiyat Ve Gelir Esneklikleri: ARDL Sınır Testi ve Nedensellik Analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi.
• HACIOĞLU, N. (2010). Turizm Pazarlaması. Ankara, Nobel Yayın Dağıtım Tic. Ltd. Şti.
• HIGGINS, F., ve DESBİOLLES. (2006). More Than An ‘‘İndustry’’: The Forgotten Power Of Tourism As A Social Force. Tourism Management.
• HUDSON, R., ve TOWNSEND, A. (1992). Tourism Employment And Policy Choices For Local Government. London, Mansell Publishing Ltd.
• İÇÖZ, O., ve DİĞERLERİ. (2007). Genel Turizm- Turizmde Temel Kavramlar ve İlkeler. Ankara: Turhan Kitabevi.
• KAR, M., ZORKİRİŞÇİ, E., ve YILDIRIM, M. (2004). Turizmin Ekonomiye Katkısı üzerine Ampirik Bir Değerlendirme. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi.
• KAYA, H., KETE, H., ve AYDIN, M. S.(2017). Türkiye’de Yaşam Beklentisi Tasarruf İlişkisi: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi.
• KAYA, İ. (2012). Türk Turizm Sektöründe İstihdamın Temel Özelliklerinin Ve Sorunlarının Ücretli Çalışanlar Açısından Coğrafi Bölgelere Göre Analizi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi.
• KOZAK, N., A.KOZAK, M., ve KOZAK, M. (2001). Genel Turizm-İlkeler-Kavramlar. Ankara, Detay Yayıncılık.
• KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI (2017), Turizm İstatistikleri (2017), http://yigm.kulturturizm.gov.tr/TR,9851/turizm-istatistikleri.html
• L, R. B., DURBİN, J., ve EVANS, J. M. (1975). Tech-niques for Testing the Constancy of Regression Relationships over Time. Journal of the Royal Statistical Society.
• LIU, A., ve LIU, H.-H. J. (2008). Tourism Employment Issues İn Malaysia. Journal Of Human Resources İn Hospitality & Tourism.
• MASSIDDA, C., ve ETZO, I. (2012). The Determinants Of Italian Domestic Tourism: A Panel Data Analysis. Tourism Management.
• MUĞAN, S. E. (2002). İstihdam Yapımızın İncelenmesi Ve İstanbul’daki 5 Yıldızlı Otellere Yönelik Bir Çalışma. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası.
• NARAYAN ve SMYTH (2005). What Determines Migration Fows From Low-Income To High Income Countries? An Empirical Investigation Of Fiji-U.S. Migration 1972-2001, Contemporary Economic Policy.
• ORHAN, Z., ve ERDOĞAN, S. (2015). İktisada Giriş. Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• ÖZGÜÇ, N. (1998). Turizm Cağrafyası Özellikler Bölgeler. İstanbul: Çantay Kitabevi.
• PAIS, J. (2006). Tourism Employment: An Analysis Of Foreign Tourism İn India. ISID Working Paper.
• PARASIZ, M. İ. (1991). Makro Ekonomi-Teori Ve Politika. Bursa, Ezgi Kitabevi Yayınları.
• PERRON, P. (1989). The Great Crash, The Oil Price Shock, And The Unit Root Hypothesis. Econometrica: Journal Of The Econometric Society.
• PURKIS, S. (2008). Turizmle Kalkınmada Enformel Emek Kullanımı: Marmaris Örneği. Ekonomik Yaklaşım.
• RITCHIE, B. W. (2004). Chaos, Crises And Disasters: A Strategic Approach To Crisis Management İn The Tourism İndustry. Tourism Management.
• ROCHE, M. (1992). Mega-Events And Micro-Modernization: On The Sociology Of The New Urban Tourism. The London School Of Economics And Political Science.
• RYAN, C. (2002). Equity, Management, Power Sharing And Sustainability-İssues Of The ‘New Tourism’. Tourism Management. Tourism Management.
• SONG, H., DWYER, L., ve LI, G. (2012). Tourism Economics Research: A Reaview And Assessment. Annals Of Tourism Research.
• ŞAHİN, H. (2006). Makro İktisat. Bursa, Ezgi Kitabevi Yayınları.
• ŞİT, M. (2016). Türkiye’de Turizm Sektörünün İstihdama Katkısı. Akademik Yaklaşımlar Dergisi.
• TOBB (2016). TOBB Turizm Sektör Meclis Raporu. Ankara: TOBB Yayınları.
• TUNAY, K. (2017). Makro Ekonomi-Teori Ve Politika. Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık TİC. LTD. ŞTİ.
• TÜİK (2017), İşgücü İstatistikleri (2017), http://www.tuik.gov.tr/ PreTablo.do?alt_id=1007
• TÜRKBAL, A. (2005). Makro İktisat. Ankara, Aktif Yayınevi.
• TÜRSAB (2017), İstatistikler (2017), https://www.tursab.org.tr/tr/turizm-verileri/istatistikler
• UNAY, C. (1984). Makro Ekonomi. Bursa, Akademi Kitapevi.
• ÜLGEN, G. (2010). İktisat Bilime Giriş. İstanbul, Der Yayınları.
• ÜNLÜÖNEN, K., ve ŞAHİN, S. Z. (2011). Turizmde İstihdam. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi.
• ÜSTÜNEL, B. (1990). Makro Ekonomi. İstanbul, Mısır Matbaacılık.
• WEI, X., QU, H., ve MA, E. (2013). Modelling Tourism Employment İn China. Tourism Economics.
• WEİ, X., QU, H., ve MA, E. (2013). Modelling tourism employment in China. Tourism Economics.
• WTTC. (1991). The World Travel & Tourism Council (WTTC). https://www.wttc.org/-/media/files/ reports/economic-impact-research/ countries-2017/turkey2017.pdf
• YANARDAĞ, M. Ö., ve AVCI, M. (2012). Turizm Sektöründe İstihdam Sorunları: Marmaris, Fethiye, Bodrum İlçeleri Üzerine Ampirik Bir İnceleme. Ege Stratejik Araştırmalar Dergisi.
• YILDIRIM, K., ve KARAMAN, D. (2005). Makroekonomi. Eskişehir, Eğitim, Sağlık Ve Bilimsel Araştırmaları Vakfı.
• YILDIZ, Z. (2011). Turizmin Sektörünün Gelişimi Ve İstihdam Üzerindeki Etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi.