THE OPINIONS OF THE CERTIFIED PUBLIC ACCOUNTANTS ON PROFESSIONAL ETHICS: AN APPLICATION IN MANAVGAT

Yıl 2023, Cilt: 28 Sayı: 3, 325 - 348, 31.07.2023

Ebru Aslantaş Kaynar , Ali Apalı

Öz

Professional accountants should be aware of and understand the importance of professional ethical principles and rules while performing their professional activities. The aim of this research is to reveal whether the opinions of the Independent Accountants and Financial Advisors on professional ethics in Antalya Province, Manavgat district differ according to age, gender, number of taxpayers, years of professional experience, education level and income level. In the research, the most preferred survey method in quantitative data analysis has been applied. In order to analyze the research data and test the hypotheses the SPSS 23 package program has been used and a number of inferences have been made subsequently. In the analysis of data, Correlation Analysis, Frequency Analysis, Mann Whitney U Test, Kruskal Wallis test were applied. As a result of the research, it has been revealed that the views on professional ethics do not differ according to age, income level and years of experience, but differ according to gender, education level and the number of taxpayers. It has been concluded that they are aware of the need to provide training on professional ethics, that unethical behaviors damage the reputation of the profession, that the training received on professional ethics, conscientious sanctions and professional experience are important.

Anahtar Kelimeler

Muhasebe, Etik, Meslek Etiği

Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlerin Meslek Etiğine İlişkin Görüşleri: Manavgat’ta Bir Uygulama

Öz

Muhasebe meslek mensuplarının mesleki faaliyetlerini yerine getirirken mesleki etik ilke ve kurallarının bilincinde olması ve önemini kavraması gerekmektedir. Bu araştırmanın amacı, Antalya İli, Manavgat ilçesindeki Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlerin meslek etiğine ilişkin görüşlerinin yaşa, cinsiyete, mükellef sayısına, mesleki deneyim yılına, eğitim durumuna ve gelir düzeyine göre farklılık gösterip göstermediğini ortaya koymaktır. Araştırmada nicel veri analizinde en çok tercih edilen anket veri toplama yöntemi uygulanmıştır. Elde edilen veriler SPSS 23 paket programı kullanılarak hipotezler test edilmiş ve çıkarımlarda bulunulmuştur. Verilerin analizinde Korelasyon Analizi, Frekans Dağılımı, Mann Whitney U Testi, Kruskal Wallis testi uygulanmıştır. Araştırma sonucunda, mesleki etikle ilgili görüşlerin yaş, gelir düzeyi ve deneyim yılına göre farklılaşmadığı, cinsiyet, eğitim durumu ve mükellef sayılarına göre farklılaştığı ortaya çıkmıştır. Mesleki etikle ilgili eğitim verilmesi gerektiği, etik dışı davranışların mesleğin itibarını zedelediği, meslek etiğiyle ilgili alınan eğitimlerin, vicdani yaptırımların ve mesleki deneyimlerin önemli olduğunun farkında oldukları sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Muhasebe, Etik, Meslek Etiği

Kaynakça

• AKIN, O. ve ÖZDAŞLI, K. (2014). Muhasebe Meslek Mensuplarının Mesleki Faaliyetlerinde Uymaları Gereken Etik İlkelere Uyma Düzeyine Yönelik Meslek Mensupları ile Meslek Yüksek Okulu Muhasebe Bölümü Öğrencilerinin Algıları, Muhasebe Finansman Dergisi, (63): 59-74.
• AKENBOR, C.O. ve TENNYSON, O. (2014). Ethics of Accounting Profession in Nigeria, Journal of Business and Economics, 5 (8): 1374-1382.
• ATACAN, T. Ve GENÇ, K. Y. (2020). İş Etiği, Astana Yayınları, Ankara
• ARSLAN, M. (2012). İş ve Meslek Ahlakı, Dünya ve Türkiye Örnekleri, Siyasal Kitabevi, Ankara
• AYMANKUY, Y. ve SARIOĞLAN, M. (2005). Muhasebe Meslek Mensuplarının Meslek Etiğine Yaklaşımları ve Balıkesir İl Merkezinde Bir Uygulama, 20.10.2022,
• AYDIN, İ. (2021). Yönetsel, Mesleki ve Örgütsel Etik, Pegem Akademi, Ankara
• AYVAZ, E. Ve GEÇKİL, T. (2018). Muhasebe Mesleğinde Etik: Muhasebe Meslek Mensuplarının Tutumlarını Ölçme Sorunsalı, Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 53 (1): 17-33
• BİLEN, A. ve YILMAZ, Y. (2014). Muhasebe Mesleğinde Etik ve Etikle İlgili Çalışmalar, Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2 (6): 57-72
• BÜYÜKÖZTÜRK, (2020). Veri Analizi El Kitabı, İstatistik, Araştırma Deseni, SPSS Uygulamaları ve Yorum, Pegem Akademi, Ankara.
• BÜYÜKÖZTÜRK vd. (2020). Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Pegem Akademi, Ankara
• ÇAĞLAR, D. (2019). Muhasebe Meslek Etiğinin Algılanma Düzeyi: Karabük İli Örneği, Yüksek Lisans Tezi Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çankırı.
• COHEN, J.R.; PANT, L.W. ve SHARP, D.J. (2001). An Examination of Differences in Ethical Decision-Making Between Canadian Business Students and Accounting Professionals, Journal of Business, 30: 319-336.
• ÇELİK, İ. Ve DAĞDEVİREN, İ.E. (2015). Muhasebe Meslek Mensuplarının Etik Algılamaları ve Muhasebe Meslek Mensuplarının Etik Dışı Davranışlara Yönlendiren Faktörler: Göller Bölgesinde Bir Araştırma, Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 8 (1): 67-89
• ÇETİN, C.A. ve DAĞLI Şahin S. (2014). Muhasebe Meslek Etiği ve Meslek Mensuplarının Etik Hakkındaki Görüşleri Üzerine Isparta İlinde Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2 (20): 55-84
• ÇİÇEK, Eda. U. (2009). “Güvenirlilik Analizi”, s.51-61, (Ed.) KALAYCI Ş., SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Asil Yayın Dağıtım, Ankara
• ÇİÇEK vd. (2013). Muhasebe Meslek Mensuplarının Meslek Etiğine Bakış Açıları: Kırklareli İlinde Bir Araştırma, Tekirdağ S.M.M.M. Odası, Sosyal Bilimler Dergisi, (2): 1-20.
• ÇUKACI, Y.C. (2006). Kamuyu Aydınlatmada Muhasebe Meslek Elemanının Etik Anlayışı ve İzmir İlinde Bir Uygulama, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(1): 89-111.
• DEMİR, B. (2015). Muhasebe ve Denetim Mesleğinde Etik. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(4), 341-352.
• DİNÇ, E. ve KAYA, U. (2006). Muhasebe Meslek Mensuplarının “Meslek Ahlakı Kuralları” Açısından Hizmet Satın Alanlar Tarafından Algılanma Biçimi Üzerine Bir Araştırma, Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, (17):139-152.
• ENOFE, A.O., UTOMWEN, O.A. ve DANJUMA, E.J. (2019). Ethics and Accounting Practice in Nigeria, https://ijaar.org/articles/volume1-Number2/Ethics_and_Accounting_Practice_in_Nigeria.pdf. Erişim Tarihi:31.01.2023
• ERGÜN, H. ve GÜL, K. (2005). Muhasebe Mesleği Etik Kuralları ve Bu Kuralların Meslek Mensuplarınca Algılanışı, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (25): 144-154.
• ERSÖZ, F. ve ERSÖZ, T. (2019). SPSS ile İstatistiksel Veri Analizi, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• FİDAN Erol, M. ve SUBAŞI Ş. (2014). Muhasebe Meslek Mensubu Adaylarının Etik Algıları: İstanbul İli Örneği. Muhasebe Finansman Dergisi, (64): 111-130.
• GHAZALI, N.A.M. ve ISMAIL, S. (2013). The Influence of Personal Attributes and Organizastional Ethics Position on Accountants’ Judgments: Malaysian Scenario, Social Responsibilitiy Journal, 9 (2): 281-297.
• GÜLER, M., HEYBET, K. ve BUDAK, S. (2022). Örgüt Dinamiği Olarak Etik, (Ed.) ALTINBAY, A., Muhasebe Meslek Mensupları Etik Kodlar Ölçeği, Gazi Kitabevi, Ankara
• GÜNEY, C. ve BİÇER, S. M. (2016). Muhasebe Meslek Etiği ve Erzincan İlinde Bir Araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9 (45), 790-802.
• GÜR, E. (2018). Muhasebe Meslek Etiği, Adam Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (2): 413-449.
• GÜRBÜZ, H. ve YILMAZ, V. (2016). Muhasebe Meslek Etiği ve Eskişehir İl Merkezinde Bir Uygulama, https://www.researchgate.net/publication/308890790 _MUHASEBE_MESLEK_ETIGI_VE_ESKISEHIR_IL_MERKEZINDE_BIR_UYGULAMA, 01.01.2022.
• İŞGÜDEN, B. ve ÇABUK, A. (2006). Meslek Etiği ve Meslek Etiğinin Meslek Yaşamı Üzerindeki Etkileri, Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (16):59-86.
• KARACAN, S. (2014). Etik Kavramı ve Muhasebe Meslek Etiği, Umuttepe Yayınları, Kocaeli
• KARAMAN, P. (2020). “Temel Kavramlar”, s. 27-51, (Ed.) ORÇAN F., Sosyal Bilimlerde İstatistik Excel ve SPSS Uygulamaları, Anı Yayıncılık, Ankara.
• KAYA H. ve DURMUŞ A. F. (2022). Muhasebe Meslek Mensuplarının Meslek Etiği Hakkındaki Algı ve Tutumlarının İncelenmesi: TRB1 Bölgesinde Bir Araştırma. Hitit Sosyal Bilimler Dergisi, 15(1): 184-210.
• KAYABAŞI, R. (2018). İşyerlerinde Meslek Etiği Değerlerinin İş Sağlığı ve Güvenliği Üzerine Etkisi, Mesleki Bilim Dergisi, 7 (3): 420-430.
• KAYIŞ, A. (2009). “Güvenirlilik Analizi”, s.401-420, (Ed.) KALAYCI Ş., SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Asil Yayın Dağıtım, Ankara.
• KILLI, M., TÜRKOĞLU, H. ve GÜLMEZ, C. (2018). Muhasebe Meslek Mensuplarının Etik Algısı: Malatya İlinde Bir Araştırma, Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 11 (1): 45-62.
• KISAKÜREK, M. M. ve ALPAN, N.(2010). Muhasebe Meslek Etiği ve Sivas İlinde Bir Uygulama, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (47), 213-228.
• KIZIL vd. (2015). Yalova İlinde İkamet Eden Meslek Mensuplarının Muhasebe Etik Algısı. Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (1):6-31.
• KUTLU, H.A. (2011). Muhasebe Meslek Ahlakı, Nobel Yayınları, Ankara
• KUTLU, H. A.(2008). Muhasebe Meslek Mensupları ve Çalışanlarının Etik İkilemleri: Kars ve Erzurum İllerinde Bir Araştırma, Ankara Üniversitesi, Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 63 (02): 143-170.
• KÖSE, E. ve ALDEMİR, M.E. (2018). Muhasebe Meslek Mensuplarının Etik Dışı Davranmaya Yönelten Sebepler Üzerine Bir Araştırma: Kırıkkale Örneği, Ijbemp Uluslararası İşletme, Ekonomi ve Yönetim Perspektifleri Dergisi, Yıl: 3, 2(1): 35-48.
• OSAGIODUWA, L.O. ve OGBONMWAN, E.E. (2022). Professional Accountants Codes of Ethics and The Public Sector Experience, Journal of Accounting and Management, 12 (3): 18-42.
• ÖZÇELİK, H. ve KESKİN, S. (2017). Muhasebe Meslek Etiği ve Uygulamaları: Batı Akdeniz Bölgesinde Bir Araştırma, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(2): 138-150.
• MEGEP, Mesleki Gelişim, Meslek Ahlakı ve Ahilik Kitapçığı, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2016
• ÖZÇELİK, H. ve ANGI G. G. (2017). Muhasebe Meslek Mensuplarının Meslek Etiği ve Etik İkilem Algıları: Antalya İli Örneği, Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, (50):141-158.
• ÖZTÜRK, S. ve KUTLU, H.A. (2019). Muhasebe ve Etik, Gece Akademi, Ankara
• SAKARYA, Ş. ve KARA, S. (2010). Türkiye’de Muhasebe Meslek Etiğine Yönelik Düzenlemeler ve Meslek Mensupları Tarafından Algılanması Üzerine Bir Alan Araştırması. Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi, Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi 12 (18): 57-72.
• SUBAŞI, Ş., FİDAN EROL M. (2015). Muhasebe Meslek Mensubu Adaylarının Etik Eğitimi Görüşleri. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 17 (3): 667-700.
• SUNGUR, O. (2009). “Korelasyon Analizi”, s. 113-128, (Ed.) KALAYCI Ş., SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Asil Yayın Dağıtım, Ankara.
• SOYLU, Y. (2010). Muhasebe Meslek Mensuplarının Eğitim Düzeylerinin Meslek Etiğinin Algılanması Üzerindeki Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• TUĞAY, O. ve KILIÇ, M. B. (2017). Meslek Etiği ve Muhasebe Meslek Mensuplarının Etik Sözleşme Algısının Kuramsal Modeli. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (22):542-554.
• TÜRMOB (2001). Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Meslek Ahlak Kuralları ile İlgili Mecburi Meslek Kararı, https://turmob.org.tr/Arsiv/FCKEditor/userfiles/file/Yonetmelik_MMKarari_Yasa_10_4_2018/5-Meslek%20Ahlak%20Kur_Mec_Mes_Kar_.pdf. Erişim Tarihi: 03.02.2023
• TÜRMOB (2007). Serbest Muhasebeciler, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirlerin Mesleki Faaliyetlerinde Uyacakları Etik İlkeler Hakkında Yönetmelik, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2007/10/20071019-8.htm. Erişim Tarihi: 03.02.2023
• TÜRMOB, Meslek Etiği, https://www.turmob.org.tr/ekutuphane/detailPdf/4b8e1eb0-112f-4812-b0e7-dc0b922b61a2/meslek-etigi. Erişim Tarihi:02.02.2023
• YALÇIN, S. (2011). Muhasebe Meslek Mensupları ve İşletmelerin Etik Konusunda Tutumları: Türkiye Araştırması, https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/426918, 02.01.2021.
• YEL, T. (2018). Muhasebe Meslek Mensuplarının Meslek Etiği Hakkındaki Görüşlerine İlişkin Bolu’da Bir Araştırma. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(2): 165-184.
• YILDIRIM, A. ve ŞİMŞEK, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• YILDIZ, G. (2011). Muhasebe Mesleğinde Meslek Etiği ve Kayseri İl Merkezinde Bir Uygulama, Erciyes Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (36): 155-178.
• YILMAZ vd. (2015). Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlerin Mesleki Etik Algısı: Samsun Örneği. Muhasebe Finansman Dergisi, (65), 27-42.
• https://sozluk.gov.tr/. Erişim Tarihi: 03.02.2023