MEB Okul Öncesi Eğitim Programının (2024) Üstün Yetenek Potansiyeli Olan Çocukların Gelişimsel Becerilerini Desteklemesi Yönünden İncelenmesi

Year 2025, Volume: 10 Issue: 3, 573 - 611, 15.11.2025

Songül Zorbay Varol

https://doi.org/10.29250/sead.1634793

Abstract

Bu çalışmada, Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) tarafından geliştirilen Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Okul Öncesi Eğitim Programı, özel yetenekli çocukların gelişimsel özelliklerini destekleme potansiyeli açısından incelenmiştir. Araştırma kapsamında, okul öncesi eğitim programına ait dokümanlar ile bu program doğrultusunda öğretmenler tarafından hazırlanan aylık ve günlük planlar analiz edilmiştir. Betimsel analiz yöntemi kullanılarak elde edilen bulgular, tablolar halinde sunulmuştur. Çalışmada, gelişimsel özelliklerin desteklenme durumu MEB 2024 okul öncesi eğitim programının tanıtım metni, 9 aylık plan ve 3 günlük plan ile birlikte, 3 okul öncesi öğretmenin hazırladığı 9 aylık plan ve 3 günlük plan incelenmiştir. Dokümanlar “Olası Özel yetenekli çocukların gelişimsel özellikleri listesi” aracılığıyla analiz edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre, güncellenen okul öncesi eğitim programının çocukların gelişimsel özelliklerini sınırlı düzeyde desteklediği tespit edilmiştir. Ayrıca, öğretmenlerin sınıfta uyguladığı planların, programdan daha sınırlı bir şekilde bu özellikleri desteklediği belirlenmiştir. Araştırmanın sonuçları uygulamaya yönelik daha fazla çalışma yapılması gerekliliğini ortaya koymaktadır. Bu bağlamda, elde edilen bulguların, okul öncesi eğitimde özel yetenekli çocukların desteklenmesi konusunda literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Keywords

Erken çocukluk dönemi , Okul öncesi eğitim , Özel yetenek , Program

Ethical Statement

ÇIKAR ÇATIŞMASI BEYANI Yazar bu çalışmasında herhangi bir şekilde çıkar çatışması olmadığını beyan eder. ARAŞTIRMA VE YAYIN ETİĞİ BEYANI Yazar bu çalışmasında araştırma ve yayın etiğine uyulduğunu beyan eder. YAZAR SORUMLULUK BEYANI Yazar bu çalışmanın her aşamasını kendisinin yaptığını beyan eder.

MEB Examination of the Preschool Education Program (2024) in Terms of Supporting the Developmental Skills of Potentially Gifted Children

Abstract

This study examines the Türkiye Yüzyılı Maarif Model Early Childhood Education Program, developed by the Ministry of National Education (MEB), in terms of its potential to support the developmental characteristics of gifted children. Within the scope of the research, the documents of the early childhood education program and the monthly and daily plans prepared by teachers in line with this program were analyzed. Descriptive analysis was employed, and the findings were presented in tables. In the study, the extent to which developmental characteristics were supported was examined through the 2024 MoNE Preschool Education Program introduction text, a 9-month plan and a 3-day plan, as well as 9-month and 3-day plans prepared by three preschool teachers. The documents were analyzed using the “List of Developmental Characteristics of Potential Gifted Children. According to the findings, the updated early childhood education program was found to support children’s developmental characteristics to a limited extent. Additionally, it was determined that the plans implemented by teachers in the classroom support these characteristics even more limitedly than the program itself. The results of the study highlight the necessity of conducting further research focusing on practical applications. In this context, the findings are expected to contribute to the literature on supporting gifted children in early childhood education.

Keywords

Early childhood period , Gifted , Preschool , Program

Ethical Statement

CONFLICT OF INTEREST STATEMENT The author declares that there is no conflict of interest in this study. RESEARCH AND PUBLICATION ETHICS STATEMENT The author declares that research and publication ethics are followed in this study. AUTHOR LIABILITY STATEMENT The author declares that she has done every step of this work herself.

References

• Barbour, N. E. & Shaklee, B. D. (1998). Gifted education meets reggio emilia: Visions for curriculum in gifted education for young children. Gifted Child Quarterly, 42(4), 228-237. https://doi.org/10.1177/001698629804200406
• Berk, L. (2013). Çocuk gelişimi. İmge
• Beltchenko, L. (2016). Intellectual pursuits of young children through picture book literacy, focusing on Italian preschools. Gifted Child Today, 39(3), 145-153. https://doi.org/10.1177/1076217516644636
• Bildiren, A. (2018). Developmental characteristics of gifted children aged 0–6 years: Parental observations. Early Child Development And Care, 188(8), 997-1011. http://dx.doi.org/10.1080/03004430.2017.1389919
• Bildiren, A. & Kargın, T., (2019). Proje temelli yaklaşıma dayalı erken müdahale programının üstün yetenekli çocukların problem çözme becerisine etkisi. Eğitim ve Bilim, 44(198), 343-360. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2019.7360
• Bildiren, A., Gür, G., Sağkal, A. S., & Özdemir, Y. (2020). Okul öncesi öğretmenlerinin üstün yetenekli çocukların tanılanması ve eğitimlerine ilişkin algıları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 21(2), 329-356. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.572326
• Clark, B. (2015). Üstün zekalı olarak büyümek-evde ve okulda çocukların potansiyellerini geliştirmek. Nobel Yayın Dağıtım.
• Dağlıoğlu, H. E. (2010). Üstün yetenekli çocukların eğitiminde öğretmen yeterlikleri ve özellikleri. Milli Eğitim Dergisi, 39(186), 72-84.
• Dağlıoğlu, H. E., Çalışandemir, F., Alemdar, M., & Bencik-Kangal, S. (2010). Examination of human figure drawings by gifted and normally developed children at preschool period. Elementary Education Online, 9(1), 31-43. http://ilkogretim-online.org.tr
• Dağlıoğlu, H. E., & Çerezci, Ö. (2024). Okul Öncesi öğretmenlerinin üstün yetenek potansiyeline ilişkin algıları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 25(3), 227-245. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.1192281
• Dai, D. Y. (2017). Envisioning a new foundation for gifted education: evolving complexity theory (ect) of talent development. Gifted Child Quarterly, 61(3), 172–182. https://doi.org/10.1177/0016986217701837
• Dai, D. Y. (2020). Rethinking human potential from a talent development perspective. Journal for the Education of the Gifted, 43(1), 19–37. https://doi.org/10.1177/0162353219897850
• Dai, D. Y., & Sternberg, R. J. (2004). Beyond cognitivism: Toward an integrated understanding of intellectual functioning and development. In D. Y. Dai & R. J. Sternberg (Eds.), Motivation, emotion, and cognition: Integrative perspectives on intellectual functioning and development (pp. 3-38). Lawrence Erlbaum.
• Darga, H. & Ataman, A. (2021). The effect of class-wide enrichment applied to gifted and normal children in early childhood. Participatory Educational Research, 8(3), 402-421. http://dx.doi.org/10.17275/per.21.73.8.3
• Davaslıgil, Ü. (2004). Üstün çocuklar. Şirin, R., Kulaksızoğlu, A. & Bilgili A. E. (Ed.), Seçilmiş makaleler kitabı içinde (s. 211-218). Çocuk Vakfı Yayınları.
• Direk, İ. N. & Batmaz, O. (2024). Okul öncesi eğitim programlarına bir bakış: 2013 ve 2024 programlarının karşılaştırılması. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 15, 866-880. https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1442767
• Emir, S. & Yaman, Y. (2017). Özel yetenekli öğrenciler için eğitim program nasıl olmalı? Emir, S. (Ed.), Özel yeteneklilerin eğitiminde program tasarımı içinde (s. 3-19). Pegem Yayınevi.
• Eroğlu-Garip, S., Karadağ, F. & Yıldız-Demirtaş (2022). Özel yetenekli çocukların ebeveyni olmak ve erken çocuklukta özel yetenekli olmak: Ebeveyn görüşleri. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(1), 197-226. https://doi.org/10.26468/trakyasobed.885478
• Gallagher, J. J. (2007). Acccording to Jim: Another opportunity-preschool education. Roeper Review, 29, 231. https://doi.org/10.1080/02783190709554416
• Gottfried, A. W., Gottfried, A. E. & Guerin D. W. (2006). The fullerton longitudinal study: a long-term ınvestigation of ıntellectual and motivational giftedness. Journal For The Education Of The Gifted, 29(4), 430–450. https://doi.org/10.4219/jeg-2006-244
• Hertzog, N. B. (2008). Early childhood gifted education. Prufrock Press Inc. http://www.prufrock.com
• Hockett, J. A. (2009). Curriculum for highly able learners that conforms to general education and gifted education quality indicators. Journal For The Education Of The Gifted, 32(3), 394–440. https://doi.org/10.4219/jeg-2009-857
• Kaplan, S., & Hertzog, N. B. (2016). Pedagogy for early childhood gifted education. Gifted Child Today, 39(3), 134-139. https://doi.org/10.1177/1076217516644637
• Karadağ, F. (2020). Çalışma belleğinin geliştirilmesine yönelik erken müdahale programının özel yetenekli çocukların çalışma belleği performansına etkisi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Kettler, T., Oveross, E. M. & Salman, R. C. (2017). Preschool gifted education: perceived challenges associated with program development. Gifted Child Quarterly, 61(2), 117–132. https://doi.org/10.1177/0016986217690228
• Kılav, D., & Eker, C. (2024). Yenilenmiş okul öncesi eğitim programının Stufflebeam’in bağlam, girdi, süreç ve ürün (CIPP) modeli ile değerlendirilmesi. Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi, 12(1), 18-31. https://doi.org/10.58638/kebd.1462017
• Koçbay, A. & Dikici Sığırtmaç, A. (2023). Okul öncesi dönemde özel yetenek potansiyeli olan çocukların eğitim süreçlerinin değerlendirilmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(3), 932-959. https://doi.org/10.33711/yyuefd.1298748
• Koshy, V. V., & Robinson, N. M. (2006). Too long neglected: Gifted young children. European Early Childhood Education Research Journal, 14(2), 113-126. https://doi.org/10.1080/13502930285209951
• Kotob, M., & Arnouss, D. (2019). Differentiated instruction: The effect on learner’s achievement in kindergarten. International Journal of Contemporary Education, 2(2), 61–73. https://doi.org/10.11114/ijce.v2i2.4479
• Leppien, J.H. (2014). So what makes curriculum different for highly capable students? Recommendations worth considering. Curriculum In Context, 7-12. https://www.nwesd.org/wp-content/uploads/2015/08/So-What-Makes-Curr-Diff-for-HiCap.pdf
• Lincoln, Y. S., & Guba, E. G. (1986). But is it rigorous trustworthiness and authenticity in naturalistic evaluation. New Directions For Evaluation, 30. https://doi.org/10.1002/ev.1427
• Lundqvist, J., & Franzén, K. (2021). Early childhood mathematics: A case study. Early Years: An International Research Journal, 43(6), 1–15. https://doi.org/10.1080/09575146.2021.2014404
• Mendaglio, S. (2016). Üstün yetenekli bireylerin danışmanlığı için duyuşsal-bilişsel terapi. Mandaglio, S. & Peterson, J. S. (Ed.), Üstün yetenekliler danışmalık modelleri içinde (s. 35-67). Nobel Yayınevi.
• MEB, (2013). Okul öncesi eğitim programı. https://tegm.meb.gov.tr/dosya/okuloncesi/ooproram.pdf
• MEB, (2014). Özel yetenekli çocuklar aile kılavuzu. http://orgm.meb.gov.tr/alt_sayfalar/yayimlar/ozelegitim/aile_kilavuzu/aile_kilavuzu.pdf
• MEB, (2024). Türkiye yüzyılı maarif modeli okul öncesi eğitim programı. https://tegm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2024_09/20104013_2024programokuloncesionayli.pdf
• Moon, S. (2016). Danışmanlık konuları ve araştırma. Mandaglio, S. & Peterson, J. S. (Ed.), Üstün yetenekliler danışmalık modelleri içinde (s. 7-27). Nobel Yayınevi.
• Özbay, Y. & Palancı, M. (2011). Üstün yetenekli çocuk ve ergenlerin psikososyal özellikleri. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 89-108.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. Pegem Akademi.
• Papadopoulos, D. (2021). Examining the relationships among cognitive ability, domain-specific self-concept, and behavioral self-esteem of gifted children aged 5–6 years: A cross-sectional study. Behavioral Science, 11, 93. https://doi.org/10.3390/bs11070093
• Pfeiffer S. I. (2003). Challenges and opportunities for students who are gifted: What the experts say. Gifted Child Quarterly, 47(2), 161–169. https://doi.org/10.1177/001698620304700207
• Parlak-Rakap, A. (2021). Okul öncesi çağındaki üstün yetenekli çocuklar: Neredeyiz? Nereye gitmeliyiz? Turkish Journal of Special Education Research and Practice, 3(1), 94-112 https://doi.org/10.37233/TRSPED.2021.0114
• Redding, C. & Grissom, J. A. (2021). Do students in gifted programs perform better? linking gifted program participation to achievement and nonachievement outcomes. Educational Evaluation and Policy Analysis, 43(3), 520–544. https://doi.org/10.3102/01623737211008919
• Renati, R., Bonfiglio, N.S., Dilda, M., Mascia, M.L. & Penna, M.P. (2023). Gifted children through the eyes of their parents: talents, social-emotional challenges, and educational strategies from preschool through middle school. Children, 10, 42. https://doi.org/10.3390/children10010042
• Renzulli, J. S. (2016). The three-ring conception of giftedness: A developmental model for promoting creative productivity. In S. M. Reis (Ed.), Reflections on gifted education: Critical works by Joseph S. Renzulli and colleagues (pp. 55–90). Prufrock Press Inc.
• Serdaroğlu, H. U., & Bekir, H. (2024). Okul öncesi eğitim programında güncellemeler. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), 1-29. https://doi.org/10.20493/birtop.1489551
• Silverman, L. K. (2004). Characteristics of giftedness scale: a review of the literature. https://www.spart5.net/cms/lib07/SC01000802/Centricity/Domain/491/Characteristics_Scale.pdf
• Sternberg, R. J. (2020). Rethinking what we mean by intelligence. Phi Delta Kappan, 102(3). https://doi.org/10.1177/0031721720970700
• Tomlinson, C. A. (2014). The differentiated classroom: Responding to the needs of all learners (2nd ed.). Alexandria, VA: ASCD. https://files.ascd.org/staticfiles/ascd/pdf/siteASCD/publications/books/differentiated-classroom2nd-sample-chapters.pdf
• Yıldırım, B., Karadeniz, A. N., & Arslan Çiftçi, H. (2024). MEB 2013 ve 2024 okul öncesi eğitim programlarının fiziksel gelişim ve sağlık kazanımları açısından karşılaştırılması. Medeniyet Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8(1), 42-53.
• Yüksel, A.B., Çiftçi, N. & Arslan-Çiftçi, H. (2024). MEB 2013 ve 2024 okul öncesi eğitim programlarının sosyal-duygusal gelişim kazanımları açısından karşılaştırılması. Uluslararası Temel Eğitim Çalışmaları Dergisi, 5(2), 38-51. https://doi.org/10.59062/ijpes.1519216
• VanTassel-Baska, J., & Stambaugh, T. (2005). Challenges and possibilities for serving gifted learners in the regular classroom. Theory Into Practice, 44(3), 211–217. https://doi.org/10.1207/s15430421tip4403_5
• Webb, J. T., Gore, L. J., Amend, E. R., DeVries, A. R. & Kim, M. (2008). A parent’s guide to gifted children. Gifted and Talented International, 23(1), 155-158. https://doi.org/10.1080/15332276.2008.11673523
• Zorbay Varol, S., & Tan, S. (2024). MEB okul öncesi eğitim programının (2013) özel yetenekli çocukları kapsaması bakımından incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi (60), 1465-1489. https://doi.org/10.53444/deubefd.1455084