Yapay Zeka Çağında Çalışanların Sahip Olması Gereken Yetkinlikler

Yıl 2025, Sayı: Kongre Özel Sayısı (Ö4), 59 - 67, 29.06.2025

Zeynep Hatipoğlu , Gülbeniz Akduman

Öz

Dijital teknolojiler ve yapay zekanın hızlı gelişimi iş dünyasında önemli dönüşümler yaratmaktadır. Bu dönüşüm, çalışanların sahip olması gereken yetkinliklerin de yeniden şekillenmesine neden olmaktadır. Yapay zeka çağında başarılı olmak için çalışanların geliştirmesi gereken yetkinlikler, teknolojiyi verimli kullanmak, yaratıcı çözümler üretmek ve insan odaklı becerileri güçlendirmek üzerine odaklanmaktadır. Teknolojiyi etkili kullanabilme, yaratıcı düşünme, liderlik becerileri ve sürekli öğrenmeye açıklık gibi yetkinlikler, bu dönemin en önemli becerileri arasında sıralanmakla birlikte ilgili alan yazında bir fikir birliğine varılamadığı görülmektedir. Günümüzde yetkinlikler üzerine yapılan araştırmaların hem kapsamı hem de sayısı hızla arttığından, mevcut çalışmaların düzenli bir şekilde incelenmesi ihtiyacı ortaya çıkmaktadır. Bu bağlamda araştırma sorusu “İçinde bulunduğumuz yapay zeka çağında çalışanların sahip olması gereken yetkinlikler nelerdir?” olarak belirlenmiştir. Araştırmanın amacı yapay zeka çağında çalışanların sahip olması gereken yetkinliklerin incelenmesidir. Araştırma sorusuna yanıt bulup bu konuda betimleme ve durum tespiti yapabilmek amacıyla ilgili alan yazında yer alan araştırmalar sistematik literatür taraması yöntemiyle analiz edilmiştir. Araştırma literatürdeki mevcut araştırmaları, belirli bir konu veya soruyla ilgili düzenli bir şekilde tanımlamak ve sınıflandırmak amacı güttüğü için araştırma modeli olarak betimsel, araştırma deseni olarak da literatürdeki ilgili çalışmalar seçilip incelenerek analiz edildiği için sistematik tarama desenindedir. Araştırma sonuçları gelecekte yapılacak araştırmalara bilgi sağlayacağı için önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Yapay Zeka Çağı , Dijital Çağ , Yetkinlik , Çalışan Yetkinlikleri , Dijital Yetkinlikler

Kaynakça

• Aggarwal, A. (2021). Global framework on core skills for life and work in the 21st century. ILO. Geneva.
• Alder, M., & Dinnen, M. (2023). Dijital yetenek. Türkçesi: Özlem Pillik. İstanbul: The Kitap.
• Anagün, Ş. S. (2018). Teachers’ perceptions about the relationship between 21st century skills and managing constructivist learning environments. International Journal of Instruction, 11(4), 825-840. https://doi.org/10.12973/iji.2018.11452a
• Ananiadou, K., & Claro, M. (2009). 21st century skills and competences for new millennium learners in OECD countries. OECD Education Working Papers, No. 41, OECD Publishing.
• Arksey, H., & O’Malley, L. (2005). Scoping studies: Towards a methodological framework. International Journal of Social Research Methodology, 8(1), 19-32. https://doi.org/10.1080/1364557032000119616
• Atlı, D. (2017). İnsan kaynakları yönetiminin yeni vizyonu, yetenek yönetimi. Geliştirilmiş 3. Baskı. İstanbul: Abaküs kitap. ATC21S (2010). Assessment & teaching of 21st century skills. https://www.cisco.com/c/dam/en_us/about/citizenship/socio-economic/docs/ATC21S_Exec_Summary.pdf
• Autor, D. H., & Dorn, D. (2013). The growth of low-skill service jobs and the polarization of the US labor market. American Economic Review, 103(5), 1553-1597.
• Bacigalupo, M., Kampylis, P., Punie, Y., & Van den Brande, G. (2016). EntreComp: The entrepreneurship competence framework. Luxembourg: Publication Office of the European Union, 10.
• Bakhshi, H., Downing, J., Osborne, M.’ & Schneider, P. (2017). The Future of skills: Employment in 2030. Pearson and Nesta.
• Baltaş, A. (2024). Yeteneği yanlış yerde aramak. Seçilmiş Yazılar, 3, 38- 42.
• Barry, M. (2012). What skills will you need to succeed in the future? Phoenix Forward (online). Tempe, AZ, University of Phoenix.
• Battelle for Kids. (2019). Partnership for 21st century learning: Framework for 21st century learning. P21_Framework_Brief.pdf (battelleforkids.org)
• Binns, A. (2018). Ethical challenges in the use of artificial intelligence in business. Business and Society Review, 123(3), 541-565.
• Boyatzis, E. R. (1982). The component manager. New York: John Wiley and Sons Inc.
• Brynjolfsson, E., & McAfee, A. (2016). The second machine age work, progress, and prosperity in a time of brilliant technologies. W. W. Norton & Company.
• Budak, G. (2016). Yetkinliğe dayalı insan kaynakları yönetimi. Üçüncü basım. Ankara: Nobel akademik yayıncılık.
• Chalkiadaki, A. (2018). A systematic literature review of 21st century skills and competencies in primary education. International Journal of Instruction, 11(3), 1-16. https://doi.org/10.12973/iji.2018.1131a
• Chen, D. (2019). Toward an understanding for assessing 21st century skills: Based on literature and national assessment practice. Paper presented at the NCME 2019, Toronto, Ontario, Canada, April 4–8.
• Dağdeviren, O. (2017). Yetenek kâşifi. Ankara: Elma yayınevi.
• Davenport, T. H., & Kirby, J. (2016). Only humans need apply: Winners and Losers in the Age of Smart Machines. Harper Business. Dörfler, V. Yöneticiler için yapay zekâ. Çeviri: Cihan Altay. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. İstanbul.
• Forbes (2020). The Road To 2030. https://www.forbes.com/sites/mindylubber/2020/10/07/the-road-to-2030/
• Forbes (2023). The Top 10 In-Demand Skills For 2030. https://www.forbes.com/sites/bernardmarr/2023/02/14/the-top-10-in-demand-skills-for-2030/
• Gartner (2023). HR Technology Planning Imperatives. https://www.gartner.com/en/human-resources/trends/hr-technology-planning-imperatives
• Gartner (2024). Top 5 HR trends and priorities that matter most in 2025. https://www.gartner.com/en/human-resources/trends/top-priorities-for-hr-leaders
• Heimans, J. (2024). Yapay zekânın kendi gücünü kullandığı bir dünyada liderlik. https://hbrturkiye.com/dergi/yapay-zekânin-kendi-gucunu-kullandigi-bir-dunyada-liderlik
• ISTE. (2017). ISTE Standards. International Society for Technology in Education. https://www.iste.org/standards
• İrfan, O. (2024). Geleceğin insan kaynakları. İstanbul: Ceres yayınları.
• Kılınç, İ., & Ünal, A. (2019). Yeni gözde yapay zekâ: Yapay zekânın iş dünyasına etkileri. Çağdaş Yönetim Bilimleri Dergisi, 6(2), 238-258.
• McKinsey& Company (2020). İşimizin Geleceği: Dijital Çağda Türkiye’nin Yetenek Dönüşümü Raporu. https://www.mckinsey.com/tr/our-insights/future-of-work-turkey
• Meister, J. C., & Willyerd, K (2010). The 2020 workplace. Haper Collins e-books
• Microsoft & LinkedIn (2024). 2024 work trend index. https://tr.tradingview.com/news/matriks%3A5199511%3A0/?utm_source=chatgpt.com
• Özsoy, Ş. (2020). İş dünyamızı alt üst eden dijital trendler. İstanbul: The Kitap.
• Rosen, S. (1983). Specialization and human capital. Journal of Labor Economics, 1(1), 43-49.
• Schwab, K. (2017). The fourth ındustrial revolution. Crown Business.
• Stanford University (2024). 2024 AI index report. https://aiindex.stanford.edu/report/
• Taşçı Firuzbay, E. (2024). Liderin elindeki üç anahtar: Psikoloji, insan ve teknoloji. Headhunter, 2, 90-91.
• Toğrul, G. (2002). Şirketinizin performansını nasıl artırırsınız? İstanbul: Hay Grup Yayınları
• World Economic Forum. (2024). The future of jobs report 2024. Centre for the New Economy and Society.
• Yavuz Aksakal, N. & Ülgen, B. (2021). Yapay zekâ ve geleceğin meslekleri. TRT Akademi, 6(13), 834-853. DOI: 10.37679/trta.969285