Development Of Parenting Self-Efficacy Scale for Parents with Preschool Children

Year 2025, Volume: 5 Issue: 1, 22 - 44, 30.06.2025

Ramazan Sak , Muharrem Yılmaz

https://doi.org/10.58667/sedder.1655220

Abstract

The aim of this study is to conduct validity and reliability analyses of the Parenting Self-Efficacy Scale for parents of preschool children. Data were collected from a total of 770 parents, 603 mothers and 167 fathers. Randomly selected half of the collected data (385) were used for Exploratory Factor Analysis (EFA) and the other half (385) for Confirmatory Factor Analysis (CFA). Scale data were analyzed with SPSS and AMOS package programs. As a result of the EFA, it was determined that the scale consisted of 34 items and six factors. The factors were named Cognitive Development, Social Emotional Development, Motor Development, Self-Care Skills, Language Development and General Self-Efficacy. The six-dimensional structure obtained with EFA was confirmed by both first-level CFA and second-level CFA. When the reliability analysis results were examined, it was determined that the Cronbach Alpha coefficient of the scale was quite high at 0.947 in total and that the Cronbach Alpha coefficients were also high in its sub-dimensions (Cognitive Development: 0.907, Social Emotional Development: 0.905, Motor Development: 0.875, Self-Care Skills: 0.883, Language Development: 0.857, and General Self-Efficacy 0.789).

Keywords

Parental self-efficacy, validity, reliability, preschool education

Okul Öncesi Dönem Çocuğu Olan Ebeveynler için Ebeveynlik Öz Yeterlilik Ölçeğinin Geliştirmesi

Abstract

Bu çalışmada, okul öncesi dönem çocuğu olan ebeveynler için Ebeveynlik Öz Yeterlilik Ölçeği'nin geçerlik ve güvenirlik analizlerinin yapılması amaçlanmıştır. 603 anne ve 167 baba olmak üzere toplam 770 ebeveynden veri toplanmıştır. Toplanan verilerin rastgele seçilen yarısı (385) Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA) ve diğer yarısı (385) Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) için kullanılmıştır. Ölçek verileri SPSS ve AMOS paket programlarıyla analiz edilmiştir. AFA sonucunda ölçeğin 34 madde ve altı alt boyuttan oluştuğu belirlenmiştir. Alt boyutlar Bilişsel Gelişim, Sosyal Duygusal Gelişim, Motor Gelişim, Öz Bakım Becerileri, Dil Gelişimi ve Genel Öz Yeterlik olarak adlandırılmıştır. AFA ile elde edilen altı boyutlu yapı hem birinci düzey DFA ile hem de ikinci düzey DFA ile doğrulanmıştır. Güvenirlik analizi sonuçları incelendiğinde ölçeğin Cronbach Alpha kat sayısı ölçeğin genel toplamında 0,947 düzeyinde oldukça yüksek ve alt boyutlarında da (Bilişsel Gelişim: 0,907, Sosyal Duygusal Gelişim: 0,905, Motor Gelişim: 0,875, Öz Bakım Becerileri: 0,883, Dil Gelişimi: 0,857, ve Genel Öz Yeterlik 0,789) Cronbach Alpha katsayılarının yüksek olduğu belirlenmiştir.

Keywords

Ebeveyn öz yeterliği, geçerlik, güvenirlik, okul öncesi eğitim

References

• Aksoy, V., & Diken, İ. H. (2009). Annelerin ebeveynlik öz yeterlik algıları ile gelişimi risk altında olan bebeklerin gelişimleri arasındaki ilişkiyi inceleyen araştırmalara bir bakış. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 10(01), 59-70.
• Ansari, M., & Khan, S. A. (2015). Self-efficacy as a predictor of life satisfaction among undergraduate students. The International Journal of Indian Psychology, 2(2), 5-11.
• Arıcı, A. F. (2016). Erken çocukluk dil gelişiminde ailenin rolü. Türkiye Eğitim Dergisi, 1(1), 66-78.
• Arpacı, T., & Dönmez, H. (2024). 3-6 yaş çocuğu olan annelerin ebeveyn öz yeterlik düzeyleri ile çocukların psikososyal durumları arasındaki ilişki: tanımlayıcı araştırma. Türkiye Klinikleri Journal of Nursing Sciences, 16(2), 25-32. doi:10.5336/nurses.2023-99869
• Aşkın Ceran, M. (2020). Serebral palsili çocuğu olan ebeveynlerin öz yeterlik düzeylerinin belirlenmesi ve anne-baba ebeveyn öz yeterlik düzeylerinin karşılaştırılması. (Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Awang, P. (2015). SEM made simple: A gentle approach to learning structural equation modeling. MPWS Rich Publication, Bangi.
• Aypay, A. (2010). Genel öz yeterlik ölçeği'nin (GÖYÖ) Türkçe'ye uyarlama çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 113-131.
• Bağatarhan, T., & Nazlı, S. (2013). Ebeveyn eğitim programının annelerin ebeveynlik öz-yeterliklerine etkisi. Sosyal Politika Çalışmaları, 7(31), 67-88.
• Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84(2), 191-215.
• Bandura, A. (1994). Self-efficacy. In V. S. Ramachaudran (Ed.), Encyclopedia of human behavior (Vol. 4, pp. 71-81). New York: Academic Press.
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (17. baskı.). Pegem Akademi: Ankara.
• Büyüktaşkapu, S. (2012). Annelerin özyeterlik algıları ile 1-3 yaş çocuklarının gelişimlerinin incelenmesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 18-30.
• Cansız, E. (2021). 3-6 yaş çocuğa sahip annelerin duygusal istismar potansiyelleri ile ebeveyn öz yeterlikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi). Sivas Cumhuriyet Üniversitesi.
• Cavkaytar, A., Aksoy, V., & Ardıç, A. (2014). Ebeveyn öz yeterlik ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışmasının güncellenmesi. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 4(1), 69-76.
• Cindioğlu, M. D. (2015). 3-6 yaş çocuğu olan depresyonlu ve depresyonu olmayan annelerin ebeveyn öz yeterlikleri çocuk mizaç algısı ve duygu sosyalleştirme tepkilerinin karşılaştırılması. (Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi.
• Coleman, P. K., & Karraker, K. H. (1997). Self-efficacy and parenting quality: findings and future applications. Developmental Review, 18(1), 47-85.
• Coleman, P. K., & Karraker, K. H. (2000). Parenting self-efficacy among mothers of school-age children: Conceptualization, measurement, and correlates. Family Relations: An Interdisciplinary Journal of Applied Family Studies, 49(1), 13-24.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları (5. Baskı). Pegem Akademi: Ankara.
• Deleş, B., & Kaytez, N. (2022). Okul öncesi dönem çocuğu olan anne babaların çatışma durumları ve öz yeterlik algılarının incelenmesi. Çocuk ve Gelişim Dergisi, 5(9), 67-77.
• Demirdöven, B., & Özyürek, A. (2022). Okul öncesi çocuğu olan annelerin ebeveynlik öz yeterlikleri ve tutumları arasındaki ilişki. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 21(82), 495-510.
• Demirören, D., & Bingöl, T. (2022). Kısa süreli çözüm odaklı yaklaşıma dayalı ebeveyn öz-yeterliği geliştirme psiko-eğitim programının otizmli çocuğu olan annelerin ebeveyn öz-yeterliğine etkisi. Journal of Sustainable Educational Studies, (Ö1), 62-69.
• Dinçer, Ç., Demiriz, S., & Ergül, A. (2017). Okul öncesi dönem çocukları (36–72 ay) için özbakım becerileri ölçeği-öğretmen formu’nun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 45(45), 59-78. doi.org/10.15285/maruaebd.2686
• Ekim, A. (2015). Ebeveynlerin öz yeterlik algısının Türk okul öncesi dönem çocuklarının sağlıklı beslenme ve fiziksel aktivite davranışları üzerindeki etkisi. Kapsamlı Pediatri Hemşireliği Sorunları, 39(1), 1-13. Doi:10.3109/01460862.2015.1090500
• Ersanlı Kaya, C., & Hotun Şahin, N. (2020). Ebeveyn uyum desteği programı ile ebeveyn öz yeterlik algısının geliştirilmesi. Ordu Üniversitesi Hemşirelik Dergisi Çalışmaları, 3(3), 319-328.
• Fabrigar, L. R., Wegener, D. T., MacCallum, R. C., & Strahan, E. J. (1999). Evaluating the use of exploratory factor analysis in psychological research. Pscyhological Methods, 4(3), 272-299.
• Fadlillah, M., & Pangastuti, R. (2022). Parenting style to support the cognitive development of early childhood. Jurnal Iqra’: Kajian İlmu Pendidikan, 7(1), 156-163.
• Fang, Y., Boelens, M., Windhorst, D., A., Raat, H., & Grieken A. (2021). Factors associated with parenting self- efficacy: A systematic review, Jean Welay Leadding Global Nursing Research, 77, 2641-2661.
• Gessulat, J., Oppermann, E., Choken, F., & Anders Y. (2023). Parental self efficacy in relation to family characteristics. Journal of Early Childhood Research, 21(2), 224-240.
• Guimond, A., Moore, H., Aier, D., Maxon, E.& Diken, I.H. (2005) Parental self-efficacy instrment for children with disabilities (PSICD). Unpublished scale. Arizona State University, Phoenix, AZ, USA.
• Gülay Ogelman, H., & Çiftçi Topaloğlu, Z. (2014). 4-5 yaş çocuklarının sosyal yetkinlik, saldırganlık, kaygı düzeyleri ile anne babalarının ebeveyn özyeterliği algısı arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 241-271.
• Güler-Yıldız, T., Sahin, F., Haktanır, G., & Holloway, S. (2021). Yenilenmiş Berkeley ebeveyn öz yeterlik ölçeği'nin (BPSE-R) Türkçe'ye uyarlama çalışması. Journal of Education and Future, (19), 13-23. doi.org/10.30786/jef.778666
• Hair, J., Black, W., Babin, B., & Anderson, R. (2014). Multivariate data analysis. Pearson Prentice Hall, Uppersaddle River.
• Henson, R. K., & Roberts, J. K. (2006). Use of exploratory factor analysis in published research: Common errors and some comment on improved practice. Educational and Psychological measurement, 66(3), 393-416.
• Maehr, M., & Pintrich, P. R. (1997). Advances in motivation and achievement, 10, 1-49. Greenwich, CT: JAI Press.
• Kandır, A., & Alpan, Y. (2008). Okul öncesi dönemde sosyal-duygusal gelişime anne-baba davranışlarının etkisi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 14(14), 33-38.
• Kansu, A. F., & Hızlı Sayar, G. (2018). Öz yeterlik, yaşam anlamı ve yaşam bağlılığı kavramları üzerine bir inceleme. Etkileşim, (1), 78-89. doi.org/10.32739/etkilesim.2018.1.11
• Karlıoğlu, A., & Yıldırım Sarı, H. (2019). Zihinsel engelli çocuğa sahip babalarda ebeveyn öz yeterliliği, algılanan sosyal destek ve aile yükü ilişkisi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 16(2), 112-118.
• Ersanlı Kaya, C. (2013). Gebelerde ebeveyn uyum desteği programının ebeveyn öz yeterlik algıları üzerine etkileri. (Yayımlanmamış Doktora tezi). İstanbul Üniversitesi.
• Kıvrak Kunt, P. (2019). 5-6 yaş çocukların annelerinin ebeveyn öz yeterlik algılarının incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi.
• Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling (3. baskı). New York, NY: Guilford. Koçak, N., Pınarcık, Ö., & Ergin, B. (2015). Okul öncesi dönem çocuklarının bilişsel gelişim özellikleri ile sosyal becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Konya örneği). Asya Öğretim Dergisi [Asian Journal of Instruction], 3(1), 21-29.
• Kol, S. (2011). Erken çocuklukta bilişsel gelişim ve dil gelişimi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(21), 1-21.
• Kong, C., & Yasmin, F. (2022). Impact of parenting style on early childhood learning: mediating role of parental self-efficacy. Front. Psychology, 13. Doi: 10.3389/fpsyg.2022.928629
• Kotaman, H. (2008). Özyeterlilik inancı ve öğrenme performansının geliştirilmesine ilişkin yazın taraması. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 111-133.
• Kotil, Ç. (2010). Okul öncesi eğitim kurumuna yeni başlayan 5 yaş çocukların sosyal duygusal uyum düzeylerine annenin ebeveyn öz yeterlik algısı ile okul beklentilerine uyum düzeyinin etkisi. 250901. (Yayımlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi.
• Koyaş, S. (2021). Okul öncesi döneminde görülen saldırgan davranışların ebeveyn öz yeterlik algısına ve çocuğun mizaç özelliklerine göre incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi). Maltepe Üniversitesi.
• Kurnaz, H., & Çelikkanat Nas, Ş. (2018). Ortaokul öğrencilerine yönelik eleştirel okuma öz yeterlik ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 11(2), 793-812.
• Kurt, H., & Aslan, D. (2020). Okul öncesi dönem çocuğu olan annelerin öz-yeterlik, psikolojik sağlamlık ve ebeveyn tutumlarının incelenmesi. KADEM Kadın Araştırmaları Dergisi, 6(2), 211-240.
• Lawshe, C. H. (1975). A quantitative approach to content validity. Personnel Psychology, 28(4), 563-575. MEB. (2013). 0-36 aylık çocuklar için eğitim programı. T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Temel Eğitim Genel Müdürlüğü. Ankara.
• Ogurlu, Ü. (2016). Üstün yetenekli çocuğa sahip ailelere yönelik eğitim programının ailelerin ebeveyn öz-yeterliliklerine ve farkındalıklarına etkisi. Millî Eğitim, 45(209), 144-159.
• Öngider, N. (2013). Anne-baba ile okul öncesi çocuk arasındaki ilişki. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 5(4), 420-440.
• Özdamar, K. (2016). Ölçek ve test geliştirme yapısal eşitlik modellemesi. Eskişehir: Nisan Kitapevi.
• Özkan Kunduracı, H. K., & Aksoy, A. B. (2021). Ebeveynlik Görevlerinde Öz Yeterlik Ölçeği Kısa Formunun Türkçeye uyarlanması. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 19(2), 885-903.
• Özkul, F. B. (2015). 48-60 aylık çocukların babalarının ebeveyn öz yeterlik algılarının incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi). Okan Üniversitesi.
• Özyürek, A., Özkan, İ., Begde, Z., & Yavuz, N. F. (2015). Okul öncesi dönem çocuklar için hareket ve sosyal becerilerin gelişiminin desteklenmesine yönelik eğitim programı, International Journal of Science Culture and Sport (IntJSCS), Special Issue 3, 89-98.
• Sakız, G. (2013). Başarıda anahtar kelime: öz-yeterlik. Journal of Uludağ University Faculty of Education, 26(1), 185-210.
• Sarısoy Aksüt, G. (2022). Ebeveyn öz-yeterliliği üzerine bir derleme: Müdahale programlarına yönelik bir bakış. Nesne, 10(26), 620-636.
• Seetharaman, M., Benjamin, A., McGrath, J. M., & Vance, A. J. (2022). Parenting self-efficacy instruments for parents of infants and toddlers: A review. International Journal of Nursing Studies Advances, 4, 100082. doi.org/10.1016/j.ijnsa.2022.100082
• Semerci, R., Ünver, S., Topçu, S. Y., Turan, F. N., Kostak, M. A., & Fındık, Ü. Y. (2022). Adaptation of Parental Self-Efficacy Scale for Child Autonomy Toward Minor Surgery to Turkish. Journal of PeriAnesthesia Nursing, 37, 632-639. https://doi.org/10.1016/j.jopan.2021.06.098
• Serin, G. E. Ç., & Girli, A. (2012). Zihinsel engelli ergenlerin sosyal beceri düzeyleri ve davranış problemleri ile ebeveynlerinin genel öz yeterlilik algı düzeylerinin karşılaştırılarak incelenmesi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (34), 69-78.
• Sherer, M., & Adams, C. H. (1983). Construct validation of the self-efficacy scale, Psychological Reports, 53(3), 899-902. https://doi.org/10.2466/pr0.1983.53.3.899
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Çok değişkenli istatistiklerin kullanımı. 6. Baskıdan Çeviri Editörü: Mustafa Baloğlu. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Tanlası, B. (2023). Aile apartmanında yaşayan annelerin ebeveyn öz yeterliklerinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi). Marmara Üniversitesi.
• Tatlıoğlu, S. S. (2021). Öğrenmeye sosyal- bilişsel bir bakış: Albert Bandura. Sosyoloji Notları, 5(1), 15-30.
• Teti, D. M., & Gelfand, D. M. (1991). Behavioral competence among mothers of infants in the first year: The mediational role of maternal self‐efficacy. Child Development, 62(5), 918-929.
• Tuncer, M., & Oskay, Ü. Y. (2023). The validity and reliability of the perceived maternal parenting self-efficacy scale: Turkish version. CURARE Journal of Nursing, (1), 17-22. doi.org/10.26650/CURARE.2023.0030
• Uyanık Balat, G. (2014). Okul öncesi dönemde çocuğu olan annelerin özyeterlilik ve mevcut düzeylerinin incelenmesi. İnsan Bilimleri Dergisi, 11(2), 661-677.
• Verici Kılıç, Ç., & Kavlak, O. (2024). Algılanan anne ebeveynlik öz yeterlilik ölçeği'nin Türk toplumuna uyarlanması. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 11(1), 57-65.
• Yalçın, M., Başar, M., & Çetinkaya, A. (2013). Okul öncesi eğitime 5-6 yaşında başlayan çocuklar ile 3-4 yaşında başlayan çocukların öz bakım becerilerinin veli görüşlerine göre incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(4), 208-244.
• Yaman, F., Dönmez, O., Akbulut, Y., Kabakçı Yurdakul, I., Çoklar, A. N., & Güyer, T. (2019). Exploration of parents’ digital parenting efficacy through several demographic variables. Education and Science, 44(199), 149-172. doi:10.15390/EB.2019.7897
• Yeğenoğlu, F. (2019). Okul öncesi dönem çocuklarının öz düzenleme becerileri ile ebeveyn öz yeterlik ve öfke düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi). Gazi Üniversitesi.