Exploring Simmel's Social Types in Kemal Tahir's Novels: A New Perspective on Turkish People

Year 2025, Issue: 53, 119 - 132, 20.06.2025

Özge Seda Uğraş , Mehmet Uğraş

https://doi.org/10.21497/sefad.1554103

Abstract

Kemal Tahir is a significant novelist who witnessed a critical era, from the late Ottoman Empire to the early years of the Turkish Republic, a time when social and political realities were being transformed. The period he experienced continuous to have sociological, political, and socio-economic impacts that persist to this day. Consequently, his observations on Turkish society remain relevant in many respects. He continues to be an influential intellectual, offering an alternative interpretation of official historiography by blending literature, history, and sociology. His handling of events, versatility, and original perspectives provide readers with unique insights. This study examines seven books by Kemal Tahir between 1955-1980. These books, recently republished in chronological order by Ketebe Publications in 2022 under the series called "1890-1945 Turkey," include; A Castle of Property (Bir Mülkiyet Kalesi), Tired Warrior (Yorgun Savaşçı), People of the Captive City (Esir Şehrin İnsanları), Prisoner of the Captive City (Esir Şehrin Mahpusu), Wolf Law (Kurt Kanunu), Crossroad (Yol Ayrımı), and The Seed in the Steppe (Bozkırdaki Çekirdek). The study focuses on Kemal Tahir's seven novels, totaling over three thousand pages, and the author's characteristics which can be viewed as ‘social types’ representing Turkish people and society. Drawing on Georg Simmel's conceptual framework of social types, the study aims to explore how Kemal Tahir's depiction of characters reflects broader societal norms and values. Additionally, it seeks to analyze the political and cultural influences that motivated Tahir to write these novels and their impact on the construction of social life.

Keywords

Kemal Tahir , literature , sociology of literature , social type , Georg Simmel

Kemal Tahir Romanlarında Simmel’in Toplumsal Tiplerini Aramak: Türk İnsanı Üzerine Yeni Bir Yorum

Abstract

Kemal Tahir, Osmanlı’nın son dönemlerinden Cumhuriyet’in ilk yıllarını içeren, toplumsal ve siyasal gerçekliğinin yeniden şekillen(diril)diği kritik bir döneme tanık olmuş önemli bir romancıdır. Tanıklık ettiği yıllar sosyolojik, siyasal ve sosyo-ekonomik açıdan etkisini günümüzde de sürdüren bir zaman dilimini göstermektedir. Dolayısıyla Türk toplumuna dair yaptığı tespitler de birçok açıdan güncelliğini korumaktadır. Yazar olayları ele alma biçimi, çok yönlülüğü ve okuyucuya sunduğu orijinal perspektiflerle edebiyat, tarih ve sosyolojiyi birlikte ele alarak resmi tarih yazımına alternatif bir okuma önerisi geliştiren önemli bir entelektüel olarak halen karşımızdadır. Bu çalışmada Kemal Tahir’in ilk basım tarihleri 1955-1980 arasındaki yedi eseri incelenmiştir. Ketebe Yayınları tarafından 2022 yılında kronolojik sırayla yeniden yayınlanan bu eserler, “1890-1945 Türkiye” dizisiyle okuyucuya sunulmuştur. Bu dizide sırasıyla Bir Mülkiyet Kalesi, Yorgun Savaşçı, Esir Şehrin İnsanları, Esir Şehrin Mahpusu, Kurt Kanunu, Yol Ayrımı ve Bozkırdaki Çekirdek yer almaktadır. Çalışma Kemal Tahir’in üç bin sayfanın üzerindeki yedi eserine ve yazarın Türk insanı ve toplumuyla ilişkilendirdiği bir ‘toplumsal tip’ olarak görebileceğimiz karakteristik özelliklerine odaklanmaktadır. Bahsi geçen karakterleri analiz etmek için sosyolojinin önemli isimlerinden Georg Simmel’in toplumsal tipleri kavramsallaştırma biçimi esas alınmıştır. Amaçlanansa Kemal Tahir’i bu eserleri yazmaya iten şevkin arkasındaki siyasal ve kültürel kodların, toplumsal hayatın inşasındaki etkisini tartışmak ve Simmel’in perspektifiyle Kemal Tahir’in tiplerini değerlendirmektir.

Keywords

Kemal Tahir , edebiyat , edebiyat sosyolojisi , toplumsal tip , Georg Simmel

References

• Akdağ Sarı, K. (2015). Kemal Tahir’de Sosyalizm ve Batılılaşma eleştirisi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4 (3), 674-685.
• Alkın, R. C. (2017). Kurtuluş Kayalı (Ed.), Bir Kemal Tahir kitabı: Türkiye’nin ruhunu aramak, İthaki Yayıncılık, 2010, Tezkire Dergisi, 60, 205-209.
• Arslanbenzer, H. (2010). Siyasi romanın mihveri: Kemal Tahir. E. Eğribel & M. F. Andı (Ed.), Kemal Tahir 100 Yaşında içinde (s. 237-240). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Press.
• Bora, T. (2021). Kemal Tahir’de "insan ödevimiz” ve verimli tutarsızlıklar. A. Öz (Haz.), Kemal Tahir Kitabı: Bir Aydın Üç Dönem içinde (s. 335-357). İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi Kültür Press.
• Coşkun, S. (2004). Bir mülkiyet kalesini okuma denemesi. A. Yaraman (Ed.), Biyografya 4: Kemal Tahir içinde (s. 163-173). İstanbul: Bağlam Press.
• Daşlı, Y. (2014). Tarihe duyulan ilgi: Kemal Tahir. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 38(1), 59-83.
• Dinler Köksal, S. (2017). Kemal Tahir’in notları’na yansıyan roman poetikası. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 27(1), 25-42.
• Eğribel, E. (2010). Kemal Tahir’de Roman ve toplum gerçeği açısından yöntem. E. Eğribel & M. F. Andı (Ed.), Kemal Tahir 100 Yaşında içinde (s. 347-352). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Press.
• Fedai, Ö. (2010). Kemal Tahir ve Türk romanı. E. Eğribel & M. F. Andı (Ed.), Kemal Tahir 100 Yaşında içinde (s. 374-385). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Press.
• Gündüz, O. (2011). Türk romanında toplumsal gerçeklik: Kemal Tahir örneği. (Unpublished Ph.D dissertation). Istanbul University Social Sciences Institute, Istanbul.
• Hüküm, M. (2017). Şair-sosyolog: Kemal Tahir/sosyolojik bir bakışla Kemal Tahir romanları. İstanbul: İthaki Press.
• Sezer, B. (2010). Kemal Tahir üzerine. E. Eğribel & M. F. Andı (Ed.), Kemal Tahir 100 Yaşında içinde (s. 167-170). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Press.
• Simmel, G. (1971). On Indıvıdualıty and Socıal Forms. Donald N. Levine (Ed.), Chicago and London: The University Of Chicago Press.
• Swingewood, A. (1991). A Short History of Sociological Thought. New York: St. Martin’s Press.
• Tahir, K. (1989). Notlar/sanat edebiyat 1. C. Yazoğlu (Haz.), İstanbul: Bağlam Press.
• Tahir, K. (1992). Notlar/Batılaşma. C. Yazoğlu (Haz.), İstanbul: Bağlam Press.
• Tahir, K. (2022a). Bir mülkiyet kalesi. İstanbul: Ketebe Press.
• Tahir, K. (2022b). Yorgun savaşçı. İstanbul: Ketebe Press.
• Tahir, K. (2022c). Esir şehrin insanları. İstanbul: Ketebe Press.
• Tahir, K. (2022d). Esir şehrin mahpusu. İstanbul: Ketebe Press.
• Tahir, K. (2022e). Kurt kanunu. İstanbul: Ketebe Press.
• Tahir, K. (2022f). Yol ayrımı. İstanbul: Ketebe Press.
• Tahir, K. (2022g). Bozkırdaki çekirdek. İstanbul: Ketebe Press.
• Tepe, E. (2019). Kemal Tahir- toprakla boğuşmak yumuşatır adamı. İstanbul: Siyah Beyaz Press.
• Yazoğlu, C. (2004). Kemal Tahir’in tarihe bakışı. A. Yaraman (Ed.), Biyografya 4: Kemal Tahir içinde (s. 51-57). İstanbul: Bağlam Press.