The People of Traumatized Land: Solastalgia in Cengiz Dağcı's Novel Onlar Da İnsandı

Year 2025, Issue: 54, 59 - 76, 20.12.2025

Esra Sazyek

https://doi.org/10.21497/sefad.1682196

Abstract

This paper analyzes Cengiz Dağcı's novel Onlar Da İnsandı (1958), by one of the most prominent writers of twentieth-century Turkish literature, in the light of the concept of ‘solastalgia’ put forward by the Australian environmental philosopher Glenn Albrecht. Distress in the face of unfavorable environmental changes is known as solastalgia. In Onlar Da İnsandı, out of the memory of the genocide, Dağcı portrays nature as a process intertwined with human history rather than a means of “framing” it, and places the psychological distress experienced by the Crimean Tatars in the face of environmental destruction at the center of his novel. This paper, which analyzes the ecologically based mourning process of the Tatar people whose native lands were subjected to Russian occupation in the light of the concept of “solastalgia” and argues that the mourning caused by the negative change within the environment can also be experienced by non-human beings through an ecocritical reading method, argues that in Onlar Da İnsandı, Dağcı presents the indigenous nature of Crimea -as a living and self-regenerating entity- not merely as a setting, but as a source of psychological healing and intergenerational continuity.

Keywords

Cengiz Dağcı , Onlar Da İnsandı (They Were People Too) , Crimea , Soviet Russia , solastalgia

Travma Geçirmiş Toprağın İnsanları: Cengiz Dağcı’nın Onlar Da İnsandı Romanında Solastalji

Abstract

Bu makale, yirminci yüzyıl Türk edebiyatının önemli yazarlarından Cengiz Dağcı’nın Onlar Da İnsandı (1958) romanını, Avustralyalı çevre filozofu Glenn Albrecht’in ortaya koyduğu “solastalji” kavramı ışığında incelemektedir. Solastalji, çevrenin olumsuz değişimi karşısında yaşanan sıkıntıyı ifade eder. Dağcı, soykırım hafızasının ürünü olarak kaleme aldığı Onlar Da İnsandı’da, çocukluğunun geçtiği Kızıltaş köyünün doğal çevresini ve bu çevrenin yerlisi olan Kırım Tatarlarının Sovyet Rusya tarafından uğradığı baskı ve zulmü anlatır. Dağcı, neredeyse bütün romanlarında Kırım’ı anlatır. Bu romanlar içinde Onlar Da İnsandı’yı ayrıcalıklı kılan şey ise doğayı “çerçeveleme” aracı olmaktan ziyade, insanlık tarihiyle iç içe geçen bir süreç olarak işlemesi ve Kırım Tatarlarının çevresel yıkım karşısında deneyimledikleri psikolojik sıkıntıyı, romanının âdeta odağı yapmasıdır. Bu makalede, öz toprakları Rus işgaline uğramış Tatar halkının ekolojik temelli yas süreci “solastalji” kavramı ışığında irdelenmiş ve çevrenin olumsuz değişiminden kaynaklanan yasın, insan dışı varlıklar tarafından da deneyimlenebildiği, ekoeleştirel bir okuma yöntemiyle ortaya konmuştur. Böylece Dağcı’nın Onlar Da İnsandı romanında, yaşayan ve kendini yeniden üreten bir kaynak olarak ele aldığı Kırım’ın yerli doğasını, hem çevre kaynaklı psikolojik hasarı iyileştirmenin hem de nesiller arası bağı güçlendirmenin yolu olarak önerdiği savunulmuştur.

Keywords

Cengiz Dağcı , Onlar Da İnsandı , Kırım , Sovyet Rusya , solastalji

Ethical Statement

Sayın editör, Ekte “Travma Geçirmiş Toprağın İnsanları: Cengiz Dağcı’nın Onlar Da İnsandı Romanında Solastalji” başlıklı makalem bulunmaktadır. Bu makale daha önce hiçbir platformda yayımlanmamış veya yayımlanmak üzere başka bir dergiye gönderilmemiştir. Makalenin etik kurallara uygun olarak yazıldığını temin ederim. Saygılarımla.

References

• Alaimo, S. (2010). Bodily natures: Science, environment, and the material self. Bloomington: Indiana University Press.
• Albrecht, G. (2005). ‘Solastalgia’ a new concept in health and identity. PAN: Philosophy Activism Nature, 1(3), 41-55.
• Albrecht, G., Sartore, G., Connor, L., Higginbotham, N., Freeman, S., Kelly, B., Stain, H., Tonna, A.  Pollard, G. (2007). Solastalgia: The distress caused by environmental change. Australasian Psychiatry, 15(1), 95-98. https://doi.org/10.1080/1039856070170128
• Albrecht, G. (2011). Chronic environmental change: Emerging “psychoterratic” syndromes. I. Weissbecker (Ed.), Climate change and human well-Being içinde (s. 43-56). New York: Springer.
• Albrecht, G. (2012). Psychoterratic conditions in a scientific and technological worl. P. H. Kahn  P. H. Hasbach (Ed.), Ecopsychology: Science, totems, and the technological species içinde (241-264). Cambridge, Mass: MIT Press.
• Altman, N. (1994). Sacred trees. San Francisco: Sierra Club Books.
• Bachelard, G. (2014). Mekânın poetikası (A. Tümertekin, Çev.). İstanbul: İthaki Yay.
• Banerjee, P. (2017). Entangled bodies – The symbiotic eco-cosmo-vision of tree matters. S. Das (Ed.), Re-thinking environment literature, ethics and praxis içinde (s. 204-218). New Delhi: Authorspress.
• Bayes, C. (2023). Reimogining urban nature: Literary imaginaries for posthuman cities. Liverpool: Liverpool University Press.
• Bennet, J. (2010). Vibrant matter: A political ecology of things. Durham and London: Duke University Press.
• Buell, L. (2005). The future of environmental criticism: Environmental crisis and literary imagination. Malden MA: Blackwell Publishing.
• Crosby, A. W. (1986). Ecological imperialism: The biological expansion of europe, 900-1900. New York: Cambridge University Press.
• Cunsolo, A.  Landman, K. (2017). Introduction: To mourn beyond the human. A. Cunsolo  K. Landman (Ed.), Mourning nature: Hope at the heart of ecological loss and grief içinde (s. 3-26). Montreal: McGill-Queen’s University Press.
• Dainotto, R. M. (2000). Place in literature: Region, cultures, communities. Ithaca, New York: Cornell University Press.
• Dağcı, C. (1974). Onlar da insandı. Ankara: Varlık Yay.
• Ellis, R. N. (2016). Farmers sense of place and mental wellbeing in an era of rapid climate change: A case study in the western australian wheatbelt (Yayımlanmamış doktora tezi). Murdoch Üniversitesi, Perth.
• Garrard, G. (2016). Ekoeleştiri: Ekoloji ve çevre üzerine kültürel tartışmalar (E. Genç, Çev.). İstanbul: Kolektif Kitap.
• Gebhard, U., Nevers, P.  Billmann, E. (2003). Moralizing trees: Anthropomorphism and identity in children’s relationships to nature. S. Clayton  S. Opotow (Ed.), Identity and the natural environment: The psychological significance of nature içinde (s. 91-111). Cambridge, Mass: MIT Press.
• Hixson, W. L. (2013). American settler colonialism a history. New York: Palgrave Macmillan.
• Hofer, J. (1934). Medical dissertation on nostalgia (C. K. Anspach, Çev.). Bulletin of the Iinstitute of the History of Medicine, 2(6), 376-391.
• Howarth, W. (1996). Some principles of ecocriticism. C. Glotfelty & H. Fromm (Ed.), The ecocriticism reader: Landmarks in literary ecology içinde (s. 69-91). Athens-London: The University of Georgia Press.
• Hutchings, K. (2007). Ecocriticism in British romantic studies. Literature Compass 4 (1), 172-202. https://doi.org/10.1111/j.1741-4113.2006.00417.x.
• İnalcık, H. (2022). Kırım-Kırım hanlığı. TDV İslâm Ansiklopedisi, 25(1), 449-457.
• Kırımlı, H. (1996). Kırım Tatarlarında millî kimlik ve millî hareketler. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.
• Kırımlı, H. (2022). Kırım. İslâm Ansiklopedisi (C. 25, s. 457-465). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
• Kocakaplan, İ. (2012). Kırım’ın ebedî sesi: Cengiz Dağcı. İstanbul: Türk Edebiyatı Vakfı Yay.
• Leopold, A. (1949). A sand county almanac and sketches here and there. New York: Oxford University Press.
• Massey, D. (2005). For space. London: Sage Publications.
• Narine, A. (2015). Introduction: Eco-trauma cinema. A. Narine (Ed.), Eco-trauma cinema içinde (1-24). New York: Routledge.
• Nora, P. (2006). Hafıza mekânları (M. E. Özcan, Çev.). Ankara: Dost Kitabevi.
• Şahin, İ. (1996). Cengiz Dağcı’nın hayatı ve eserleri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
• Şensoy, A. (2020). Solastalgia in J. G. Ballard’s the Drowned World: Living in a watery earth no longer home. Journal of Narrative and Language Studies, 8(15), 214-222.
• Tschakert, P.  Tutu, R. (2010). Solastalgia: Environmentally induced distress and migration among Africa’s poor due to climate change. T. Afifi  J. Jäger (Ed.), Environment, forced migration and social vulnerability içinde (s. 57-69). Heidelberg: Springer.
• Tuan, Y. (1974). Topophilia: A study of environmental perception, attitudes, and values. Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice-Hall.
• Tuan, Y. (1977). Space and place: The perspective of experience. Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Whyte, K. (2018). Settler colonialism, ecology, and environmental injustice. Environment and Society 9(1), 125-144. https://doi.org/10.3167/ares.2018.090109
• Wilson, E. O. (1993). Biophilia and the conservation ethic. S. R. Kellert  E. O. Wilson (Ed.), The biophilia hypothesis içinde (s. 31-41). Washington, DC: Island Press.
• Windle, P. (1995). The ecology of grief. T. Roszak, M. E. Gomes & Allen D. Kanner (Ed.), Ecopsychology: Restoring the earth healing the mind içinde (s. 136-145). San Francisco: Sierra Club Books.
• Zavestoski, S. (2003). Constructing and maintaining ecological identities: The strategies of deep ecologists. S. Clayton  S. Opotow (Ed.), Identity and the natural environment: The psychological significance of nature içinde, (s. 297-315). Cambridge, Mass: MIT Press.