Ömer Seyfettin'in “Horoz” ve “Dünyanın Nizamı” Hikâyelerini Modernizm Çerçevesinde Okumak

Year 2020, Issue: 43, 1 - 18, 15.06.2020

Arzu Atasoy Mehmet Temizkan

https://doi.org/10.21497/sefad.755468

Cited By: 1

Abstract

Bir eserin yazıldığı anlayışı çözümleyebilmek eserin amacını, mesajını, söylemini anlamak açısından önemlidir. Eserin zemininde bulunan anlayış çerçevesinde gerçekleştirilen okuma, analiz edilecek metne ışık tutar. Ömer Seyfettin, hikâyelerinin incelendiği birçok araştırmada millî-manevi değerlerin inşasına katkı sunan bir yazar olarak konumlandırılmıştır. Bunda kuşkusuz yazarın Türkçülüğün öncülerinden olmasının, millî edebiyat hareketinin odağında bulunmasının, yeni lisanın ilkelerini belirleyip bu ilkeler doğrultusunda eserler kaleme almasının, benimsediği öğretileri hikâyelerinde işlemesinin etkisi vardır. Oysa yazarın pek çok hikâyesine yakından bakıldığında bu hikâyelerin farklı anlayış ve arka planla yazılmış oldukları görülür. Bu çalışmanın amacı, Ömer Seyfettin’in milliyetçi-muhafazakâr bakış açısının ötesinde farklı bakış ve arka planla yazılmış hikâyelerinin de olduğunu ortaya koyarak yazarın eserlerinin farklı okumalarla incelenmesine zemin hazırlamaktır. Bu amaçla çalışmada yazarın birbirinin devamı niteliğinde olan “Horoz” ve “Dünyanın Nizamı” isimli iki hikâyesinde modernizmin izleri sürülmeye çalışılmış, elde edilen bulgular modernizm akımının temel ögeleri referans alınarak oluşturulan başlıklar altında değerlendirilmiştir. Yazarın incelenen hikâyelerinde modernizme temel teşkil edebilecek ögeler yabancılaşma, iletişimsizlik, sisyphos saçma (uyumsuz) kompleksi, anomi, pasif isyan, kahramanın silikleşmesi, arketip ve anne arketipi, freudyen unsurlar ve psikanalizm (bilinçaltı ve rüya, üstben/toplumsal uyumsuzluk, ben/toplumsal uyum, cinsellik) başlıkları altında incelenmiştir. İnceleme sonucunda “Horoz” ve “Dünyanın Nizamı” isimli hikâyeler, zengin veriler sunmaları açısından modernist unsurlarla kaleme alınmış hikâyeler olarak kabul edilmiştir.

Keywords

Ömer Seyfettin, hikâye, modernizm, Sigmund Freud, psikanalitik kuram

Reading Ömer Seyfettin’s Stories “Horoz” and “Dünyanın Nizamı” Within the Framework of Modernism

Abstract

Being able to analyze the understanding of a literary work is significant to understand the purpose, message and discourse of it. Ömer Seyfettin was positioned as a writer contributing to the creation of national-spiritual values in many researches examining his stories. Undoubtedly, being one of the precursors of Turkism, being the focus of the national literature movement, identifying the principles of the new language and writing up a literary work in accordance with these principles and practicing adopted teachings in his story have influence on it. In fact, by a close look at the author's stories, it is seen that these stories were written with a different understanding and background. In the stories examined within the scope of the study, the elements that could form the basis of modernism was analyzed under the headings of alienation, lack of communication, the Sisyphus Complex, anomy, passive riot, indistinctness of character, archetype and mother archetype, Freudian elements and psychoanalysis (subconscious and dream, superego / social incompatibility, ego / social harmony and sexuality). As a result of the review, the two stories “Horoz” and “Dünyanın Nizamı” were accepted to be written with modernist elements with regard to the presentation of rich data.

Keywords

Ömer Seyfettin, story, modernism, Sigmund Freud, psychoanalytical theory

References

• Akyıldız, H. (1998). Bireysel ve toplumsal boyutlarıyla yabancılaşma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 3/3, 163-176.
• Akyüz, K. (1995). Modern Türk Edebiyatının ana çizgileri. Ankara: İnkılap Yayınevi.
• Çolak, T. (1998). Modernizm-sanayileşme, sanayi toplumu bağlamında ortaya çıkan sosyo-kültürel ve ekolojik riskler.(Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Freud, S. (1941). Totem ve Tabu I. (N. Berkes, çev.). İstanbul: Cumhuriyet.
• Freud, S. (1967). Cinsiyet ve psikanaliz. (S. Hilav, çev.). İstanbul: Varlık Yayınları.
• Freud, S. (1995). Sanat ve sanatçılar üzerine. (K. Şipal, çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Freud, S. (2000). Psikanaliz üzerine. (K. Şipal, çev.). İstanbul: Cem Yayınevi.
• Freud, S. (2001). Psikanaliz üzerine. (A. A. Öneş, çev.). Ankara: Say Yayınları.
• Freud, S. (2014a). Rüyaların yorumu. C. I. (İ. Kırımlı, çev.).Ankara: Alter Yayıncılık.
• Freud, S. (2014b). Rüyaların yorumu. C.II. (İ. Kırımlı, çev.).Ankara: Alter Yayıncılık.
• Freud, S. (2017). Cinsellik üzerine. (A. A. Öneş, çev.). İstanbul: Say Yayınları.
• Fromm, E. (2016). Freud düşüncesinin büyüklüğü ve sınırları. (A. Arıtan, çev.). Ankara: Say Yayınları.
• Geçtan, E. (1998). Psikanaliz ve sonrası. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Giddens, A. (2012). Sosyoloji. (Z. Mercan, çev.). İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Gökberk, M. (1999). Felsefe tarihi, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Gökmen, A. (2013). Ruhçözümleyici Eleştiri. R. Filizok ve E. Saltık (Ed.)Eleştiri kuramları (s. 66-85). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Jung Carl, G. (2006). Analitik psikoloji. (E. Gürol, çev.). İstanbul: Payel Yayınları.
• Krafft EbingR. V. (1906). Psychopathia sexualis: With especial reference to the anthipathic sexual instinct, a medio-forensic study. (F. J. Rebman, çev.). New York: Physicians and Surgeons Book Company.
• Lacan, J. (2012). Babanın Adları. (M. Erşen, çev.). İstanbul: MonoKL Yayınları.
• Mannoni, O. (1992). Freud. (V. Atayman ve T. Kurultay, çev.). İstanbul: Alan Yayıncılık.
• Özaltıok, B. A. (2011). Yusuf Atılgan’ın romanlarındaki modernist unsurlar.(Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Seyfettin, Ö. (2015). Ömer Seyfettin bütün hikâyeleri.(N. H. Polat, haz.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Tyson, L. (2006). Critical theory today: A user friendly guide. New York: Routledge.
• Yürek, H. (2005). Cumhuriyet dönemi Türk romanında modernizmin yeri.(Yüksek Lisans Tezi). Mersin Üniversitesi, Mersin.