ULUS FANTAZİSİNİN İMGESEL DURAĞI: THE WATER DIVINER

Yıl 2017, Cilt: 8 Sayı: 1, 99 - 126, 14.03.2019

Yıldız Derya Birincioğlu

https://doi.org/10.32001/sinecine.536715

Öz

Bu yazıda kolektif arzu ve kaygıları şekillendiren imgeleri bünyesinde taşıyan sinema ve ulus ilişkisine odaklanılarak,The Water Diviner (Son Umut, Russell Crowe, 2014) filminin Türk ulusçuluğunun yeniden inşa edilmesinde oynadığı önemli rol ele alınır. Ulus anlatısı ve ulusal kimliğin, gündelik yaşam pratiklerine sızan bir yapıya dönüştüğü ve banalleştiği sürece devamlılık sağladığı söylenebilir. Yeniden üretim sürecinde anlatıyı oluşturan imgeler, her ne kadar eril hegemonik bir yapı özelliği taşısa da, aslında dişil anlamlar içerir. Bu bağlamda gündelik yaşam pratiklerine sızan dişil anlamların kodlarını çözmek için Anthias ve Yuval-Davis’in ulus anlatılarında kadınlara verilen rollere dair yaklaşımları, çalışmanın ana tartışmasını oluşturur. Bu tartışmadan hareketle, çalışmada filmin Türk ulusçuluğu söylemine neler kattığı, yeni düşünme biçimlerini nasıl ortaya koyduğu, ulus anlatısının kadınlık kurgusuyla olan organik ya da inorganik bağları ve imge repertuarlarının konumlandırdığı kimliklerin, ulusal kimliklere dönüşme sürecinde toplumsal cinsiyet rollerinin etkisi irdelenir. Film anlambilimsel olarak yorumlandığında ulus anlatısının merkezinde savaşçı erkek mitinin yer aldığı söylenebilir. Eril söylem, ulusal kimlik yaratmada aile ve namus kavramlarını merkeze alır. Bu kavramların idealleştirilmesi çerçevesinde kadın bedeni simgeleştirilir. Ulus anlatıları ve toplumsal cinsiyet ilişkisini yorumlamak için anlatıda yer alan imge repertuarlarına bakıldığında kadın karakterin, erkek karakterin/kahramanın yanında ikincil rollerde yer aldığı söylenebilir. Kadın karakter eril söylemin ürettiği sadakat, namus ve bağlılık gibi değerlerin taşıyıcısı, başka bir deyişle cemaatin sürdürücüsü görevini üstlenir.

Anahtar Kelimeler

Ulusçuluk, Türk ulusçuluğu, toplumsal cinsiyet, öteki, kolektif bellek

Visual Narration of the Nation Fantasy: The Water Diviner

Öz

The aim of this paper is to discuss the important role of the film The Water Diviner (Russell Crowe, 2014) in the reconstruction of Turkish nationality through the relationship between fear and the images that shape collective desire. It is possible to argue that the nation narrative and national identity are continuous, since they are transformed into a structure that penetrates daily life practices and becomes banal. Although the images in the reconstruction process have the characteristics of masculine hegemonic structure, in reality they have feminine meaning. The approaches taken by Anthias and Yuval-Davis when analyzing the roles of women in national narrations help to decode the feminine meaning that penetrates daily life practices. Regarding this discussion, aspects of the film that contribute to Turkish nationalistic expression – a new way of thinking presented by the film – are studied. Moreover, the organic and inorganic relations between the construction of femininity and the nation narrative, the presence of gender roles in national identities that are positioned by image repertoires, are also examined. When the movie is interpreted semantically, it could be suggested that the warrior male myth is in the center of the national narrative. Masculine discourse relocates the family and concepts of honor to the center of the process resulting in national identity. The female body is symbolized in a framework idealizing these concepts. When image repertoires in the relationship between national narratives and gender are considered, it might seem that the female character is secondary to the male character/hero. Female characters undertake the duty of conveying the values of loyalty, honor, and dependence that are produced by the masculine discourse, in other words, the duty of carrying the community.

Anahtar Kelimeler

Nationalism, Turkish nationalism, gender, the other, collective memory

Kaynakça

• Akbulut, H. (2008). Kadına Melodram Yakışır. İstanbul: Bağlam. Akcan, E. (2007). Melankoli ve Öteki (Çev. Ş. Öztürk). Cogito, 43, 47-60.
• Akşin, S. (2005). Siyasal Tarih (1950-1960). Türkiye Tarihi 4-Çağdaş Türkiye 1908-1980 (s. 27-122). İstanbul: Cem.
• Altınay, A. G. (2011). Milliyetçilik, Toplumsal Cinsiyet ve Feminizm. A. G. Altınay (Ed.), Vatan Millet Kadınlar (s. 15-33). İstanbul: İletişim. Anderson, B. (2004). Hayali Cemaatler-Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması (Çev. İ. Savaşır). İstanbul: Metis.
• Anthias, F. & Yuval-Davis, N. (1989). Introduction. F. Anthias & N. Yuval-Davis (Ed.), Woman-Nation-State (s. 1-15). New York: Palgrave Macmillian.
• Arslan, U. T. (2007). Bu Kabuslar Neden Cemil?. İstanbul: Metis.
• Arslan, U. T. (2010). Mazi Kabrinin Hortlakları. İstanbul: Metis.
• Berkes, N. (2007). Batıcılık, Ulusçuluk ve Toplumsal Devrimler. İstanbul: Kaynak.
• Billig, M. (2002). Banal Milliyetçilik (Ç. C. Şişkolar). İstanbul: Gelenek. Bora, T. (2005). Adnan Menderes. M. Yılmaz (Ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Liberalizm (Cilt 7 - s. 482-509). İstanbul: İletişim.
• Çelik, B. (2010). Teknolojinin Taşrası, Taşranın Teknolojisi: Osmanlı’dan Türkiye’ye Teknolojik Deneyimler ve Gerilimler. T. A. Süalp & A. Güneş (Ed.), Taşrada Var Bir Zaman (s. 189-210). Ankara: Çitlenbik.
• Erdoğan, N. (1995). Ulusal Kimlik, Kolonyal Söylem ve Yeşilçam Melodramı. Toplum ve Bilim, 67, 178-198.
• Freud, S. (1917). Mourning and Melancholia. General Psychology Theory (s. 167-176). New York: Touchstone.
• Gellner, E. (1992). Uluslar ve Ulusçuluk (Çev. B. H. Behar & G. G. Özdoğan). İstanbul: İnsan.
• Göka, E. (2003). Bugün: Dünün ve Yarının İlginç Bir Karışımı. M. Çalık (Ed.), Türkiye Günlüğü: Millet, Milliyetçilik, Milli Kimlik ve Devlet (s. 87-102). İstanbul: Cedit.
• Gökalp, E. (2007). Milliyetçilik: Kuramsal Bir Değerlendirme. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 279-298.
• Gürbilek, N. (2007). Kör Ayna, Kayıp Şark. İstanbul: Metis.
• Hall, S. (1992). The Question of Culturel Identity. S. Hall & D. Held (Ed.), Modernity and Its Futures (s. 274-316). Cambrige: Polity.
• Huyssen, A. (1995). Alacakaranlık Anıları: Bellek Yitimi Kültüründe Zamanı Belirlemek (Ç. K. Atakay). İstanbul: Metis. http://www.memleket.com.tr/hey-onbesli-turkusunun-hazin-hikâyesi-94494h.htm http://www.semazenekibi.com/semazenin-anlami.html
• İri, M. (2011). Ulusçuluk ve Sinema: Hayali Cemaatin Hareketli Resimdeki Ha(ya)li. M. İri (Der.) Sinema Araştırmaları: Kuramlar, Kavramlar, Yaklaşımlar (s. 287-296). İstanbul: Derin.
• İri, M. (2012a). ‘Böyle Olduğu İçin Kendinden Nefret Etti(rildi)’: Popüler Sinemada Eşcinsel Temsilleri Üzerine Bir Giriş Denemesi. Bir Film İzlemek: Pop Kültürü Sökmek (s. 37-46). İstanbul: Derin.
• İri, M. (2012b). Ömrümce Köpek Gibi Yaşadım, Ama Şimdi İnsan Gibi Ölüyorum: Yeşilçam Sinemasındaki Kostüme Avantür Filmlerin “Öteki” Karakterleri Üzerine Düşünceler. Bir Film İzlemek: Pop Kültürü Sökmek (s. 73-92). İstanbul: Derin.
• Jusdanis, G. (2012). Kültürel ve Milliyetçilik (Çev. K. Şahin). Defter, 32, 43-54.
• Kadıoğlu, A. (2003). Milletini Arayan Devlet: Türk Milliyetçiliğinin Açmazları. Türkiye Günlüğü: Millet, Milliyetçilik, Milli Kimlik ve Devlet, 75, 137-152.
• Kadıoğlu, A. (2008). Vatandaşlık: Kavramın Farklı Anlamları. A. Kadıoğlu (Ed.), Vatandaşlığın Dönüşümü: Üyelikten Haklara (s. 20-54). İstanbul: Metis.
• Kandiyoti, D. (2007). Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar: Kimlikler ve Toplumsal Dönüşümler. İstanbul: Metis.
• Kristeva, J. (2006). Kara Güneş-Depresyon ve Melankoli (Çev. N. T. Demiryontan). Sanat Dünyamız, 100, 151-165.
• Kottak, C. P. (2001). Antropoloji-İnsan Çeşitliliğine Bir Bakış (Çev. S. Altuntek & B. A. Şafak). Ankara: Ütopya.
• McGowen, T. (2003). Looking for the Gaze: Lacanian Film Theory and its Vicissitudes. Cinema Journal, 42(3), 27-47.
• Nagel, J. (2011). Erkeklik ve Milliyetçilik: Ulusun İnşasında Toplumsal Cinsiyet ve Cinsellik (Çev. A. Bora). A. G. Altınsay (Ed.), Vatan Millet Kadınlar (s. 65-102). İstanbul: İletişim.
• Najmabadi, A. (2011). Sevgili ve Ana Olarak Erotik Vatan: Sevmek, Sahiplenmek, Korumak (Çev. T. Güney & E. Gen). A. G. Altınsay (Ed.), Vatan Millet Kadınlar (s. 129-165). İstanbul: İletişim.
• Pamuk, O. (2003). İstanbul: Hatıralar ve Şehir. İstanbul: İletişim. Pateman, C. (1993). Kardeşler Arası Toplumsal Sözleşme (Çev. A. Bora). J. Keane (Ed.), Sivil Toplum ve Devlet (s. 119-147). İstanbul: Ayrıntı.
• Robins, K. & Aksoy, A. (2000). Deep Nation: The National Question and Turkish Cinema Culture. M. Hjort & S. Mackenzie (Ed.), Cinema and Nation (s. 191-208). Londra & New York: Routledge.
• Said, E. (2008). Şarkiyatçılık-Batı’nın Şark Anlayışları (Çev. B. Ülner). İstanbul: Metis.
• Saigol, R. (2011). Militarizasyon, Ulus ve Toplumsal Cinsiyet: Şiddetli Çatışma Alanları Olarak Kadın Bedenleri (Çev. T. Güney). A. G. Altınsay (Ed.), Vatan Millet Kadınlar (s. 227-259). İstanbul: İletişim.
• Sancar, S. (2012). Türk Modernleşmesinin Cinsiyeti. İstanbul: İletişim.
• Smith, A. (2010). Milli Kimlik (Çev. B. S. Şener). İstanbul: İletişim.
• Süalp, Z. T. (2006). Bir Deneyimin Tarihi-Tarih Deneyimleri ve Deneyim Tarihi. Türk Film Araştırmalarında Yeni Yönelimler, 5, 41-47.
• Stam, R. (2014). Sinema Teorisine Giriş (Çev. Ç. Asatekin & S. Salman). İstanbul: Ayrıntı.
• Şerifsoy, S. (2011). Aile ve Kemalist Modernizasyon Projesi 1928-1950. A. G. Altınsay (Ed.), Vatan Millet Kadınlar (s. 167- 200). İstanbul: İletişim.
• Uluç, G. (2009). Medya ve Oryantalizm. İstanbul: Anahtar.
• Walby, S. (2011). Kadın ve Ulus (Çev. M. Ağduk-Gevrek). A. G. Altınsay (Ed.), Vatan Millet Kadınlar (s. 35-63). İstanbul: İletişim.
• Yazar, U. C. (2013). Komedi Kisvesi Altında Türk Kimliğine Oryantalist Saldırılar. Akademik Bakış, 38, 1-8.
• Yeğenoğlu, M. (2003). Sömürgeci Fantaziler. İstanbul: Metis.
• Yıldız, A. (2001). “Ne Mutlu Türküm Diyebilene”: Türk Ulusal Kimliğinin Etno-Seküler Sınırları (1919-1938). İstanbul: İletişim.
• Zizek, S. (2004). İdeolojinin Yüce Nesnesi (Çev. T. Birkan). İstanbul: Metis.
• Zürcher, E. (2008). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi (Çev. Y. S. Gönen). İstanbul: İletişim.