12 EYLÜL FİLMLERİ ve ÜNİVERSİTE GENÇLİĞİ: POLİTİK SÖYLEMLER BAĞLAMINDA 12 EYLÜL FİLMLERİNİN ALIMLANMASI

Yıl 2013, Cilt: 4 Sayı: 2, 9 - 39, 22.04.2019

Çağla Karabağ Sarı

Öz

Bu çalışmada 2000’lerde çekilen “12 Eylül filmleri”nin üniversiteli gençler tarafından nasıl alımlandığı incelenmektedir. 2000’li yıllarda çekilen “12 Eylül filmleri” içerisinden örneklem olarak, Vizontele Tuuba (Yılmaz Erdoğan, 2004), Babam ve Oğlum (Çağan Irmak, 2005) ve Eve Dönüş (Ömer Uğur, 2006) filmleri alınmıştır. Çalışmada teorik ve metodolojik olarak Kültürel Çalışmalar geleneğinin birikimden ve sinemada alımlama çalışmalarının iki temel yaklaşımından (Janet Staiger’ın tarihsel materyalist yaklaşımı ve Jackie Stacey’nin etnografik yaklaşımı) yararlanılmıştır. Verilerin toplanmasında etnografik teknikler kullanılmış; 20 gençle toplam 60 yarı-yapılandırılmış görüşme yapılmıştır. Verilerin analizinde ise okuma bağlamı öne çıkarılmış; filmlerin nasıl alımlandığı “bağlamsal söylemler” aracılığıyla tarihsel bir çerçevede incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Filmlerin alımlanması, izleyici, 12 Eylül filmleri, üniversiteli gençlik, okuma bağlamı

University Students' Reception of 12 September Coup Films in the Context of Political Discourse

Öz

This study examines university students’ reception of Vizontele Tuuba (Vizontele Tuuba, Yılmaz Erdoğan, 2004), Babam ve Oğlum (My Father and My Son, Çağan Irmak, 2005) and Eve Dönüş (Homecoming, Ömer Uğur, 2006), three “September 12th  Coup  Films” shot during the 2000s. The tradition of Cultural Studies provided the theoretical and methodological premises of the study, which utilizes the two main approaches of reception studies in cinema, namely the historical materialist and the ethnographic approaches of Janet Staiger and Jackie Stacey. The data were collected from twenty young persons in sixty semi-structured interviews. The study highlights the context of reading in the analysis of data; the reception of the films is analyzed through “contextual discourses” in a historical framework.

Anahtar Kelimeler

Film reception, audience, 12 September Coup Films, young undergraduates, context of reading

Kaynakça

• Allen, R. C. (1990). From Exhibition to Reception: Reflections on the Audience in Film History. Screen, 31(4), 347-356.
• Atay, T. (2006). Gelenekçilikle Karşı-Gelenekçiliğin Gelgitinde Türk “Gelenek-çi” Muhafazakârlığı. A. Çiğdem (Ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce 5, Muhafazakârlık (s. 154-178). İstanbul: İletişim.
• Banaji, S. (2006) Reading ‘Bollywood’: The Young Audience and Hindi Films. Basingstoke: Palgrave-Macmillan.
• Belge, M. (1990). 12 Eylül Filmi Henüz Yapılmadı. Beyazperde, 8, 3–8.
• Belge, M. (1992). 12 Yıl Sonra 12 Eylül. İstanbul: Birikim.
• Bell, D. (1960). The End of Ideology. Glencoe, Illinois: Free Press.
• Bennet, T. (1983). Text, Readers, Reading Formations. The Bulletin of the Midwest Language Association, 16(1), 3-17.
• Berger, A. A. (2000). Media and Communication Research Methods. London: Sage.
• Bhaskar, R.A. (1975). A Realist Theory of Science. Leeds: Leeds Books.
• Bhaskar, R.A. (1979). The Possibility of Naturalism: A Philosophical Critique of the Contemporary Human Sciences. Brighton: Harvester.
• Bhaskar, R.A. (1987). Scientific Realism and Human Emancipation. London: Verso.
• Bhaskar, R.A. (1993). Dialectic: The Pulse of Freedom. London: Verso.
• Bhaskar, R.A. (2002). Reflections on Meta-Reality: A Philosophy for the Present. New Delhi: Sage.
• Bobbio, N. (1999). Sağ ve Sol: Bir Politik Ayrımın Anlamı (Z. Yılmaz, Çev.). Ankara: Dost.
• Bobo, J. (1988). The Color Purple: Black Women as Cultural Readers. E. Deidre Pribram (Ed.), Female Spectators: Looking at Film and Television (s. 90–109). London: Verso.
• Bora, T. & Onaran, B. (2006). Nostalji ve Muhafazakârlık “Mâzi Cenneti”. Ahmet Çiğdem (Ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce 5, Muhafazakârlık (s. 234-260). İstanbul: İletişim.
• Bora, T. (1994). Türkiye’de Milliyetçilik Söylemleri: Melez Bir Dilin Kalın ve Düzensiz Lügâti. Birikim, 67, 9-24.
• Bora, T. (2007a). Bütün Milliyetçi İdeolojilerin Irkçılığa Meyleden Bir Veçhesi Vardır. Tanıl Bora ile Söyleşi. http://www.birikimdergisi.com/ birikim/makale.aspx?mid=263.
• Bora, T. (2007b). Türk Sağının Üç Hali. İstanbul: Birikim.
• Bora, T. (2012). Türk Sağı: Siyasi Düşünce Tarihi Açısından Bir Çerçeve Denemesi. İ. Ö. Kerestecioğlu & G. G. Öztan (Der.), Türk Sağı: Mitler, Fetişler, Düşman İmgeleri (s. 9-28). İstanbul: İletişim.
• Bordwell, D. (1985). Narration in the Fiction Film. Madison: University of Wisconsin.
• Doğruöz, H. Ş. (2007). Sinemada 12 Eylül: Bellek Yitimine Direnmek ve Temsil Stratejileri. Birikim, 222, 68-80.
• Erdoğan, Y. (Yönetmen). (2004). Vizontele Tuuba [Film]. Türkiye: BKM Film.
• Freire, A. (2006). Bringing Social Identities Back in: The Social Anchors of Left-Right Orientation in Western Europe. International Political Science Review, 27(4), 359-378.
• Fukuyama, F. (1989). The End of History? The National Interest, 16, 3-18.
• Görücü, B. (2007). 12 Eylül’ü Anlatmak. Yeni Film, 13, 27-35.
• Gültekingil, M. (2007) Sunuş. T. Bora & M. Gültekingil (Der.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce 8, Sol (s. 13-18). İstanbul: İletişim.
• Gürpınar, D. (2011). Ulusalcılık: İdeolojik Önderlik ve Takipçileri. İstanbul: Kitap.
• Hall, S. (1999a). Encoding, Decoding. S. During (Ed.), Cultural Studies Reader (s. 508-517). London: Routledge. (Özgün eser 1973 tarihlidir).
• Hermes, J. (2006). Practicing Embodiment: Reality, Respect, and Issues of Gender in Media Reception. A. N. Valdivia (Ed.), A Companion to Media Studies (s. 382-398). Oxford: Blackwell.
• Heyl, S. B. (2010). Ethnographic Interviewing. Paul Atkinson ve vd., (Der.), Handbook of Ethnography (s. 369-383). London: Sage.
• Irmak, Ç. (Yönetmen). (2005). Babam ve Oğlum [Film]. Türkiye: Avşar Film.
• Kaplan, E. A. & Wang, B. (2008). Introduction: From Traumatic Paralysis to the Force Field of Modernity. E. A. Kaplan & B. Wang (Ed.), Trauma and Cinema: Cross-Cultural Explorations (s. 1-22). Hong Kong: Hong Kong University Press.
• Karabağ Sarı, Ç. (2012). 12 Eylül Filmlerinin Üniversiteli Gençler Tarafından Alımlanması. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kaya Mutlu, D. (2002). Yeşilçam in Letters: A ‘Cinema Event’ in 1960s Turkey From The Perspective of An Audience Discourse. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kaya Mutlu, D. (2005). The Midnight Express Phenomenon: The International Reception of the Film Midnight Express. İstanbul: The Isis Press.
• Kentel, F. (2005). Türkiye’de Genç Olmak: Konformizm ya da Siyasetin Yeniden İnşası. Birikim, 196, 11-16.
• Kuhn, A. (1992). Women’s Genres. J. Caughie & A. Kuhn (Ed.), The Sexual Subject: A Screen Reader in Sexuality (s. 301-311). London: Routledge.
• Kürkçü, E. (1990). 12 Eylül Filmleri. Beyazperde, 8, 9-10.
• Laçiner, Ö. (2005). Yarın İçin Bir “12 Eylül Öncesi” Tarihine Dair Notlar. Birikim, 198,15-27.
• Lüküslü, D. (2009). Türkiye’de Gençlik Miti:1980 Sonrası Türkiye Gençliği. İstanbul: İletişim.
• Maktav, H. (2000). Türk Sinemasında 12 Eylül. Birikim, 138, 79- 106.
• Mayne, J. (1993). Cinema and Spectatorship. London & New York: Routledge.
• Moores, S. (1995). Interpreting Audiences. London: Sage.
• Nalçaoğlu, H. (1990). Sosyalist Eleştiri ve Yeni Toplumsal Hareketler. Birikim, 11, 65-67.
• Özgüven, F. (2004, 29 Ocak). Yılmaz Erdoğan'ın komik(lik) Darbesi. Radikal. http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=104234
• Ryan, M. & Kellner, D. (1997). Politik Kamera: Çağdaş Hollywood Sinemasının İdeolojisi ve Politikası (E. Özsayar, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Shingler, M. (2001). Interpreting All About Eve: A Study in Historical Reception. M. Stokes & R. Maltby (Ed.), Hollywood Spectatorship: Changing Perceptions of Cinema Audiences (s. 46-62). London: BFI.
• Stacey, J. (1994). Star Gazing: Hollywood Cinema and Female Spectatorship. London & New York: Routledge.
• Staiger, J. (1986). The Handmaiden of Villainy: Methods and Problems in Studying the Historical Reception of Film. Wide Angle, 8(1), 19-28.
• Staiger, J. (1992). Interpreting Films. New Jersey: Princeton University Press.
• Staiger, J. (2000). Perverse Spectators: The Practices of Film Reception. New York & London: New York University Press.
• Stam, R. (2008). Film Theory: An Introduction. Malden, MA: Blackwell.
• Taylor, H. (1989). Scarlett's Women: Gone With the Wind and its Female Fans. London: Virago.
• Turner, G. (1998). Cultural Studies and Film. J. Hill & P. C. Gibson (Ed.), The Oxford Guide to Film Studies (s. 195-201). Oxford: Oxford University Press.
• Türker, Y. (2004, 16 Şubat). Vizontele'den 78'lilere. Radikal. http:// w w w . r a d i k a l . c o m . t r / R a d i k a l . a s p x ? aType=RadikalYazarArticleID=700953Yazar=YILDIRIM- TURKERCategoryID=97
• Tüzünoğlu, M. (2008). Anesthetic Memory Loss: Military Coup as a Visual Commodity. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Central European University Sosyoloji ve Sosyal Antropoloji Bölümü, Budapeşte. http://www.etd.ceu.hu/2008/tuzunoglu_melida.pdf
• Uğur, Ö. (Yönetmen). (2006). Eve Dönüş [Film]. Türkiye: Limon Yapım. www.sinematurk.com