ÖZGÜRLÜĞÜN VE ESARETİN FELSEFESİ - FELSEFENİN SİNEMATOGRAFİSİ: KIESLOWSKI'NİN MAVİ'Sİ

Yıl 2022, Cilt: 13 Sayı: 1, 99 - 125, 25.04.2022

Mustafa Mert Atalar

https://doi.org/10.32001/sinecine.906968

Cited By: 1

Öz

Polonyalı yönetmen Krzysztof Kieslowski’nin, Fransız bayrağını oluşturan renklerden ve bu renklerin temsil ettiği özgürlük, eşitlik, kardeşlik kavramlarından esinlenerek gerçekleştirdiği Trois Couleurs (Üç Renk) üçlemesinin ilk filmi olan Bleu (Mavi), özgürlük kavramının bireysel boyuttaki sınırlarını sorgulayan bir çalışmadır. Kieslowski, bu sorgulamayı, filmin ana karakteri olan Julie üzerinden yapar. Bir trafik kazasında kocasını ve kızını kaybetmiş olan Julie’nin, yaşadığı acıdan ve geçmişinden sıyrılıp özgür olma çabası, filmin ana temasını oluşturur. Julie, gelecekte olası bir yoksunluk hissi yaşamamak ve dolayısıyla acı çekmemek için her türlü bağlılığı reddeder. Julie’nin bu tavrı, felsefe tarihi boyunca üzerine sıkça düşünülmüş “haz-acı” ikilemi karşısında bir duruş niteliği taşımaktadır. Julie, bir karakter olarak, irade esasına dayalı felsefi öğretilerin bir yansıması şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Kinizm, Stoacılık ve Budizm gibi öğretilerde ortak olarak yer alan “dünyevi bağımlılıkları reddederek özgürleşme” ideali, Julie’nin de idealidir. Kieslowski filmde, bu şekilde bir hayat yaşamanın gerçekten mümkün olup olmadığı, insanları hayata ve birbirlerine bağlayan olguların ne olduğu gibi soruların cevabını aramaktadır. Bu çalışma, Julie’nin mirasını devraldığı felsefi öğretilerin genç kadın üzerinde yarattığı çatışmanın görsel olarak nasıl yansıtıldığını ve bu “özgürlük” temalı doktrinlerde Kieslowski’ye göre eksik olan unsurun ne olduğunu ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu doğrultuda, Julie’nin eylem yönüyle paralellikler gösteren felsefi öğretiler analiz edilmiş ve teorinin pratiğe geçirilmesi sırasında Julie karakterinin yaşadığı insani çatışmanın sinematografik yansımaları görsel örnekler verilerek incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Krzysztof Kieslowski, Avrupa Sineması, Sinematografi, Özgürlük, Sevgi

THE PHILOSOPHY OF FREEDOM AND CAPTIVITY - THE CINEMATOGRAPHY OF PHILOSOPHY: KIESLOWSKI'S BLUE

Öz

Blue, the first film of the Trois Couleurs (Three Colors) trilogy—inspired by the colors that make up the French flag and the concepts of freedom, equality, and fraternity those colors represent—is a work that questions the limits of the concept of individual freedom. Kieslowski posits this question via the film’s main character, Julie. The main theme of the film centers on the effort of Julie, who lost her husband and daughter in a traffic accident, to free herself from the pain she experienced and her past. To avoid future loss and suffering, Julie eschews attachment of any kind. Her attitude is a stance against the “pleasure-pain” dilemma which many philosophers have pondered throughout history. As a character, Julie appears as a reflection of philosophical teachings based on will. She adopts the ideal of “becoming free by rejecting earthly attachments,” which plays a common part in teachings such as Buddhism, Cynicism, and Stoicism. Kieslowski tries to find the answers to questions like whether it is actually possible to live one’s life this way, and which facts bind people to life and to each other. This study aims to reveal how the philosophical teachings Julie inherited which create a conflict within the young woman are reflected visually and what the missing element is according to Kieslowski in these “freedom”-themed doctrines. It analyzes the philosophical teachings embodied in Julie’s choices and actions and the cinematographic reflections of the human conflict that Julie’s character experiences when those teachings are put into practice.

Anahtar Kelimeler

Krzysztof Kieslowski, European Cinema, Cinematography, Freedom, Love

Kaynakça

• Aurelius, M. (2020). Düşünceler (16. Baskı) (Çev. Ş. Karadeniz). Yapı Kredi
• Bernard, R. & Woodward S. (2017) İçsel Hayatların Sinemacısı: Krzysztof Kieslowski (Çev. O. Akınhay). Agora
• Cicero, M. T. (2016). Stoacıların Paradoksları: Paradoxa Stoicorum (2. Baskı) (Çev. S. Gür Kalaycıoğulları & C. Üstünel Keyinci). İmge
• Comte-Sponville, A & Delumeau, J & Farge A. (2020). Mutluluğun En Güzel Tarihi (6. Baskı) (Çev. S. Özen). Türkiye İş Bankası
• Ferry, L. (2020). Gençler İçin Batı Felsefesi (9. Baskı) (Çev. D. Çetinkasap). Türkiye İş Bankası
• Gılgamış Destanı (13. Baskı, 2020) (Çev. Sait Maden). Türkiye İş Bankası
• Haltof, M. (2004). The Cinema of Krzysztof Kieslowski: Variations on Destiny and Chance. Wallflower Press
• Homeros (2021). Odysseia (13. Baskı) (Çev. A. Erhat & A. Kadir). Yapı Kredi
• Hume, D. (2015). İnsan Doğası Üzerine Bir İnceleme: Deneysel Akıl Yürütme Yöntemini Moral Konulara Uygulamaya Yönelik Bir Çalışma (2. Baskı) (Çev. E. Baylan). Bilgesu
• Insdorf, A. (1999). Double Lives, Second Chances: The Cinema of Krzysztof Kieslowski. Hyperion
• Izod, J. & Duvalis J. (2004). Grieving, Therapy, Cinema and Kieslowski’s Trois Couleurs: Bleu. Jung Institute Library. 25:3. 49-73
• Jaspers, K. (2018). Felsefe Konuşmaları: Felsefeye Giriş (Çev. A. Aliy). Pinhan
• Kieslowski, K. (Yönetmen). (1993) Trois Couleurs: Bleu / Üç Renk: Mavi [Film]. Fransa-Polonya-İsviçre: MK2, Ced Productions, Cab Productions, France 3 Cinema, Tor Studio Productions, Canal+
• Luck, Georg. (2011). Köpeklerin Bilgeliği: Antikçağ Kiniklerinden Metinler (Çev. O. Özügül). Say
• MK2. (Yapımcı). (1993). Trois Couleurs: Bleu – Bonus Features: Reflections on Blue.
• Rabourdin, D. (Yönetmen). (1994) Kieslowski-The Cinema Lesson [Film]. MK2
• Russell, B. (2020). Batı Felsefesi Tarihi: 1. Cilt İlk Çağ Felsefesi (8. Baskı) (Çev. A. F. Yıldırım). Alfa
• Schopenhauer, A. (2013). Yaşam Bilgeliği Üzerine Aforizmalar (Çev. A. Nalbant). Kabalcı
• Schopenhauer, A. (2019). Felsefe Tarihinden Kesitler (2. Baskı) (Çev. A. Aydoğan). Say
• Schopenhauer, A (2021). Mutlu Olma Sanatı (6. Baskı) (Çev. Ş. Sunar). Can
• Seneca (2020). Mutlu Yaşam Üzerine: Yaşamın Kısalığı Üzerine (8. Baskı) (Çev. C. C. Çevik). Türkiye İş Bankası
• Spellman, W. M. (2017). Ölümün Kısa Bir Tarihi (Çev. A. B. Pekiner). Can
• Stok, D. (1997). Üç Renk. Krzysztof Kieslowki’yle Söyleşi, Kieslowski Kieslowski’yi Anlatıyor. Afasinema
• Žižek, S. (2001). The Fright of Real Tears: Krzysztof Kieslowski between Theory and Post-Theory. British Film Institute