Doğa, İnsan Ve Teknik: 50. Yılında 2001: Bir Uzay Macerası'nı Heidegger'le İzlemek

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 5, 3 - 24, 30.06.2018

Deniz Kurtyılmaz

https://doi.org/10.31122/sinefilozofi.405438

Öz

İnsan, kendisine mahsus bir
bilinç sayesinde doğayı aşmakta ve bir uygarlık meydana getirmektedir. Duyulur
dünyanın ötesinde bir gerçekliği sezme anlamında metafizik bir canlı olan
insan, bu yetisi ile tekniği yaratarak doğayı egemenliği altına alır. Doğaya
boyun eğdirme serüveni, bilincin ortaya çıkmasıyla başlamışsa da modern çağın gelişiyle
iyiden iyiye hızlanmıştır. Fakat tam bu noktada, insanın kendi ürünü olan
teknik, denetimden kurtulup, insanoğlunu kendi dayattığı bir varolma biçimine
hapsetme tehdidini de taşımaktadır. Alman düşünür Heidegger’in felsefesinde izi
sürülebilecek bu düşünceler ABD'li yönetmen Stanley Kubrick’in 2001: Bir Uzay Macerası adlı filminde de
açıkça görülebilir. Bu anlamda çalışmamız, Kubrick’in filmini Heidegger’in
tekniğe ilişkin düşünceleri ekseninde felsefi bir analize tabi tutmaktadır. Çalışma
boyunca, filmin anlatısı ve felsefi düşünceler beraberce ele alınarak doğa,
insan ve teknik arasındaki ilişkinin açığa çıkarılması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

İnsan, doğa, teknik, Heidegger, Kubrick

Nature, Man and Technique: Rewatching 2001: A Space Odyssey with Heidegger

Öz

Man transcends the nature through a consciousness
of his own, and brings a civilization into being. Man, who is a metaphysical
creature in the meaning of sensing a reality beyond the perceptible world,
hegemonizes the nature by creating technique with that sense. Although
adventure of subjugation to nature began with the emergence of consciousness,
it has accelerated fully by the advent of modern age. However, at this point,
his own output, technology of man, also contains the danger of escaping from
supervision and imprisoning mankind in a form of existence that it imposes.
These thoughts, which can be traced in the philosophy of the German thinker
Heidegger, can also be clearly seen in American director Stanley Kubrick's 2001:
A Space Odyssey. In this sense, our work subjects the Kubrick's film to a
philosophical analysis in the line with Heidegger's thought on the technique.
Throughout the study, it was aimed to expose the relationship between nature,
man and technique by addressing the narrative and philosophical thoughts
together.

Anahtar Kelimeler

Man, nature, technique, Heidegger, Kubrick

Kaynakça

• Abrams, J. Jerold, (2007). “Nietzsche’s Overman as Posthuman Star Child in 2001: A Space Odyssey”, Jerold J. Abrams (Ed.), The Philosophy of Stanley Kubrick, Kentucky: University Press of Kentucky, s. 247-266.
• Adorno, Theodor ve Horkheimer, Max, (2010). Aydınlanmanın Diyalektiği (Çevirenler Nihat Ülner ve Elif Öztarhan Karadoğan), İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Cevizci, Ahmet, (2012). İlkçağ Felsefesi Tarihi (6. Baskı), Bursa: Asa Yayınları.
• Çüçen, Abdülkadir, (2003). Heidegger’de Varlık ve Zaman (3. Baskı), Bursa: Asa Yayınları.
• De Towarnicki, Frederic, (2002). Martin Heidegger: Anılar ve Günlükler (Çeviren: Zeynep Durukal), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Ferry, Luc, (2008). Gençler İçin Batı Felsefesi (Çeviren: Devrim Çetinkasap), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Grant, K. Barry, (2006). “Of Men and Monoliths: Science Fiction, Gender, and 2001: A Space Odyssey”, Robert Kolker (Ed.), Stanley Kubrick’s 2001: A Space Odyssey, New York: Oxford University Press, s. 69-86.
• Heidegger, Martin, (1998). Tekniğe İlişkin Soruşturma. (Çeviren: Doğan Özlem), İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Heidegger, Martin, (2001). Nietzsche’nin Tanrı Öldü Sözü ve Dünya Resimleri Çağı (Çeviren: Levent Özşar), Bursa: Asa Yayınları.
• Heidegger, Martin, (2006). Varlık ve Zaman (Çeviren Kaan H. Ökten), İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Heidegger, Martin, (2009). Metafizik Nedir? (3. Baskı) (Çeviren: Yusuf Örnek), Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.
• Heidegger, Martin, (2011). Metafiziğe Giriş (Çeviren: Mesut Keskin), İstanbul: Avesta Yayınları.
• Heidegger, Martin, (2013). Düşünmek Ne Demektir? (Çeviren: Rıdvan Şentürk), İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Koyré, Alexandre, (2013). “Yaklaşıklık Dünyasından Kesinlik Evrenine” (Çeviren: Talip Kabadayı), Talip Kabadayı (Der.), Koyré’nin Bilimsel Düşünce Tarihi Üzerine Denemeleri, Ankara: Bilgesu Yayınları, s. 21-46.
• Kuberski, Philip, (2012). Kubrick’s Total Cinema: Philosophical Themes and Formal Qualities, London: Continuum International Publishing Group.
• Kuçuradi, İoanna, (1967). Nietzsche ve İnsan, İstanbul: Yankı Yayınları.
• Küçükalp, Kasım, (2003). Nietzsche ve Postmodernizm, İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Küçükalp, Kasım, (2008). Batı Metafiziğinin Dekonstrüksiyonu: Heidegger ve Derrida, Bursa: Sentez Yayınları.
• Nietzsche, Friedrich, (2005). Putların Batışı Ya Da Çekiçle Nasıl Felsefe Yapılır (Çeviren: Mustafa Tüzel), İstanbul: İthaki Yayınları.
• Nietzsche, Freidrich, (2010a). Güç İstenci (Çeviren: Nilüfer Epçeli), İstanbul: Say Yayınları.
• Nietzsche, Freidrich, (2010b). Böyle Buyurdu Zerdüşt: Herkes ve Hiç Kimse İçin Bir Kitap (4. Baskı) (Çeviren: Murat Batmankaya), İstanbul: Say Yayınları.
• Nietzsche, Friedrich, (2011). Şen Bilim (3. Baskı) (Çeviren: Ahmet İnam), İstanbul: Say Yayınları.
• Nietzsche, Friedrich, (2015). İyinin ve Kötünün Ötesinde (8. Baskı) (Çeviren: Ahmet İnam), İstanbul: Yorum Yayınları.
• Özlem, Doğan, (1998). “Heidegger ve Teknik”, Martin Heidegger, Tekniğe İlişkin Soruşturma, İstanbul: Paradigma Yayınları, s. 9-41.
• Özlem, Doğan, (2012). Bilim Felsefesi (2.Baskı), İstanbul: Notos Yayınları.
• Shaw, Daniel, (2007). “Nihilism and Freedom in the Films of Stanley Kubrick”, Jerolds J. Abrams (Ed.), The Philosophy of Stanley Kubrick, Kentucky: University Press of Kentucky, s. 221-234.
• Spengler, Oswald, (1997). Batının Çöküşü (2. Baskı) (Çevirenler: Giovanni Scognamillo ve Nuray Sengelli), İstanbul: Dergah Yayınları.
• Stoehr, L. Kevin, (2008). “2001: A Philosophical Odyssey”, Steven M. Sanders (Ed.), The Philosophy of Science Fiction Film, Kentucky: University Press of Kentucky, s. 119-134.
• Vercors, (1965). Soysuzlaşmış Hayvanlar (Çeviren: Samih Tiryakioğlu), İstanbul: Varlık Yayınevi.
• Watts, Michael, (2011). The Philosophy of Heidegger, Dunham: Acumen.
• Yılmaz, Feridun, (2009). Rasyonalite, İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Zerzan, John, (2013). Makinelerin Alacakaranlığı (Çeviren: Rahmi G. Öğdül), İstanbul: Kaos Yayınları.