“Annem izin vermese bu filmi çekmeyecektim”: Foucault’nun İktidar Kavramı Üzerinden Ana Yurdu Filmi Okuması

Yıl 2019, Özel Sayı (1) Mayıs 2019, 474 - 492, 10.05.2019

Özgür Velioğlu Metin

https://doi.org/10.31122/sinefilozofi.515242

Öz

Dünya sineması geneli, Türk
sineması özelinde kadının toplum içindeki konumunu gerçekçi ve sorgulayıcı tarzda
işleyen film örnekleri az sayıdadır. Yakın dönem Türk sinemasında, toplumsal
düzen içerisindeki sorunları kadın odaklı işleyen bağımsız filmlerin sayısında artış
gözlemlenmektedir. Bu örneklerin bir kısmı, geçmişte var olan örneklerin
ötesine geçerek, toplumsal cinsiyet normlarına dair var olan sorunları gerçekçi
ve sorgulayıcı tarzda irdelerler. Ana
Yurdu (Senem Tüzen, 2015) filmi, bu bağlamda durumu anlatmak adına
geliştirdiği alternatif dil ile kadın karakterini özgürleştirmesi yoluyla
farklılık yaratan eserler arasında sayılabilir.

Filmde eşinden ayrılan
Nesrin karakteri, romanını bitirmek üzere anneannesinden kalan köy evine gider.
Ancak annesi ve çevredeki kadınlar Nesrin’i geleneksel baskıcı öğelere dair
ritüeller ile kuşatır. Nesrin de bir noktadan sonra kendine özgü bir direniş ile
bu baskıya karşı çıkmaya başlar. Tüzen filminde, Nesrin karakteri üzerinde
başta annesi olmak üzere köyün diğer kadınlarının yarattığı baskı, kontrol ve
denetimi gözler önüne serer. Filmde Nesrin’in çevresine karşı başlattığı
isyankar tavır, filmin sonunda Nesrin’in bir anlamda kendi özgürleşmesini
gerçekleştirme yolunda “delilik evreni”ne adım atmasıyla son bulur. Çalışmada,
Nesrin karakterinin üzerindeki baskı ve bunun sonunda özgürleşme yolunda
gösterdiği çaba, Foucault’nun iktidar kavramına yaklaşımı ile
ilintilendirilebilecek disiplinci iktidar, Panoptikon, uysal beden, büyük
kapatılma ve delilik kavramlarına yaklaşımı üzerinden analiz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türk sineması, toplumsal cinsiyet, Foucault, Ana Yurdu

Kaynakça

• Altuntaş, M. (2016). Anneler toplumun monadları: Senem Tüzen’le “Ana Yurdu” üzerine, http://bantmag.com/anneler-toplumun-monadlari-senem-tuzenle-ana-yurdu-uzerine/, Erişim Tarihi: 13.10.2018.
• Arslan, G. (2016). Senem Tüzen: 'Annem izin vermese bu filmi çekmeyecektim' http://www.hurriyet.com.tr/kelebek/keyif/senem-tuzen-annem-izin-vermese-bu-filmi-cekmeyecektim-40103366, Erişim Tarihi: 13.10.2018.
• Bozdemir, B. (2016). Senem Tüzen’le Anayurdu üzerine: ‘Asıl mesele Nesrin’in muhafazakar olmaması’, http://www.otekisinema.com/senem-tuzenle-anayurdu-uzerine-asil-mesele-nesrinin-muhafazakar-olmamasi/, Erişim Tarihi: 13.10.2018.
• Canpolat, N. (2005). Bilginin Arkeoloğu: Michel Foucault, N. Rigel, G. Batuş vd. (Haz.), 21. Yüzyıl İletişim Çağını Aydınlatan Kuramcılar: Kadife Karanlık I (75-138). İstanbul: Su Yayınevi.
• Ceylan, C. (2015). Foucault ve İronik Özgürlük. Akademik Bakış Dergisi, 51, 183-194.
• Esen, Ş. (2000). 80’ler Türkiye’sinde Sinema. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Foucault, M. (1992). Hapishanenin Doğuşu. (M. A. Kılıçbay, Çev.). Ankara: İmge Kitabevi.
• Foucault, M. (2005). Entelektüelin Siyasi İşlevi. (I. Ergüden & O. Akınhay & F. Keskin, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2006). Deliliğin Tarihi. (M. A. Kılıçbay, Çev.). Ankara: İmge Kitabevi.
• Foucault, M. (2007). Cinselliğin Tarihi. (H. Uğur Tanrıöver, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2011). Büyük Kapatılma. (I. Ergüden & F. Keskin, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2012). İktidarın Gözü. (I. Ergüden, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Göle, N. (2011). Modern Mahrem: Medeniyet ve Örtünme. İstanbul: Metis Yayınları.
• Göksel, H. (2014). Michel Foucault'da iktidar Kurma Pratikleri: Türkiye'de Kadın Bedenini, Namus'u ve Şiddeti Yeniden Düşünmek, içinde, Ş. Öztürk (Ed.), Cogito: Michel Foucault Özel Sayısı, (344-370). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Isenberg, A. & Yershova, O. & Tüzen, S. (Yapımcı), & Tüzen, S. (Yönetmen). (2015). Ana Yurdu (Sinema Filmi). Türkiye: Zela Film.
• Oksala, J. (2014). Devlet Şiddetinin Yönetimi: Foucault'da Siyasi İktidarın Yönetimsellik Olarak Yeniden Ele Alınması. Ş. Öztürk (Ed.), Cogito: Michel Foucault Özel Sayısı, (163-178). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Öztürk, S. & Yıldız, O. (2016). Filmlerde Delilik: Foucaultcu Bakışla Deli ve İktidar İlişkisi. Akademia, 4(4), 2-14.
• Saktanber, A. (1993). Türkiye’de Medyada Kadın: Serbest, Müsait Kadın veya İyi Eş, Fedakar Anne. Ş. Tekeli (Yayına Haz.), 1980’ler Türkiye’sinde Kadın Bakış Açısından Kadınlar (211-232). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Smith, P. (2007). Kültürel Kuram. (S. Güzelsan & İ. Gündoğdu, Çev.). İstanbul: Babil Yayınları.
• Time Out Dergisi (2016). Senem Tüzen röportajı, https://www.timeout.com/istanbul/tr/film/senem-tuezen-roeportaji, Erişim Tarihi: 13.10.2016.